Nowotwory jamy ustnej i gardła to grupa chorób o podłożu nowotworowym, które często mają związek z naszym trybem życia. Ryzyko ich rozwoju zwiększa średni i podeszły wiek, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów i promieniowanie ultrafioletowe. Brak ochrony warg przed zdziałaniem promieniowania słonecznego jest jednym z najczęstszych czynników rozwoju raka wargi, u osób, które przez długi czas przebywają w pełnym słońcu. W tym przypadku zwiększa się również ryzyko rozwoju nowotworów skóry oraz oczu, które także potrzebują ochrony przez niekorzystnym działaniem promieniowania UV.
Rak wargi nie jest często diagnozowaną chorobą. Zwykle dotyka mężczyzn po 60. roku życia. Nieleczony może spowodować zgon w ciągu kilku lat od wystąpienia objawów chorobowych. Znaczący wpływ na przebieg choroby ma wiek i ogólny stan zdrowia chorych, których organizm jest często obciążony także innymi chorobami oraz wyniszczony przez sprzyjające rozwojowi raka wargi nałogi.
Pierwsze objawy raka często są bagatelizowane. Zmiana nowotworowa może mieć postać np. guzka lub wgłębienia i na początku nie wywołuje dyskomfortu. Z czasem, gdy proces chorobowy się nasila, dochodzi do pojawienia się ranki lub owrzodzenia, które utrzymuje się przez długi czas. Rak wargi dolnej i rzadziej diagnozowany rak górnej wargi to choroba, która zagraża zdrowiu i życiu. Warto dowiedzieć się więcej na temat tego nowotworu, bo może on dotyczyć nas i naszych bliskich.
Ważne! Wszystkie niegojące się ranki, nadżerki i owrzodzenia wymagają konsultacji lekarskiej oraz właściwej diagnostyki, która pozwoli określić podłoże zmian, potwierdzając lub wykluczając chorobę nowotworową.
Rak wargi dolnej – co warto wiedzieć?
Rak wargi częściej rozwija się w obrębie wargi dolnej. Choroba rozpoczyna się zwykle po 60. roku życia. Rak wargi dolnej to choroba o charakterze złośliwym. Zgodnie ze statystykami, połowa chorych umiera w ciągu 5 lat, jeżeli nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie. Niestety, zmiany w obrębie wargi, zwłaszcza u osób starszych, bywają bagatelizowane lub wręcz niezauważane przez pacjenta, do momentu, aż zaczną powodować uciążliwe objawy np. sprawiać ból lub zacznie się z nich sączyć wydzielina.
W przypadku raka wargi dolnej na rokowania chorych wpływa czas rozpoznania choroby oraz rozpoczęcia jej leczenia. Z tego względu trzeba zawsze zgłosić się do lekarza specjalisty, gdy w obrębie wargi dolnej lub wargi górnej oraz jamy ustnej utworzy się podejrzana zmiana, która utrzymuje się dłużej niż 3 tygodnie. Wskazaniem do konsultacji są nie tylko bolesne, sączące się zmiany, ale także niebolesne guzki, brodawki, narośla oraz odbarwienia i krwiaki w obrębie śluzówki.
Rak wargi dolnej – rodzaje nowotworu
Rak wargi dolnej zaliczany jest do grupy nowotworów jamy ustnej. Często jest to rak płaskonabłonkowy, który charakteryzuje się wysokim bądź średnim stopniem zróżnicowania lub rak kolczystokomórkowy skóry; rzadziej na wardze rozwija się rak podstawnokomórkowy. W grupie ryzyka rozwoju raka wargi dolnej znajdują się przede wszystkim mężczyźni po 60. roku życia; rak wargi dolnej rzadko diagnozowany jest u kobiet, jednak płeć nie jest czynnikiem, który całkowicie redukuje ryzyko jego rozwoju.
Proces rozrostu tkanki nowotworowej najczęściej inicjują czynniki mutagenne, uporczywe drażnienie wargi np. jej nerwowe skubanie i przygryzanie, poparzenie warg przez promieniowanie UV, przed którym wystarczająco nie chronimy warg. Rak wargi dolnej jest chorobą, na którą narażeni są nałogowi palacze, a także osoby uzależnione od alkoholu – rozwój raka wargi dolnej, a także nowotworu jamy ustnej zwiększa m.in. częste spożywanie alkoholu wysokoprocentowego. Co więcej, na rozwój raka wargi mogą mieć wpływ infekcje grzybicze oraz leczenie immunosupresyjne.
U wielu chorych przed rozwojem nowotworu wargi pojawiają się objawy stanu przedrakowego w obrębie warg lub w obrębie jamy ustnej. Na stan przedrakowy wskazuje m.in. rogowacenie białe. Jak w każdym nowotworze złośliwym zachodzi ryzyko wystąpienia przerzutów. Rak wargi dolnej daje przerzuty do węzłów chłonnych podbródkowych i węzłów chłonnych szyjnych oraz może powodować przerzuty do odległych narządów.
Przyczyny raka wargi
Przyczyny raka wargi związane są z trybem życia osób chorych. Jak już zostało wspomniane, rak wargi dolnej oraz rak jamy ustnej często rozwijają się w efekcie prowadzonego trybu życia. Do czynników sprzyjających zachorowaniu zalicza się m.in.:
- palenie papierosów i korzystanie z innych wyrobów tytoniowych,
- nadużywanie wysokoprocentowego i niskoprocentowego alkoholu,
- niedbanie o higienę jamy ustnej,
- zaniedbywanie leczenia chorób stomatologicznych oraz przewlekły stan zapalny,
- przewlekłe drażnienie, urazy i poparzenia słoneczne warg,
- wiek i płeć męską.
Inne czynniki ryzyka to np. immunosupresja, która stosowana jest po przeszczepach narządów, stosowanie niewłaściwie skomponowanej, ubogiej w naturalne źródła witamin i minerałów diety, niektóre infekcje wirusowe oraz grzybicze np. zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego. Rak dolnej wargi może występować rodzinnie u blisko spokrewnionych ze sobą osób.
Choć rak wargi dolnej najczęściej dotyka mężczyzn, to nałogowe palenie i picie alkoholu zwiększa ryzyko rozwoju tej choroby także u kobiet.
Z podobnych przyczyn rozwija się rak wargi górnej, jednak jest on znacznie rzadziej diagnozowany. Zanim pojawią się objawy w obrębie warg, mogą pojawić się dolegliwości ze strony np. śluzówki jamy ustnej.
Ważne! Z wszelkimi podejrzanymi guzkami, rankami, nadżerkami, przebarwieniami i innymi zmianami w obrębie warg i jamy ustnej, trzeba jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Jest to szczególnie ważne, gdy zmiana występuje przewlekle, zaczyna szybko się zmieniać, utrzymuje się pomimo leczenia miejscowego, a także pojawia się w jej obrębie ból, świąd lub uczucie drętwienia.
Objawy raka wargi dolnej
Rak wargi dolnej daje dość charakterystyczne objawy. Początkowo najczęściej nie powoduje bólu i ma postać niezmienionego pod względem koloru guzka lub niewielkiego wgłębienia. Z czasem zmiana nowotworowa zaczyna sprawiać ból lub wywołuje inny dyskomfort.
W początkowym stadium rozwoju rak wargi bywa trudny do rozpoznania, dlatego konieczne jest systematyczne odwiedzanie stomatologa, który nie tylko sprawdza stan zdrowia zębów, ale także śluzówki jamy ustnej. W gabinecie stomatologicznym najczęściej wykrywane są nowotwory jamy ustnej i warg w początkowym stadium choroby. Dotyczy to osób, które systematycznie odwiedzają stomatologa. Wczesna diagnoza zwiększa szansę na całkowite wyleczenie, dlatego nie warto rezygnować z niezbędnej profilaktyki.
Rozwój choroby powoduje, że pojawiają się typowe objawy raka wargi, do których zaliczamy m.in.:
- białe lub czerwone zmiany na wargach i błonie śluzowej jamy ustnej,
- występowanie bolesnych zmian w formie ranek, nadżerek i guzków,
- pojawienie się sączących zmian w obrębie warg,
- obrzęk żuchwy,
- powiększone węzły chłonne.
Rak wargi atakuje nie tylko okoliczne tkanki, ale także odległe narządy. Ma tendencję do naciekania, co zwiększa ryzyko szybkiego dawania przerzutów. Zmiany wskazujące na nowotwór mogą rozwinąć się na powierzchni ust, na wewnętrznej stronie warg, a także wewnątrz jamy ustnej.
Diagnostyka i leczenie raka wargi
Diagnostyka raka wargi oraz raka jamy ustnej uwzględnia przede wszystkim badanie fizykalne, które pozwala wykryć nie tylko zmiany wskazujące na nowotwór, ale także stany przedrakowe. Podejrzana zmiana musi zostać poddana badaniu histopatologicznemu, które wykonywane jest po pobraniu jej wycinka podczas biopsji wycinającej. W niektórych przypadkach biopsja jest wystarczająca, aby uniknąć poważnego zagrożenia dla zdrowia i życia.
Niestety, nowotwory złośliwe często dają przerzuty i wymagają specjalistycznego leczenia. Jego zakres dobierany jest po wykonaniu badań obrazowych, do których zaliczamy tomografię komputerową i rezonans magnetyczny. Wstępna ocena stanu węzłów chłonnych może zostać dokonana po wykonaniu badania USG szyi.
Leczenie raka wargi
W leczeniu raka wargi dolnej najczęściej stosowaną metodą leczenia jest leczenie chirurgiczne, które uwzględnia wycięcie zmiany wraz z marginesem zdrowych tkanek. Nie zawsze udaje się uniknąć leczenia uzupełniającego, do którego zalicza się m.in. radioterapia śródtkankowa.
Podsumowując, rak wargi jest stosunkowo rzadko diagnozowanym nowotworem złośliwym, który częściej dotyka mężczyzn. Zwykle rozwija się u osób w średnim i podeszłym wieku, będąc jedną z licznych konsekwencji nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV, nadużywania alkoholu oraz palenia papierosów. Wczesną diagnostykę raka jamy ustnej ułatwia systematyczne odwiedzanie stomatologa, który dzięki wiedzy i doświadczeniu potrafi rozpoznać niepokojące zmiany w obrębie śluzówki. Wczesne rozpoznanie zwiększa szansę na całkowite wyleczenie oraz zmniejsza ryzyko rozwoju przerzutów.
Czytaj też:
Gwiaździak – klasyfikacja, objawy, diagnostyka i leczenie