Prostata (gruczoł krokowy, stercz) jest częścią męskiego układu moczowo-płciowego. Młodzi mężczyźni często zapominają o istnieniu prostaty, choć ma ona niebagatelny wpływ na męską płodność. Około 40. roku życia mężczyzny gruczoł krokowy może zacząć się powiększać. Początkowo powiększenie prostaty nie powoduje uciążliwych objawów przerostu stercza – na początku choroby na rozrost gruczołu krokowego może wskazywać np. uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza oraz konieczność częstego oddawania moczu. Objawy nasilają się wraz z upływem kolejnych lat.
Prostata – co warto wiedzieć na temat gruczołu krokowego?
O istnieniu prostaty wielu mężczyzn dowiaduje się po ukończeniu 40. roku życia, czyli w okresie wkraczania w wiek średni. Jeszcze kilka dekad temu większość mężczyzn bagatelizowała objawy przerostu prostaty, jednak rozpowszechnienie podstawowego badania diagnostycznego oraz prowadzone kampanie społeczne zwiększyły świadomość związanych z przerostem prostaty zagrożeń.
Niestety, dla dużej grupy mężczyzn poddawanie się badaniu wiąże się z uczuciem wstydu. Nie należy rezygnować z badań profilaktycznych, bo bezpośrednie badanie prostaty, choć nieprzyjemne, jest konieczne w celu zapobiegania poważnym powikłaniom, które mogą wiązać się z zagrożeniem zdrowia i życia.
Jak często badać prostatę?
Badanie prostaty należy wykonywać raz w roku po ukończeniu 40 lat. W przypadku mężczyzn, w których bliskiej rodzinie był zdiagnozowany nowotwór złośliwy prostaty, konieczne jest rygorystyczne przestrzeganie terminów badań kontrolnych u urologa. Stan zdrowia prostaty można również systematycznie kontrolować, wykonując specjalistyczne badanie krwi, jednak nie jest ono sposobem na uniknięcie badania urologicznego.
Gdzie znajduje się prostata?
Gruczoł krokowy jest elementem męskiego układu płciowego. Jego powiększanie się powoduje występowanie różnych objawów przerostu prostaty ze strony dolnych dróg moczowych. Przerost gruczołu krokowego nie zawsze wiąże się z poważnym zagrożeniem dla zdrowia, jednak zawsze wymaga stałej kontroli lekarskiej oraz leczenia, które pomaga złagodzić uciążliwe objawy.
Prostata jest gruczołem, który znajduje się pod pęcherzem moczowym. Położona jest wokół cewki moczowej, co powoduje, że skutkiem przerostu gruczołu krokowego są m.in. problemy z oddawaniem moczu. Podstawową funkcją prostaty jest produkcja jednego z ważnych składników nasienia, czyli wydzieliny, w której znajdują się plemniki. Odpowiada ona za odżywienie męskich komórek rozrodczych oraz ułatwia ich transport, a także przetrwanie w kobiecym organizmie, zanim dojdzie do zapłodnienia. Zaburzenia w pracy gruczołu krokowego obniżają męską płodność, która w przeciwieństwie do płodności kobiet utrzymuje się od momentu rozpoczęcia się okresu dojrzewania do późnej starości.
Choroby prostaty – przyczyny, objawy, leczenie
Prostata jest gruczołem, który swoim kształtem i wielkością przypomina owoc kasztanowca. Jeżeli jej wielkość jest prawidłowa, to nie powoduje dyskomfortu. W budowie gruczołu krokowego wyróżniamy dwa płaty oraz łączącą je węzinę. Na zewnątrz prostata otoczona jest zbudowaną z mięśni gładkich torebką. Otaczające prostatę mięśnie gładkie kurczą się podczas wytrysku. Na skutek przerostu gruczołu krokowego pojawiają się zarówno problemy z funkcjonowaniem dolnych dróg moczowych, jak i kłopoty z męskimi funkcjami seksualnymi. Do przyczyn chorób gruczołu sterczowego zaliczamy m.in. stosowanie niezdrowej diety.
Przyczyny przerostu gruczołu krokowego
Dlaczego gruczoł krokowy zaczyna się powiększać? Przerost prostaty jest jednym ze skutków ubocznych wkroczenia w okres andropauzy i ma związek zachodzącymi w organizmie procesami starzenia. U mężczyzn około 40. roku życia produkcja męskiego hormonu płciowego, czyli testosteronu, zaczyna stopniowo się obniżać. Na skutek prowadzonego trybu życia oraz niektórych schorzeń spadek produkcji testosteronu może rozpocząć się znacznie wcześniej, bo nawet po ukończeniu 30. roku życia.
Męskie zaburzenia hormonalne, które są związane z andropauzą, obniżają sprawność seksualną mężczyzny, powodując np. zaburzenia erekcji. Powiększająca się prostata początkowo nie wywołuje skłaniających do wizyty u lekarza objawów. Łagodny przerost prostaty bywa bagatelizowany, a wielu mężczyzn zaczyna szukać pomocy lekarskiej dopiero przy średnim nasileniu objawów. To błąd, bo systematyczna kontrola stanu zdrowia prostaty jest sposobem na wczesne rozpoczęcie leczenia jej przerostu oraz wykrycie ewentualnych zmian nowotworowych w początkowym stadium ich rozwoju. Rak prostaty zagraża zdrowiu i życiu! Można uniknąć poważnych powikłań zdrowotnych, jeżeli systematycznie się badamy.
Najczęstsze przyczyny rozrostu prawidłowych komórek prostaty to wiek i związane z nim procesy starzenia się organizmu, a także zaburzenia hormonalne, które stymulują komórki prostaty do rozrostu. Występujące objawy przerostu prostaty mogą także wywoływać namnażające się komórki nowotworu.
Rak prostaty związany jest również z naszym trybem życia. Częściej diagnozowany jest u mężczyzn z nadwagą i otyłością, które wynikają ze stosowania nieprawidłowo skomponowanej diety. Czynnikiem ryzyka jest m.in. spożywanie dużych ilości czerwonego mięsa i produktów mlecznych, palenie tytoniu oraz nadużywanie alkoholu. Nowotwór prostaty jest chorobą, która występuje rodzinnie, dlatego przypadki raka prostaty w bliskiej rodzinie mężczyzny powinny skłonić do częstszego odwiedzania urologa. Obserwowany wzrost świadomości społecznej nieco zwiększył odsetek systematycznie badających się mężczyzn, jednak nadal spora grupa męskiej populacji rezygnuje z wykonywania badań, czego przyczyną jest wstyd oraz strach przed badaniem per rectum. Badanie per rectum pozwala na oceny wielkości i konsystencji prostaty.
Objawy przerostu prostaty
Jak już zostało wspomniane, na początku namnażania się komórek prostaty, nie występują dokuczliwe objawy, co sprawia, że mężczyźni rezygnują z badań profilaktycznych, zakładając, że w prostacie nie zachodzą niepokojące zmiany. To sprawia, że często trafiają do lekarza dopiero z nasilonymi objawami przerostu prostaty, w której obrębie doszło do rozwoju nowotworu.
Pierwsze objawy przerostu prostaty to objawy w postaci zaburzeń oddawania moczu np.:
- częste oddawanie moczu,
- zaburzony przepływ moczu z pęcherza do cewki moczowej,
- słaby lub przerywany strumień moczu,
- uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza,
- nietrzymanie moczu,
- długie oczekiwanie na rozpoczęcie oddawania moczu,
- ból pęcherza oraz częste parcie na pęcherz.
Zaburzenia w pracy prostaty bywają kojarzone jedynie z częstym oddawaniem moczu w nocy, jednak wywołują także częstomocz w ciągu dnia, który nie jest związany z przyjmowaniem zwiększonej ilości płynów.
Inne objawy postępującego przerostu gruczołu krokowego to np. krwiomocz, kamica pęcherza moczowego, której rozwojowi sprzyja zaleganie moczu występujące na skutek jego utrudnionego odpływu z pęcherza moczowego. Do ciężkich powikłań zdrowotnych, które pojawiają się na skutek rozrostu prostaty, zaliczamy m.in.:
- nagłe zatrzymanie moczu,
- częste infekcje w obrębie układu moczowego,
- zwiększone ryzyko niewydolności nerek.
Jak leczyć przerost prostaty?
Leczenie przerostu prostaty zależne jest od stopnia zaawansowania choroby. Jeżeli łagodny przerost stercza spowodowany jest przez prawidłowe komórki gruczołu krokowego, to najczęściej stosowane jest jedynie leczenie farmakologiczne. Jego efekty są monitorowane podczas wykonywanych systematycznie badań prostaty, do których oprócz badania per rectum, zaliczamy również badanie krwi i badanie USG.
Leczenie farmakologiczne redukuje uciążliwe objawy – stosowane leki powodują lepszy odpływ moczu, zmniejszając częstotliwość mikcji oraz pozwalając opróżnić pęcherz moczowy, poprawiając jakość życia pacjenta. Na etapie wczesnych zmian w obrębie prostaty, które powodują jej łagodny przerost, niezbędne jest również wprowadzenie modyfikacji w codziennie stosowanej diecie. Palacze tytoniu oraz mężczyźni często sięgający po alkohol muszą zrezygnować z używek. Aby poprawić jakość życia, zaleca się również częste wykonywanie ćwiczeń mięśni Kegla.
W przypadku znacznie przerośniętej prostaty może być konieczne wycięcie gruczołu krokowego. Leczenie operacyjne stosowane jest także w przypadku wykrycia zmian o charakterze nowotworowym w obrębie gruczołu krokowego. U pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową wykonywana jest prostatektomia radykalna oraz stosuje się leczenie uzupełniające w postaci radioterapii.
Podsumowanie
Łagodny przerost prostaty, inaczej łagodny przerost stercza lub łagodny przerost gruczołu krokowego, nie jest stanem fizjologicznym, choć ma związek ze zmianami, które zachodzą na skutek starzenia się organizmu. Łagodny przerost prostaty jest częstą chorobą mężczyzn w średnim i podeszłym wieku, jednak nigdy nie lekceważ objawów łagodnego przerostu prostaty, bo mogą one nie tylko pogarszać jakość życia, ale także skutkować poważnymi problemami zdrowotnymi.
Do powikłań związanych z łagodnym przerostem prostaty zaliczamy m.in. nawracające zakażenia dróg moczowych, nietrzymanie moczu i problemy z oddawaniem moczu. Podobne objawy pojawiają się w przypadku zmian nowotworowych w obrębie gruczołu krokowego. Mylenie łagodnego przerostu prostaty z objawami nowotworu, który może rozwinąć się w obrębie gruczołu krokowego, jest częstą przyczyną rozpoznania poważnej choroby w jej późnym stadium, co zmniejsza szansę na całkowite wyleczenie. Walka z zaawansowaną chorobą nowotworową jest znacznie trudniejsza, dlatego warto pamiętać o profilaktyce. Badanie prostaty jest elementem standardowego badania urologicznego, które każdy mężczyzna powinien wykonywać raz w roku po ukończeniu 40 lat.
Czytaj też:
Ostatnie stadium raka prostaty – objawy. Sposoby leczenie i rokowania