Choroby nowotworowe wywołują lęk, jednak często zapominamy o niezbędnej profilaktyce, która pozwala wykryć niepokojące zmiany na wczesnym stadium rozwoju choroby. Wiele osób unika badań okresowych krwi oraz bagatelizuje typowe objawy nowotworów złośliwych, które powinny skłonić do pilnej konsultacji lekarskiej.
Białaczka, nazywana rakiem krwi, może rozwinąć się na każdym etapie życia. Niektóre białaczki są typowymi nowotworami wieku dorosłego i rzadko diagnozowane są u dzieci, inne rozwijają się tylko u małych pacjentów. Podział białaczek uwzględnia białaczki ostre i przewlekłe.
W przypadku białaczek ostrych (ostra białaczka szpikowa i ostra białaczka limfoblastyczna) objawy pojawiają się nagle, pogarszając samopoczucie chorego i szybko zwiększają swoje nasilenie. Niektóre białaczki ostre mogą doprowadzić do śmierci w zaledwie kilka tygodni lub miesięcy.
Białaczki przewlekłe (przewlekła białaczka szpikowa i przewlekła białaczka limfocytowa) mogą przez dłuższy czas rozwijać się bezobjawowo lub skąpoobjawowo, powodując dolegliwości podobne do symptomów innych schorzeń. W tym przypadku mamy do czynienia ze stopniowym pogarszaniem się stanu chorego. Chorobę można wykryć, wykonując morfologię krwi z rozmazem, w której widoczne są zmiany składu krwi.
Jednym z wielu symptomów białaczki są objawy skórne. Pod pojęciem „białaczka skóry” kryją się zmiany, które powstają w obrębie skóry i błon śluzowych, na skutek toczącego się procesu nowotworowego. Warto dowiedzieć się więcej na temat ostrych i przewlekłych białaczek, a także towarzyszących tym chorobom objawów, bo nowotwory hematologiczne są obecnie jedną z częstych przyczyn przedwczesnego zgonu.
1. Profilaktyka białaczki
Białaczka jest rakiem krwi i stanowi zagrożenie dla zdrowia oraz życia. Wcześnie wykryte komórki nowotworowe, które znajdują się we krwi obwodowej oraz w szpiku kostnym, zwiększają szansę na całkowite wyleczenie. Niestety, wielu pacjentów zgłasza się do lekarza w zaawansowanym stadium choroby, co niekorzystnie wpływa na ich rokowania. Aby wykryć zmiany, które mogą wskazywać na białaczkę, wystarczy wykonać proste badanie – morfologia krwi obwodowej z rozmazem to podstawa profilaktyki większości schorzeń. Unikając badań profilaktycznych, możemy poważnie sobie zaszkodzić, dlatego przynajmniej raz w roku powinniśmy udać się do lekarza i wykonać niezbędne badania.
Przebieg białaczek ostrych jest wyjątkowo szybki – od momentu pojawienia się zmutowanych komórek do momentu zgonu może minąć zaledwie kilka tygodni lub miesięcy. Białaczki przewlekłe postępują wolniej, jednak także stanowią poważne zagrożenie. Remisja białaczki nie oznacza wygranej walki, bo choroba może powrócić nawet po wielu latach od momentu wyzdrowienia.
2. Przyczyny białaczki
Wśród przyczyn białaczki wyróżnia się m.in. czynniki środowiskowe, do których zaliczamy kontakt ze szkodliwymi chemikaliami. Choroba ta rzadko występuje rodzinnie. W większości przypadków nie udaje się ustalić przyczyny rozwoju choroby.
3. Rodzaje białaczki
Podział białaczek uwzględnia białaczki ostre i białaczki przewlekłe. Najczęściej diagnozowane rodzaje białaczek to:
-
ostra białaczka szpikowa,
-
ostra białaczka limfoblastyczna,
-
przewlekła białaczka szpikowa,
-
przewlekła białaczka limfoblastyczna.
W przypadku białaczek limfoblastycznych i ostrej białaczki szpikowej wyróżnia się również różne podtypy schorzeń.
Ostra białaczka limfoblastyczna i przewlekła białaczka limfoblastyczna to choroby szpiku kostnego, krwi oraz węzłów chłonnych, które rozpoczynają się w komórkach odpowiedzialnych za produkcję limfocytów. Ostra białaczka szpikowa i przewlekła białaczka szpikowa to choroby szpiku kostnego i krwi. Wszystkie białaczki rozwijają się z komórek tworzących elementy morfotyczne krwi, jednak białaczka szpikowa nie rozwija się z komórek produkujących limfocyty.
Białaczki ostre np. to rzadko diagnozowane nowotwory złośliwe. Wywodzą się one z niedojrzałych komórek tzw. blastów, które rozwijają się w nieprawidłowy sposób i bardzo szybko się namnażają. Tempo rozwoju ostrych białaczek przekłada się na agresywny przebieg choroby oraz rokowania pacjentów. Na skutek rozwoju ostrych białaczek w krwi chorego bardzo szybko pojawiają się liczne komórki nowotworu, co zwiększa ryzyko powstawania przerzutów.
Białaczki przewlekłe rozwijają się w wolniejszym tempie, jednak także stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia.
4. Charakterystyczne objawy białaczki
Wszystkie białaczki objawiają się w podobny sposób, co ma związek z zaburzeniami funkcji krwiotwórczych oraz osłabieniem odporności organizmu. Typowe objawy białaczki u dzieci i dorosłych to m.in.:
-
nasilające się osłabienie,
-
nienaturalną senność,
-
zawroty głowy,
-
omdlenia po wysiłku,
-
zmniejszenie zdolności wysiłkowych,
-
powiększone węzły chłonne,
-
stany gorączkowe,
-
nawracające infekcje,
-
ogólne złe samopoczucie.
Pierwsze objawy białaczki np. bóle głowy, zawroty głowy, zmęczenie i ogólne złe samopoczucie są związane z m.in. niedotlenieniem komórek i tkanek, które spowodowane jest niską liczbą erytrocytów. Z kolei postępującej objawy białaczki to m.in. powiększenie śledziony, znaczne powiększenie węzłów chłonnych, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, zaburzenia widzenia, a także zaburzenia świadomości.
5. Zmiany skórne, które mogą wskazywać na białaczkę
Częstym objawem białaczki jest bladość skóry i błon śluzowych, a także objawy w jamie ustnej takie jak przerost dziąseł i krwawienie dziąseł. Ze względu na zaburzenia w produkcji płytek krwi mogą występować również krwotoki z nosa, a na skórze pojawiają się siniaki i wybroczyny, które nie są skutkiem urazów mechanicznych. Samoczynne powstawanie krwiaków i siniaków powinno skłonić do natychmiastowej konsultacji lekarskiej!
Inne objawy skórne białaczki to m.in. zmiany zapalne np. nawracające zapalenie naczyń oraz skaza krwotoczna.
Ostrą białaczkę limfoblastyczną, ostrą białaczkę szpikową i inne, ostre białaczki poznamy po tym, że powodują ogólnoustrojowe i skórne objawy choroby, które pojawiają się nagle, a samopoczucie chorego bardzo szybko się pogarsza. W przypadku białaczek przewlekłych objawy narastają stopniowo, zwiększając swoje nasilenie.
W przypadku niektórych białaczek wyniki badania krwi mogą na początku choroby pozostawać w granicach normy, jednak pewne zmiany w składzie krwi wskazują na konieczność wykonania dodatkowych badań diagnostycznych.
6. Podsumowanie
Ostre i przewlekłe białaczki to nowotwory krwi. Nowotworowe choroby hematologiczne rozwijają się na skutek mutacji w obrębie komórek, z których powstają elementy morfotyczne krwi. Zaliczane są do grupy często diagnozowanych nowotworów, stanowiąc w przypadku niektórych grup wiekowych nawet 80% wszystkich nowotworów złośliwych. U dzieci i młodzieży najczęściej diagnozowana jest ostra białaczka limfoblastyczna; w przypadku osób dorosłych najczęściej diagnozowana jest przewlekła białaczka limfocytowa.
Zachorowalność na białaczki w każdej grupie wiekowej rośnie, dlatego warto pamiętać o niezbędnej profilaktyce, która uwzględnia systematyczne wykonywanie morfologii krwi z rozmazem, a także konsultowanie z lekarzem objawów typowych dla chorób hematologicznych. Zaliczamy do nich m.in. skórne objawy białaczki, czyli np. bladość skóry i błon śluzowych, samoczynne powstawanie krwiaków i siniaków np. w jamie ustnej, skazę krwotoczną oraz krwotoki z nosa i krwawienie z dziąseł. Inne, niepokojące objawy, które również mogą wskazywać na białaczkę to m.in. przewlekłe zmęczenie, nienaturalna senność, brak sił witalnych, nietolerancja wysiłku, powiększenie węzłów chłonnych, przewlekły ból głowy, zawroty głowy, omdlenia oraz pojawiające się na skutek wysiłku mroczki przed oczami i duszności.
Czytaj też:
Szczepionki terapeutyczne na raka. Na jakim etapie są badania?Czytaj też:
Eozynofile w morfologii – obniżone, podwyższone, norma