Pierwsze objawy udaru. Często je ignorujemy, a konsekwencje są poważne

Monika Michalak w wieku trzydziestu dziewięciu lat przeszła udar mózgu. W pełni świadoma kobieta, uwięziona w swoim bezwładnym ciele, mogła jedynie mrugać oczami. Jak czuła się po wybudzeniu ze śpiączki? – Byłam przerażona, wystraszona, ale szczęśliwa, że w ogóle żyję – mówiła. Jak funkcjonuje dzisiaj? Jakie są pierwsze sygnały udaru?

Czy udar może wystąpić w młodym wieku?

Jeszcze do niedawna uważano, że udar mózgu to schorzenie, które dotyczy tylko starszych osób, a tymczasem może wystąpić w dowolnym wieku. Rzeczywiście, choroby serca i choroby układu krążenia nasilają ryzyko występowania udaru czy zawału serca. Ogromne znaczenie ma również miażdżyca, która rozwija się latami i może przyczyniać się do odkładania blaszki miażdżycowej w ścianach naczynia krwionośnego. To powoduje zwężenie przepływu krwi, a z czasem może doprowadzić do całkowitego zablokowania naczynia lub tętnicy. Brak możliwości przepływu krwi prowadzi do udaru niedokrwiennego i jest stanem zagrażającym życiu.

Udar mózgu może wystąpić nie tylko w wieku podeszłym, ale i u osób młodych. Co więcej, zdarza się nawet u dzieci, dlatego kluczowe znaczenie ma dbanie o zdrowie, stosowanie zbilansowanej diety i regularne uprawianie sportu. Objawy udaru u osób młodych są takie same jak u osób w wieku podeszłym i obejmują zaburzenia widzenia, rozmycie ostrości widzenia, zaburzenia równowagi, zaburzenia rytmu serca, predyspozycje genetyczne. Zmniejszenie przepływu krwi jest bardzo groźne, może mu sprzyjać nie tylko nieodpowiedni tryb życia, ale także nadużywanie alkoholu.

Czynniki ryzyka udaru mózgu

Do niemodyfikowalnych czynników ryzyka należą uwarunkowania genetyczne. Na geny nie mamy wpływu, ale na nasz tryb życia i sposób odżywiania już tak, a możemy zrobić wiele, by zmniejszyć ryzyko pojawienia się chorób sercowych.

Ważne jest przede wszystkim stosowanie zbilansowanego i zdrowego stylu życia. Wzbogacenie diety w zdrowe tłuszcze pochodzenia roślinnego, pestki, nasiona, warzywa i ryby, a wykluczenie z niej tłuszczów odzwierzęcych, fast foodów oraz produktów wysoko przetworzonych, może wspomóc nasze zdrowie i zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia udaru oraz rozwoju chorób cywilizacyjnych. Ważne jest również wykluczenie używek. Palenie papierosów i nadużywanie alkoholu znacznie osłabiają układ nerwowy oraz pracę serca i mogą podwyższać ryzyko wystąpienia udaru. Czynnikiem podnoszącym to ryzyko jest takżeotyłość.

Udar jako bezpośrednie zagrożenie dla życia

Udar mózgu to wydarzenie, które stanowi zagrożenie dla życia. Najczęściej udar niedokrwienny występuje, gdy krew przepływa nieprawidłowo, nie docierając do części tkanki mózgowej. W takiej sytuacji tkanka ta obumiera, a stan pacjenta pogarsza się błyskawicznie. Udar mózgu może wystąpić także w sytuacji pęknięcia ściany w naczyniu krwionośnym, co powoduje wylew krwi do mózgu. Część mózgu wraz z otaczającymi tkankami obumiera, a dotknięte udarem obszary mózgu nie będą już funkcjonowały prawidłowo.

Udar mózgu wymaga błyskawicznej reakcji, ponieważ szanse na uratowanie człowieka są niewielkie. Objawy są charakterystyczne, ale mogą różnić się w zależności od miejsca wystąpienia udaru. Pierwsze objawy udaru mózgu mogą dotyczyć zaburzeń mowy czy zaburzeń widzenia albo zaburzeń koordynacji, dlatego nigdy nie należy ich lekceważyć.

Udar niedokrwienny a udar krwotoczny

Wyróżnia się dwa rodzaje udarów:

• udar niedokrwienny – występuje, gdy nie dociera wystarczająca ilość krwi do mózgu. Jest to udar, który występuje najczęściej, a jego przyczyną często jest miażdżyca, choroba, która wywołana jest nieodpowiednim trybem życia, złym sposobem odżywiania i brakiem aktywności fizycznej, ale też częściowo czynnikami genetycznymi. W wyniku wysokiego poziomu cholesterolu w organizmie odkłada się cholesterol LDL. Tworzy on w tętnicach i w ścianach naczyń krwionośnych tzw. blaszkę miażdżycową, która powoduje ich zwężenie, utrudniając prawidłowy przepływ krwi. Jeśli choroba jest nieleczona, może doprowadzić do rozwoju wielu chorób układu krążenia i układu sercowo-naczyniowego, a także stać się przyczyną zatoru, zawału serca czy udaru mózgu
• udar krwotoczny – inaczej jest nazywany wylewem albo pęknięciem tętniaka mózgu. Następuje, gdy pęknie ściana tętnicy mózgu, co wywołuje nie tylko krwotok podpajęczynówkowy, ale również wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Tego rodzaju udar wywołuje rozległe uszkodzenie mózgu i najczęściej prowadzi do zgonu

Udar krwotoczny

Udar krwotoczny może powodować krwotok. Krwotok podpajęczynówkowy występuje, gdy krew przedostaje się do przestrzeni pomiędzy oponą miękką i oponą pajęczą, w której znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy.

Krwotok śródmózgowy występuje, gdy pęka naczynie krwionośne, a krew wylewa się z uszkodzonego naczynia do układu komorowego lub do móżdżku. Krwotok śródmózgowy może wystąpić u osób, które cierpią na nadciśnienie tętnicze, które nie jest odpowiednio leczone.

Udar niedokrwienny mózgu – skutki

Udar niedokrwienny mózgu daje większe szanse na wyleczenie pacjenta. Zdarza się i tak, że tętnica samodzielnie się udrażnia i w takiej sytuacji mówi się, że nastąpił mikroudar. Udar mózgu jest bardzo poważną sprawą, która może doprowadzić do rozległej niepełnosprawności lub zakończyć się paraliżem jednej strony ciała. Pacjent po udarze może mieć problem z poruszaniem się, może też stracić pamięć. Może także doprowadzić do śmierci.

Jak wynika z danych, około 25 procent pacjentów po przebytym udarze ma szanse wrócić do pełnosprawności. Kluczowy jest czas reakcji i to czy, pacjent w odpowiednim czasie uzyska pomoc medyczną.

Udar niedokrwienny mózgu – rehabilitacja

Rehabilitacja po udarze niedokrwiennym mózgu może znacznie poprawić stan pacjenta. Proces rehabilitacji musi jednak rozpocząć się natychmiast, od razu po przyjęciu do szpitala. Rehabilitacja może zmniejszyć powikłania i zwiększyć szanse na to, że pacjent będzie w stanie się poruszać czy mówić. Na czym polega? Przede wszystkim na pionizacji i fizjoterapii, która ma zapobiec odleżynom i utrzymać sprawność mięśni. Ważna jest także praca z logopedą, by zapobiec zaburzeniom mowy.

Jakie objawy przepowiadają udar mózgu?

Objawy przepowiadające udar mózgu to:

• problemy z mówieniem – osoba, która ma udar mózgu, mówi niewyraźnie i ma trudności z tym, żeby zrozumieć innych
• odrętwienie twarzy i osłabienie mięśni twarzy - twarz może być częściowo sparaliżowana, można też dostrzec opadanie kącika ust
• podwójne widzenie lub nagła ślepota
• problem z równowagą i utrata koordynacji wzrokowo-ruchowej
• silne zawroty głowy

Pamiętaj! Jeśli zauważysz wyżej wymienione objawy u osoby ze swojego otoczenia, wezwij pogotowie. Jeśli masz wątpliwości dotyczące stanu zdrowia, również wezwij pomoc. W przypadku udaru mózgu każda minuta ma znaczenie i może zdecydować o życiu lub śmierci pacjenta. Osoby postronne mogą mieć problem, aby rozpoznać udar, dlatego zawsze należy się skonsultować!

Sygnały alarmowe: problemy z mówieniem, wzrokiem i utrzymaniem równowagi

Opisane wyżej objawy to tzw. sygnały alarmowe, które świadczą o tym, że dany człowiek właśnie doświadczył udaru mózgu. Osobom z zewnątrz może wydawać się, że taka osoba jest pod wpływem alkoholu lub środków odurzających – może wydawać bełkotliwe dźwięki, mówić niewyraźnie, zataczać się i mieć trudności z poruszaniem. Oprócz problemów z równowagą charakterystyczne są również problemy z koordynacją wzrokowo-ruchową.

Jak rozpoznać udar mózgu?

Udar mózgu wywołuje klasyczne objawy neurologiczne i fizyczne. O udarze może świadczyć nie tylko problem z mówieniem czy koordynacją, ale także drętwienie rąk czy drętwienie nóg czy nagłe problemy z krążeniem. Jeśli jesteśmy świadkami, że jakaś osoba w naszym otoczeniu doświadcza takich objawów, powinniśmy jak najszybciej wezwać pogotowie ratunkowe. Kluczowy jest czas, a liczy się każda minuta.

Udar niedokrwienny mózgu – profilaktyka

W zapobieganiu udaru mózgu kluczowe znaczenie ma profilaktyka. Należy nie tylko regularnie robić badania profilaktyczne i sprawdzać, jaki jest poziom cholesterolu w organizmie, ale przede wszystkim dbać o zdrowy i zbilansowany styl życia. Konieczne jest dbanie o dobrą dietę, w której wysoki udział mają kwasy tłuszczowe Omega-3 i zdrowe kwasy tłuszczowe. Warto jeść ryby, owoce morza, warzywa, owoce, a także pestki, nasiona, orzechy.

Kluczowe jest również dbanie o aktywność fizyczną, regularne spacery, pozostawanie w ruchu. Warto uprawiać także jakiś sport, jakąś wybraną przez siebie dyscyplinę sportową. Dobre efekty przynosi nordic walking czy jogging, które pobudzają krążenie krwi i wspierają właściwe funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego.

Udar – objawy

Objawy, które powinny zaniepokoić to m.in.:

• ból po jednej stronie twarzy,
• niewytłumaczalny ból po jednej stronie ciała, który dotyczy twarzy, ręki, nogi, klatki piersiowej,
• rozmazany obraz,
• niewyraźne lub podwójne widzenie,
• problemy z oddychaniem,
• mdłości i wymioty,
• zawroty głowy,
• brak koordynacji lub utrata równowagi,
• nagłe drętwienie lub mrowienie po jednej stronie ciała,
• porażenie jednej strony twarzy,
• nagły, ostry i niewyobrażalnie silny ból głowy (pojawia się przy udarze krwotocznym),
• problemy z mówieniem,
• problem z doborem odpowiednich słów i niewyraźna mowa,
• dezorientacja,
• ekstremalne zmęczenie.

Udar – co robić?

Jeżeli podejrzewamy udar u siebie lub u kogokolwiek z naszego otoczenia, powinniśmy niezwłocznie zadzwonić po pomoc. Uzyskanie natychmiastowej pomocy lekarskiej (w ciągu godziny) w przypadku wystąpienia wymienionych wyżej objawów udaru mózgu jest konieczne, aby ograniczyć lub zapobiec trwałemu uszkodzeniu mózgu lub śmierci.

Jeżeli podejrzewasz, że ktoś ma udar:

• Poproś, żeby osoba się uśmiechnęła. Sprawdź, czy pojawiły się oznaki paraliżu po jednej stronie ciała (np. opadający jeden kącik ust).
• Poproś, żeby osoba podniosła obie ręce na wysokość klatki piersiowej. Sprawdź, czy jedna z nich nie opada.
• Poproś, żeby osoba powtórzy dowolne (ale dłuższe) zdanie. Sprawdź, czy nie wystąpiły problemy z mową.
• Jeżeli cokolwiek cię niepokoi lub wystąpiły objawy z listy powyżej, natychmiast wezwij pomoc.

TIA – przemijający atak niedokrwienny

Istnieje jeszcze coś takiego jak przemijający udar niedokrwienny (TIA). W takiej sytuacji może dojść do częściowego samoistnego wyzdrowienia, w takiej sytuacji objawy ustępują równie szybko jak się pojawiły, najczęściej w ciągu kilku minut. Nie wolno jednak tego lekceważyć tylko zgłosić się do szpitala, bo kilkanaście procent pacjentów jest zagrożonych wystąpieniem udaru niedokrwiennego w ciągu kilku dni. Konieczne jest wykonanie badań, które ocenią, jaki jest stan serca.

Co to jest miniudar?

Miniudar to może być przemijający atak niedokrwienny. Powstaje gdy przepływ krwi zostaje częściowo zaburzony, a jego objawy mogą szybko ustąpić. Jest to jednak sygnał od organizmu, że dzieje się coś złego i należy wykonać konieczne badania.

Udar niedokrwienny mózgu – diagnostyka

Przy podejrzeniu udaru niedokrwiennego konieczne jest wykonanie szczegółowych badań. Zaliczają się do nich tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, angiografia oraz MRI i badanie dopplerowskie sprawdzające przepływy krwi.

Udar niedokrwienny mózgu – leczenie

Leczenie udaru najczęściej polega na rehabilitacji, która odbywa się w specjalistycznych klinikach. Jest to jednak konieczne, jeśli pacjent ma wrócić do pełnej sprawności.

Czytaj też:
W Polsce co 6,5 minuty ktoś doznaje udaru mózgu. 5 czynników, które minimalizują ryzyko jego wystąpienia