Nasza długa historia ewolucyjna przystosowała nas do określonego stylu życia, a ten zmienił się drastycznie. W ciągu ostatnich 250 lat oczekiwana długość życia wzrosła ponad dwukrotnie dzięki poprawie warunków sanitarnych i opieki zdrowotnej. Chociaż nic nie może zapobiec starzeniu się, istnieją pewne zmiany stylu życia, które osoba może wprowadzić, aby zachować zdrowie w starszym wieku.
Odporność a wiek
Odporność słabnie w starszym wieku i staje się mniej zrównoważona. Wpływa to na dwie gałęzie układu odpornościowego – odporność „wrodzoną” i odporność „adaptacyjną” – na zasadzie „immunosenescencji”. Odporność „wrodzona”, która jest naszą pierwszą linią obrony przed infekcjami, nie ustępuje po ustąpieniu początkowego zagrożenia. Odporność „adaptacyjna”, która jest odpowiedzialna za zapamiętywanie i atakowanie poszczególnych patogenów, systematycznie traci zdolność obrony przed wirusami, bakteriami i grzybami.
Regularna aktywność fizyczna
Ćwiczenia mają głęboki wpływ na układ odpornościowy, zgodnie z niedawnym przeglądem badań opublikowanym w czasopiśmie Nature Reviews Immunology. Wykonywanie jak największej ilości ćwiczeń może spowolnić lub nawet odwrócić niektóre skutki immunosenescencji.
Mięśnie szkieletowe wytwarzają szereg białek zwanych miokinami, które zmniejszają stan zapalny i chronią funkcje odpornościowe. Utrzymanie masy mięśniowej poprzez ćwiczenia chroni przed infekcjami i stanami, takimi jak cukrzyca typu 2 i choroby układu krążenia, które są ściśle związane z przewlekłym stanem zapalnym.
Jedno z badań wykazało, że wydolność tlenowa 102 zdrowych mężczyzn w wieku 18–61 lat była odwrotnie proporcjonalna do liczby starzejących się limfocytów T we krwi. Innymi słowy, zwiększona sprawność fizyczna wiązała się z mniejszą immunosenescencją. Najsilniejsze samce miały nie tylko mniej starzejących się komórek T, ale także większą liczbę naiwnych komórek T.
W innym badaniu porównano odpowiedź immunologiczną 61 zdrowych mężczyzn w wieku 65–85 lat na szczepienie przeciw grypie. Około jedna trzecia mężczyzn była aktywna, jedna trzecia była średnio aktywna, a jedna trzecia była w większości nieaktywna. Naukowcy odkryli, że intensywnie i średnio aktywni mężczyźni wytwarzali więcej przeciwciał w odpowiedzi na szczepienie niż najmniej aktywni mężczyźni.
Przyjęcie diety śródziemnomorskiej
Dieta śródziemnomorska obejmuje:
- duże ilości owoców, warzyw liściastych i oliwy z oliwek
- umiarkowane ilości ryb, drobiu i nabiału
- małe ilości czerwonego mięsa i cukru
Na razie nie ma bezpośrednich dowodów sugerujących, że zmiany w diecie mogą spowolnić tempo immunosenescencji u osób starszych. Istnieje jednak wiele dowodów pośrednich. Coraz więce badań sugeruje również, że ludzie, którzy stosują diety śródziemnomorskiej w mniejszym stopniu narażają się na utratę siły mięśniowej i szybkie męczenie się. Wcześniejsze badania powiązały tę dietę z niższym ryzykiem otyłości, chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2 i raka.
Utrzymanie umiarkowanej wagi
Chociaż mięśnie odgrywają rolę w zmniejszaniu stanu zapalnego u osób starszych, tłuszcz może mieć odwrotny skutek. Starzenie się często prowadzi do przyrostu masy ciała w wyniku gromadzenia się tkanki tłuszczowej pod skórą i wokół narządów. Według badań tkanka tłuszczowa może mieć znaczący udział w stanach zapalnych.
Ponadto badania na zwierzętach i ludziach sugerują, że układ odpornościowy osób otyłych może wytwarzać mniej przeciwciał w odpowiedzi na szczepienie przeciw grypie. Wydaje się, że ćwiczenia i zdrowa dieta przeciwdziałają efektom starzenia się układu odpornościowego. Częściowo może to wynikać ze sposobu, w jaki te dwa czynniki stylu życia zapobiegają nadmiernemu przyrostowi masy ciała.
Badania sugerują, że starsze osoby, które regularnie ćwiczą i mają umiarkowaną wagę, mają mniej starzejących się limfocytów T i niższy poziom cytokin prozapalnych we krwi. Jednak to, czy dieta, ćwiczenia fizyczne i utrata masy ciała mogą odwrócić immunosenescencję, pozostaje otwartą kwestią dla przyszłych badań.
Czytaj też:
Masz 30 lat? Zadbaj w ten sposób o swoje serce, by uniknąć problemów