Białaczki to duża grupa chorób nowotworowych, w których przebiegu dochodzi do upośledzenia działania układu krwiotwórczego. Mechanizm rozwoju białaczki jest związany z powstaniem nieprawidłowej komórki, która inicjuje rozwój choroby. Na skutek mutacji komórka, która powinna dać początek leukocytom, ulega nieprawidłowym podziałom i nie może pełnić swoich funkcji. Komórki nowotworowe dają początek kolejnym niewłaściwym komórkom i namnażają się w niekontrolowany sposób.
Rozrost nowotworowych komórek w szpiku kostnym powoduje zaburzenia na etapie tworzenia innych komórek krwi, do których zaliczamy czerwone krwinki, prawidłowe pod względem budowy białe krwinki, a także płytki krwi. Z czasem dochodzi do przedostawania się zmutowanych komórek nowotworowych do różnych narządów.
Białaczka – choroba nowotworowa
Wczesne wykrycie białaczki i innych chorób nowotworowych znacząco zwiększa szansę na całkowite wyleczenie. Na rokowania małych pacjentów wpływa także rodzaj białaczki. Choroba ta występuje w postaci ostrej, która charakteryzuje się nagłym wystąpieniem objawów oraz w postaci przewlekłej. Białaczka jest chorobą, której niektóre rodzaje częściej diagnozowane są u osób dorosłych, a inne występują u dzieci.
U dzieci rzadko diagnozuje się np. przewlekłą białaczkę limfocytową. U większości małych pacjentów diagnozowana jest białaczka ostra. Wśród ostrych białaczek wyróżniamy ostrą białaczkę limfoblastyczną i ostrą białaczkę szpikową.
Pod względem częstości występowania białaczka stanowi około 30% wszystkich nowotworów układu krwiotwórczego. To jeden z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u dzieci, dlatego warto dowiedzieć się więcej na temat rodzajów tej choroby, objawów oraz sposobów leczenia. U większości dzieci z białaczką występuje ostra białaczka limfoblastyczna, której przyczyny nie zostały dokładnie poznane. Większość przypadków ostrej białaczki limfoblastycznej diagnozowana jest u dzieci w wieku przedszkolnym – diagnoza dotyczy przede wszystkim dzieci w wieku 2-5 lat.
Białaczka jest chorobą, która powoduje zmiany w morfologii krwi, dlatego należy pamiętać o systematycznym wykonywaniu badań profilaktycznych. Dzięki temu możliwe jest wykrycie choroby, zanim doprowadzi ona do poważnych zmian w organizmie, co znacząco wpływa na rokowania małych pacjentów.
Jakie są przyczyny białaczki u dzieci?
Białaczka jest chorobą, której przyczyn nadal nie udało się ustalić. Do powstania patologicznie zmienionej komórki, z której powstają leukocyty, prowadzi mutacja genetyczna. Badania wskazują także związek pomiędzy rozwojem białaczki i działaniem czynników środowiskowych, do których zaliczamy m.in. promieniowanie jonizujące oraz związki chemiczne, które obecne są np. w farbach, lakierach i rozpuszczalnikach.
Ostra białaczka limfoblastyczna częściej występuje u dzieci z niektórymi chorobami genetycznymi. Do grupy ryzyka zaliczają się m.in. dzieci z zespołem Downa. Choroba wywodzi się z prekursorów limfocytów linii B i T, których wytwarzanie w normalnych warunkach podlega odpowiedniej kontroli.
Czytaj też:
Onkolodzy dziecięcy apelują: Nie czekaj! „Żadnego dziecka nie zostawimy bez pomocy”
Na skutek mutacji genetycznej komórki zaczynają namnażać się w sposób niekontrolowany oraz nie mogą wypełniać swoich funkcji, tworząc naciek w obrębie szpiku kostnego. Rozrost komórek nowotworowych prowadzi do zaburzeń w produkcji innych komórek krwi, powodując wystąpienie pierwszych objawów choroby, które związane są m.in. z nasilającą się niedokrwistością. Nieprawidłowe komórki nowotworowe przenikają ze szpiku kostnego do krwi obwodowej, z którą docierają do różnych narządów i układów, gromadząc się m.in. w ośrodkowym układzie nerwowym.
Rozwój choroby nowotworowej wpływa na samopoczucie dziecka, jednak pierwsze objawy białaczki najczęściej przypominają objawy niegroźnych infekcji.
Wczesne objawy białaczki u dzieci
Początkowe objawy białaczki u dzieci i osób dorosłych są podobne. W przypadku maluchów dominują przede wszystkim nawracające infekcje np. zapalenie gardła, których przyczyną jest zaburzenie odporności. U dziecka z rozwijającą się białaczką znacząco spada odporność organizmu, co sprawia, że objawy infekcji nie ustępują pod wpływem zastosowanego leczenia.
Objawy, które mogą wskazywać na białaczkę to m.in.:
- bóle kostne,
- ból głowy,
- bladość skóry i błon śluzowych,
- silne zmęczenie,
- bóle brzucha,
- powiększone węzły chłonne,
- nadmierna senność,
- obniżenie zdolności wysiłkowych,
- ból i zawroty głowy,
- krwawienia z nosa i dziąseł,
- pojawiające się samoistnie siniaki,
- długo utrzymujący się stan podgorączkowy.
Powyższe objawy związane są zarówno z namnażaniem się patologicznych leukocytów, jak i zaburzeniami w funkcjonowaniu oraz produkcji prawidłowych komórek krwi m.in. niezbędnych w celu właściwego natlenienia komórek i tkanek krwinek czerwonych.
Za objawy ze strony układu immunologicznego, czyli nawracające infekcje, a także powiększenie węzłów chłonnych oraz stany podgorączkowe odpowiadają niezdolne do prawidłowego funkcjonowania białe krwinki, bo choć organizm uruchamia reakcję obronną, to nadmiar zmutowanych komórek nie pozwala zwalczyć choroby. Osłabienie, bladość skóry i błon śluzowych, ból głowy, a także nadmierna senność są spowodowane anemią, która rozwija się na skutek zaburzeń funkcji krwiotwórczych. Przyczyną powstawania siniaków i krwotoków z nosa oraz dziąseł jest obniżona liczba płytek krwi, które odpowiedzialne są za przebieg procesów jej krzepnięcia.
W miarę rozwoju choroby objawy zaczynają się nasilać. Nieprawidłowe limfoblasty mogą gromadzić się m.in. w mózgu i rdzeniu kręgowym. Ostra białaczka jest chorobą, która rozwija się bardzo szybko, dlatego wskazujące na niąobjawy powinny skłonić do natychmiastowego wykonania niezbędnych badań.
Jak zdiagnozować białaczkę?
Pierwszym badaniem, które należy wykonać, jest morfologia krwi obwodowej z rozmazem. W białaczkach poziom krwinek białych nie zawsze jest podwyższony. Charakterystyczna dla białaczki jest obniżona liczba czerwonych krwinek i płytek krwi. W krwi odwodowej mogą również znajdować się niedojrzałe balasty oraz limfoblasty, które w normalnych warunkach dałyby początek nowym krwinkom białym. U dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną diagnozowane jest także powiększenie śledziony.
Zmiany w morfologii krwi są wskazaniem do wykonania innych badań diagnostycznych, do których zaliczamy badanie szpiku kostnego oraz badanie RTG kości.
Leczenie białaczki u dzieci
Białaczka jest nowotworem złośliwym, który daje przerzuty. Patologiczne komórki rozprzestrzeniają się w organizmie dziecka, trafiając m.in. do kości. Bardzo szybki postęp schorzenia może utrudniać leczenie, które zależne jest od stopnia zaawansowania choroby. W skrajnych przypadkach, od monumentu wystąpienia niepokojących objawów do zajęcia ważnych narządów przez komórki nowotworu, może minąć kilka tygodni.
Leczenie ostrej białaczki limfoblastycznej stosowana jest przede wszystkim indukowana cyklicznie chemioterapia. W przypadku braku efektów leczenia może być konieczny przeszczep szpiku kostnego. Ostra białaczka limfoblastyczna jest chorobą nowotworową, która może nawracać. W celu ograniczenia ryzyka związanego z nawrotem choroby zalecany jest przeszczep szpiku kostnego od spokrewnionego lub niespokrewnionego dawcy. Leczenie białaczki zawsze powinno być prowadzone w specjalistycznych ośrodkach hematologicznych. W okresie remisji choroby niezbędne jest systematyczne kontrolowanie stanu zdrowia zgodnie z zaleceniami lekarza.
Podsumowując, objawy białaczki u dzieci mogą przypominać objawy innych chorób. U większości małych pacjentów pierwsze objawy najczęściej diagnozowanej u dzieci ostrej białaczki limfoblastycznej to długo utrzymujący się stan podgorączkowy lub gorączka, bóle kości, a także powiększenie węzłów chłonnych i powiększenie śledziony.
Czytaj też:
Będzie można leczyć białaczkę bez chemioterapii? Są badaniaCzytaj też:
Innowator Wprost za lek na białaczkę. „Przywraca zdolność komórek do zaprogramowanej śmierci”