WHO uznała, że mamy do czynienia z globalną epidemią otyłości. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat częstość jej występowania na całym świecie rosła w alarmującym tempie – od ostatnich pięciu dekad liczba osób chorujących na otyłość uległa niemal potrojeniu.
WHO definiuje otyłość jako nieprawidłowe lub nadmierne nagromadzenie tłuszczu, które może negatywnie wpływać na zdrowie. Otyłość jest złożonym problemem zdrowotnym wynikającym z kombinacji wielu czynników m.in. genetycznych, epigenetycznych, hormonalnych i innych, ale również z niewłaściwego stylu życia. Otyłość wiąże się z gorszymi wynikami w zakresie zdrowia psychicznego i obniżoną jakością życia. Jest również związana z głównymi przyczynami zgonów świecie, w tym z cukrzycą typu 2, chorobami serca, udarem i niektórymi rodzajami nowotworów, np. rakiem jelita grubego.
– U osób chorujących na otyłość dochodzi do rozwoju wielu nieprawidłowości i zaburzeń, które powodują m.in. zwiększone ryzyko cukrzycy typu 2., wzrost ciśnienia krwi, podniesienia poziomu cholesterolu oraz stłuszczenia wątroby. W opracowanej przez WHO Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych otyłość ma kod E66 – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Paweł Bogdański, Katedra i Zakład Leczenia Otyłości, Zaburzeń Metabolicznych oraz Dietetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, prezes Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości (PTLO).
Mimo to nadal, aż 80 proc. osób z otyłością nie postrzega jej jako choroby, ale jedynie jako defekt estetyczny[1].
Społecznie niezrozumienie
Stygmatyzacja i dyskryminacja osób chorujących na otyłość są wszechobecne i powodują konsekwencje dla ich zdrowia psychicznego i fizycznego. Mimo dziesięcioleci badań naukowych dokumentujących stygmatyzację ze względu na masę ciała, jej implikacje dla zdrowia publicznego są powszechnie ignorowane. Zamiast tego osoby chorujące na otyłość obwinia się za rozwój choroby przy powszechnym mylnym przekonaniu, że ich piętnowanie jest uzasadnione i może motywować jednostki do podejmowania zdrowszych zachowań.
Udokumentowano liczne i zarazem szkodliwe stereotypy związane z masą ciała, według których osoby z nadwagą i chorujące na otyłość są leniwe, mają słabą siłę woli, nie odnoszą sukcesów, są nieinteligentne, brakuje im samodyscypliny i nie stosują się do leczenia[2]. Stereotypy te są przyczyną stygmatyzacji, uprzedzeń i dyskryminacji osób chorujących na otyłość w wielu dziedzinach życia, w tym w miejscu pracy, placówkach opieki zdrowotnej, instytucjach edukacyjnych, środkach masowego przekazu, a nawet w bliskich relacjach międzyludzkich.
Stygmatyzacja ze względu na masę ciała pozostaje społecznie akceptowaną formą uprzedzeń. Negatywne postawy i stereotypy wobec osób chorujących na otyłość są zgłaszane przez pracodawców, współpracowników, nauczycieli, lekarzy, pielęgniarki, studentów medycyny, dietetyków, psychologów, rówieśników, przyjaciół, członków rodziny, a nawet wśród dzieci w wieku zaledwie trzech lat[3].
– Myślę też o tym, ile spotykało mnie po drodze niemiłych, złośliwych komentarzy na temat mojego wyglądu. „Jejku, co się stało Aga, że tak przytyłaś?”, „Spodziewasz się?”, „Co z tobą? Ty zawsze taka fit, a teraz?”. Myślę o tym, jak czują się inne osoby, które mierzą się z otyłością, i zamiast słów wsparcia doświadczają hejtu. A przecież otyłość to choroba i tak jak w moim przypadku może mieć przecież różne przyczyny, niekoniecznie wynikać z objadania się w nocy– tak swoje doświadczenia opisuje Agnieszka Liszkowska-Hała, bohaterka spotu kampanii Porozmawiajmy Szczerze o Otyłości.
Jak wynika z badania przeprowadzonego w ramach kampanii edukacyjnej Porozmawiajmy szczerze o otyłości aż połowa Polaków była świadkiem sytuacji lub relacji, że ktoś z ich otoczenia doświadczył przemocy fizycznej z powodu swojej masy ciała. Co siódma osoba (14 proc.) doświadczyła tego rodzaju agresji osobiście, a wśród osób otyłych odsetek ten jest dwukrotnie wyższy (29 proc.). Jeszcze wyraźniejsze różnice dostrzegamy w przypadku ostracyzmu społecznego ze względu na masę ciała. O ile w całej próbie tego typu osobiste doświadczenie deklarowała co szósta (16 proc.) osoba, to w grupie osób z otyłością aż ponad połowa (56 proc.) twierdzi, że była odrzucona lub wykluczona ze środowiska ze względu na swoją masę ciała3.
Wyniki te pokazują, jak ważna jest edukacja i szczera rozmowa o chorobie otyłościowej. Kluczowa jest świadomość, że otyłość to choroba, którą się leczy.
Leczenie otyłości
Osoba chorująca na otyłość powinna możliwie jak najszybciej trafić do lekarza, który postawi rozpoznanie i zaproponuje odpowiednie leczenie. Wskazane jest też wsparcie procesu terapeutycznego przez dietetyka w zakresie edukacji żywieniowej, a także psychologa i niejednokrotnie fizjoterapeuty.
Powszechna opinia, że leczenie otyłości polega wyłącznie na zmianie nawyków żywieniowych oraz większej aktywności fizycznej w wielu przypadkach jest błędna i często nie przekłada się na osiągnięcie oczekiwanego celu terapeutycznego. W leczeniu otyłości mamy także do dyspozycji farmakoterapię oraz leczenie chirurgiczne. O wyborze odpowiedniej metody leczenia zawsze decyduje lekarz, biorąc pod uwagę stan zdrowia i oczekiwania chorego. Dlatego niezwykle istotne jest, aby odpowiednie leczenie prowadzone było przez lekarza mającego doświadczenie w leczeniu otyłości.
Artykuł powstał w ramach promocji kampanii edukacyjnej: „Porozmawiajmy szczerze o otyłości”, której Mecenasem jest firma Novo Nordisk
[1] Badanie opinii zrealizowane w ramach kampanii „Porozmawiajmy szczerze o otyłości” w dn. 17-21.02.2021 przez agencję badawczą SW
Research na grupie 1070 Polaków.
[2]Brownell KD, Puhl RM, Schwartz MB, Rudd L, Weight Bias: Nature, Consequences, and Remedies New York, NY: The Guilford Press; 2005
[3]Cramer P, Steinwert T. Thin is good, fat is bad: how early does it begin? J Appl Dev Psychol 1998;19:429–451
Czytaj też:
Czy otyłość wpływa na płodność kobiety?
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Wprost.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.