Każdy z nas przynajmniej raz w życiu czuł, jakby serce miało wyskoczyć z klatki piersiowej. To bardzo nieprzyjemne uczucie, które wywołuje narastający niepokój. Kołatanie serca może mieć różne podłoże. Zwykle spowodowane jest naszym trybem życia, wskazując m.in. na zaburzenia o podłożu nerwicowym oraz będąc jednym z objawów przewlekłego stresu. Częstoskurcz może być także związany z zaburzeniami w pracy mięśnia sercowego, których podłożem są stany chorobowe w jego obrębie lub choroby ogólnoustrojowe. Częstoskurczu serca nie można bagatelizować, bo może to doprowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych.
Co to jest częstoskurcz serca?
Częstoskurcz, inaczej tachykardia, to jedno z zaburzeń rytmu serca. Objawia się przyśpieszonym biciem serca, które odczuwane jest jako charakterystyczne kołatanie serca. Tachykardii mogą towarzyszyć dodatkowe objawy np. uczucie duszności, zawroty głowy i uczucie niepokoju. Częstoskurcz zwykle ma charakter napadowy, ustępując w ciągu kilkudziesięciu sekund, jednak może także trwać przez wiele godzin.
Tachykardia może być związana z naszym stanem emocjonalnym. Jest fizjologiczną reakcją organizmu np. na silny stres, paraliżujący nas strach lub inne emocje. To całkowicie normalne, że serce zaczyna szybko bić w sytuacji zagrożenia, podczas wysiłku fizycznego lub na skutek działania innych bodźców zewnętrznych, jednak częstoskurcz pojawiający się podczas spoczynku, gdy nie odczuwamy negatywnych lub pozytywnych emocji, jest wskazaniem do wykonania badań diagnostycznych.
Częstoskurcz serca może dotyczyć jego różnych struktur. Wyróżniamy m.in. częstoskurcz zatokowy, który jest związany z działaniem bodźców zewnętrznych, częstoskurcz nadkomorowy (częstoskurcz przedsionkowy), który powoduje drżenie przedsionków serca, migotanie przedsionków i trzepotanie przedsionków, częstoskurcz komorowy, który obejmuje komory mięśnia sercowego oraz częstoskurcz przedsionkowo-komorowy.
Tachykardia wymaga konsultacji lekarskiej oraz wykonania badań diagnostycznych, które pozwolą określić przyczyny kołatania serca. Warto dowiedzieć się więcej na temat tego zaburzenia w pracy serca oraz poznać towarzyszące mu objawy, bo pomoże to rozpoznać tachykardię.
Kiedy mamy do czynienia z tachykardią?
Serce dorosłego człowieka w momencie odpoczynku bije od 60 do 100 razy na minutę. To norma dla zdrowej osoby dorosłej, której stan fizjologiczny nie wpływa na pracę serca. W przypadku tachykardii mamy do czynienia z przyśpieszeniem rytmu serca na skutek działania różnych czynników. Mogą to być czynniki fizjologiczne lub czynniki chorobowe, dlatego odczuwanie kołatania serca zawsze powinno nas skłonić do wizyty u lekarza, który wykona niezbędne badania. Zaburzenia rytmu serca, czyli arytmia, jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu oraz kardiologiem. Niestety, do lekarza bardzo często trafiają pacjenci z długotrwałymi objawami arytmii, które zaczynają uniemożliwiać normalne funkcjonowanie. Odkładanie wizyty u lekarza to błąd, którego nie powinniśmy popełniać, bo wczesna diagnostyka i leczenie pozwalają uniknąć poważnych powikłań.
Jak już zostało wspomniane, z tachykardią mamy do czynienia, gdy serce pomimo braku aktywności fizycznej oraz działania innych bodźców zaczyna nagle bić bardzo szybko. Częstoskurcz może mieć charakter napadowy i trwać zaledwie kilka sekund lub utrzymywać się przez dłuższy czas, co jest bardzo niepokojącym objawem. Tachykardia bywa diagnozowana z innymi chorobami układu krążenia, które mogą spowodować niewydolność serca, co także powinno nas skłonić do zasięgnięcia porady lekarza. O tachykardii mówimy, gdy serce bije więcej niż 100 razy na minutę.
Serce może nie tylko bić zbyt szybko, ale także może dojść do spowolnienia jego pracy. Schorzeniem, które powoduje spowolnienie pracy serca, jest bradykardia. W tym przypadku serce bije mniej niż 60 razy na minutę, jednak trzeba wiedzieć, że możemy mieć do czynienia z fizjologicznym spowolnieniem pracy serca np. podczas głębokiego snu.
Jeżeli odczuwamy, że nasze serce zaczyna bić znacznie szybciej, to powinniśmy odnotować wystąpienie ewentualnych objawów dodatkowych, które są dla lekarza cenną wskazówką diagnostyczną. Tachykardii mogą towarzyszyć np. zawroty głowy, duszności, uczucie niepokoju, nadmierna potliwość i omdlenia.
Rodzaje tachykardii
Najczęściej diagnozowane rodzaje tachykardii to:
- częstoskurcz zatokowy,
- częstoskurcz nadkomorowy,
- częstoskurcz komorowy,
- częstoskurcz przedsionkowo-komorowy.
Każdy z powyższych rodzajów arytmii odczuwalny jest jako znacznie przyśpieszone bicie serca.
Tachykardia zatokowa, która ma charakter fizjologiczny, jest rodzajem częstoskurczu, który zwykle nie wymaga specjalistycznego leczenia. Pozostałe rodzaje tachykardii często wymagają wdrożenia leczenia, które ma na celu ustabilizowanie pracy serca.
Przyczyny i objawy częstoskurczu nadkomorowego
Częstoskurcz nadkomorowy to zaburzenie rytmu serca, które ogranicza się do jego przedsionków. W przypadku częstoskurczu nadkomorowego może pojawić się migotanie przedsionków i trzepotanie przedsionków. Częstotliwość rytmu serca w przypadku trzepotania przedsionków to około 300 na minutę.
Częstoskurcz nadkomorowy może także przejść w migotanie przedsionków, które objawia się nie tylko bardzo szybką, ale także nieskoordynowaną pracą serca – impuls przekazywany jest z częstotliwością ponad 350 uderzeń na minutę, dochodząc do nawet ponad 600 uderzeń na minutę. Migotanie przedsionków i migotanie komór serca to poważny stan zagrożenia życia.
Częstoskurcz nadkomorowy wskazuje na różne choroby serca, do których zaliczamy np. chorobę wieńcową, jednak występuje także u osób, które nie cierpią na schorzenia mięśnia sercowego. Jego wystąpieniu sprzyja m.in. nadciśnienie tętnicze, nadczynność tarczycy, występowanie chorób płuc, a także stosowanie niektórych leków, dlatego niezbędne jest wykonanie wielu badań, pozwalających wykryć choroby współistniejące, które mogą prowadzić do występowania tachykardii. Wyróżniamy trzy rodzaje częstoskurczu nadkomorowego, czyli:
- częstoskurcz przedsionkowy,
- częstoskurcz nawrotny przedsionkowo-komorowy,
- częstoskurcz nawrotny w węźle przedsionkowo-komorowym.
Najczęściej diagnozowany jest częstoskurcz nawrotny przedsionkowo-komorowy oraz częstoskurcz nawrotny w węźle przedsionkowo-komorowym. W przypadku częstoskurczu nawrotnego w węźle przedsionkowo-komorowym i częstoskurczu nawrotnego przedsionkowo-komorowego mamy do czynienia z tzw. mechanizmem pobudzenia zwrotnego. Częstość występowania powyższych rodzajów częstoskurczu nadkomorowego to ponad 90%.
Częstoskurcz nadkomorowy często występuje u osób młodych, u których nie występują schorzenia serca, nie powodując uciążliwych objawów. Nieco inaczej jest w przypadku np. seniorów oraz osób, u których występują choroby współistniejące – w tym przypadku wraz z kołataniem serca pojawiają się także inne objawy np. duszność, ból lub ucisk w klatce piersiowej, zawroty głowy i częstomocz.
Przyczyny częstoskurczu nadkomorowego
Jak już zostało wspomniane, częstoskurcz nadkomorowy może być skutkiem choroby serca lub wady w jego budowie, która ma charakter wrodzony bądź nabyty, a także może występować na skutek działania różnych czynników środowiskowych. Do częstych schorzeń, które powodują arytmię serca w obrębie jego przedsionków, zaliczamy zwłaszcza nadczynność tarczycy, zaburzenia elektrolitowe, nadciśnienie tętnicze. Do wystąpienia napadu częstoskurczu nadkomorowego mogą przyczynić się także inne czynniki np. przepuklina roztworu przełykowego, nadużywanie kofeiny, nadużywanie alkoholu, przyjmowanie narkotyków, palenie papierosów. W ostatnich latach częstoskurcz nadkomorowy bywa coraz częściej skutkiem nadużywania napojów energetycznych.
Częstoskurcz nadkomorowy – diagnostyka
Nieprawidłowy rytm pracy serca wymaga wnikliwej diagnostyki w celu oceny stanu mięśnia sercowego oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Na etapie diagnostyki częstoskurczu nadkomorowego oraz innych rodzajów tachykardii wykonywane jest m.in. badanie elektrokardiograficzne, które okazuje się przydatne, gdy jest wykonywane w czasie napadu częstoskurczu. Inne badania, które wykonywane są na etapie diagnozowania przyczyn częstoskurczu to m.in. ECHO serca, badanie elektrofizjologiczne, elektrokardiografia metodą Holtera, RTG klatki piersiowej, a także badania laboratoryjne.
Leczenie – częstoskurcz nadkomorowy
Leczenie częstoskurczu nadkomorowego uzależnione jest m.in. od częstotliwości występowania napadów, a także czasu ich trwania oraz występowania dodatkowych objawów, które towarzyszą kołataniu serca. W przypadku częstoskurczu nadkomorowego bez towarzyszące choroby organicznej serca stosowane są m.in. zabiegi zwiększające napięcie nerwu błędnego, leki zwalniające akcję serca, a także kardiowersja elektryczna, która wymaga znieczulenia ogólnego. W szczególnie trudnych przypadkach stosowane jest farmakologiczne leczenie przewlekłe i leczenie inwazyjne.
Czytaj też:
Nie bagatelizuj ugryzienia kleszcza! Może dawać powikłania sercowe