Budowa ucha – ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne

Budowa ucha – ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne

Dodano: 
Ucho
Ucho Źródło: Shutterstock
Narząd słuchu zbudowany jest z ucha zewnętrznego, ucha środkowego i ucha wewnętrznego. Poszczególne struktury ucha odpowiadają nie tylko za odbieranie docierających do nas dźwięków, ale także pełnią inne funkcje. Jak zbudowane jest ucho człowieka? Jakie funkcje pełni i czy jest podatne na choroby? Wyjaśniamy.

Zmysł słuchu jest niezwykle istotny dla funkcjonowania człowieka. Oprócz funkcji odbierania dźwięków pośrednio wpływa także na rozwój mowy. Co więcej, ucho jest nie tylko narządem, który odpowiada za słuch, ale także zmysł równowagi. Znajdujący się w jego wnętrzu błędnik odpowiada m.in. za naszą orientację w przestrzeni. Ucho zewnętrzne jest częścią narządu słuchu, która znajduje się na zewnątrz organizmu. We wnętrzu ciała zlokalizowane jest ucho środkowe i ucho wewnętrzne, dzięki któremu możemy odbierać bodźce dźwiękowe. W uchu wewnętrznym znajdują się liczne receptory, których działanie może zostać zaburzone np. na skutek infekcji bakteryjnej lub wirusowej, a także wad w anatomicznej budowie ucha.

Zanim poznamy dokładną budowę ucha człowieka, warto dowiedzieć się więcej na temat funkcji, które ono pełni. Choć często nie zdajemy sobie z tego sprawy, to ucho odpowiada nie tylko za wykrywanie i odbieranie docierających do nas z otoczenia fal dźwiękowych, ale również odgrywa istotną rolę w rejestrowaniu przez mózg położenia naszego ciała. Zaburzenia słuchu, niedosłuch i głuchota utrudniają prawidłowy rozwój, dlatego niezbędna jest wczesna diagnostyka problemów ze słuchem.

Czytaj też:
Prof. Skarżyński o innowacyjnych metodach leczenia głuchoty. „To był szok”

Obecnie większość noworodków w pierwszych dobach życia przechodzi badania przesiewowe, dzięki którym mogą zostać wcześnie wykryte zaburzające prawidłowy rozwój wrodzone wady słuchu. Ryzyko ich występowania zwiększa m.in. przedwczesny poród, a także rodzinne występowanie wad anatomicznych oraz innych zaburzeń dotyczących budowy i funkcjonowania ucha.

Budowa ucha – informacje podstawowe

Wyróżniamy 3 części ucha, czyli ucho zewnętrzne, ucho środkowe i ucho wewnętrzne. Współdziałają one ze sobą, odpowiadając za wykrywanie, określanie lokalizacji oraz tonu i natężenia dźwięków. Docierające do nas fale dźwiękowe, które przechodzą przez poszczególne elementy ucha, są następnie przetwarzane na słyszalne przez nas dźwięki za pośrednictwem impulsów nerwowych. Docierają one nerwem słuchowym do ośrodków słuchowych, które zlokalizowane są w korze słuchowej mózgu. Znajduje się ona w górnym zakręcie płatów skroniowych mózgu i cechuje się specyficzną budową. Anatomiczna budowa ucha jest dość skomplikowana – narząd słuchu zbudowany jest z wielu różnych części, które współpracując ze sobą oraz przekazując bodźce do mózgu, pozwalają na odbieranie dźwięków z otoczenia.

Budowa ucha – ucho zewnętrzne

Ucho zewnętrzne pozwala na zbieranie dźwięków ze środowiska zewnętrznego oraz ich wzmacnianie. Jego budowa uwzględnia małżowinę uszną oraz zewnętrzny przewód słuchowy. Małżowina uszna może różnić się pod względem wielkości, jednak prawidłowo ukształtowana, uwzględnia kilka ważnych struktur, które są niezbędne w celu odbierania fal dźwiękowych oraz kierowania ich przez zewnętrzny kanał słuchowy do ucha środkowego, a następnie ucha wewnętrznego. Jej kształt i wielkość są cechą dziedziczoną po rodzicach oraz dalszych członkach rodziny wraz z genami. Małżowina uszna zbudowana jest z chrząstki, pokrywającej ją tkanki ochrzęstnej, a także tkanki podskórnej i skóry, która rozpięta jest na chrzęstnym rusztowaniu. Ucho zewnętrzne jest pofałdowane, co ułatwia odbieranie dźwięków. Jego podstawową funkcją, oprócz zbierania dźwięków, jest ochrona ucha środkowego i ucha wewnętrznego. Elementy małżowiny usznej to:

  • obrąbek,
  • czółenko,
  • grobelka,
  • muszla małżowiny,
  • dół trójkątny,
  • skrawek,
  • przeciwskrawek,
  • płatek małżowiny usznej.

Ciekawostka – małżowina uszna rośnie do około 18. roku życia. Płatek małżowiny usznej jako jedyny nie jest wypełniony tkanką chrzęstną, co sprawia, że rozciąga się na skutek np. noszenia ciężkiej biżuterii. Ucisk na zakończenia nerwowe w płatku ucha u niektórych osób może powodować uporczywy ból głowy.

Zewnętrzny przewód słuchowy to kolejna struktura ucha zewnętrznego, choć nie jest on dobrze widoczny, bo ma kształt litery S. Składa się on z dwóch części – części kostnej pośrodkowej i bocznej części chrzęstnej. Jego długość waha się w granicach 3-4 cm. Przewód słuchowy zewnętrzny ma kształt tuby, która zakończona jest błoną bębenkową. Na początku przewodu słuchowego zewnętrznego wyrastają krótkie włoski, których zadaniem jest zatrzymywanie przenikających w głąb ucha zanieczyszczeń. Gruczoły włosowe i gruczoły łojowe produkują woskowinę uszną (woszczynę), która może doprowadzić do zatkania przewodu słuchowego zewnętrznego. Dzieje się tak np. na skutek czyszczenia ucha patyczkami kosmetycznymi.

Zadaniem przewodu słuchowego zewnętrznego jest umożliwianie przepływu bodźców dźwiękowych do wewnętrznych struktur ucha, a także ochrona błony bębenkowej przed uszkodzeniami mechanicznymi, a także utrzymywanie stałej, optymalnej temperatury i wilgotności wewnątrz ucha. Za pośrednictwem przewodu słuchowego zewnętrznego doprowadzane są fale dźwiękowe do odbierającej je błony bębenkowej.

Budowa ucha – ucho środkowe

Błona bębenkowa zamyka przewód słuchowy zewnętrzny, oddzielając go od ucha środkowego, które składa się z wypełnionej powietrzem jamy bębenkowej. Znajdują się w niej trzy kosteczki słuchowe, czyli młoteczek, kowadełko oraz strzemiączko. Kosteczki słuchowe to najmniejsze kości ludzkiego organizmu, które uczestniczą w przekazywaniu fal dźwiękowych oraz umożliwiają prawidłowe funkcjonowanie narządu słuchu. Jama bębenkowa połączona jest z gardłem trąbką Eustachiusza. Trąbka słuchowa Eustachiusza wyrównuje ciśnienie powietrza wewnątrz ucha. Zmienia się ono np. na skutek wahań ciśnienia, do których dochodzi na znacznych wysokościach np. w górach lub w kabinie samolotu – odczuwamy wówczas nieprzyjemne uczucie zatkania uszu oraz mogą pojawić się uciążliwe szumy uszne.

W jamie bębenkowej znajdują się dwa bardzo ważne dla ochrony narządu słuchu przed zbyt głośnym dźwiękiem mięśnie, czyli mięsień bębenkowy i mięsień strzemiączkowy. Dzięki mięśniowi bębenkowemu możliwa jest regulacja napięcia błony bębenkowej, co zapobiega jej uszkodzeniu na skutek wyjątkowo głośnych dźwięków. Mięsień strzemiączkowy odpowiada za regulację położenia kosteczek słuchowych.

Budowa ucha – ucho wewnętrzne

Na ucho wewnętrzne składa się kilka połączonych ze sobą przestrzeni m.in. błędnik kostny i błędnik błoniasty. Błędnik kostny tworzą specyficzne struktury, czyli przedsionek, ślimak oraz trzy kanały półkoliste. W jego wnętrzu znajduje się płyn – perylimfa. We wnętrzu błędnika kostnego znajduje się również błędnik błoniasty, który wypełniony jest endolimfą. Łączy się on z błoną bębenkową za pośrednictwem dwóch otworów – okienka przedsionka i okienka ślimaka. Ucho wewnętrzne pełni bardzo ważne funkcje, odpowiadając za zmysł równowagi oraz uczestnicząc w odbieraniu i przekazywaniu bodźców akustycznych do mózgu. Narządem właściwym słuchu jest znajdujący się w ślimaku narząd Cortiego.

W obrębie ucha środkowego i ucha wewnętrznego może dojść do rozwoju różnych schorzeń, które związane są m.in. z infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi oraz procesem nowotworowym. Warto wiedzieć, że za częste infekcje uszu mogą odpowiadać przewlekłe schorzenia zatok oraz schorzenia jamy ustnej. Wszystkie schorzenia uszu i związane z nimi dolegliwości wymagają skorzystania z porady lekarskiej! Ból, uczucie rozpierania, częste zatykanie się uszu, a także postępujący niedosłuch to objawy, z którymi nie należy radzić sobie domowymi sposobami. Warto wiedzieć, że nieleczone choroby uszu mogą doprowadzić do poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu nie tylko zmysłu słuchu, ale także zmysłu równowagi, prowadząc do występowania uporczywych zawrotów głowy np. podczas zmiany pozycji.

Czytaj też:
Domowe sposoby na zapalenie ucha
Czytaj też:
Mizofonia: co to jest, objawy, przyczyny, jak leczyć?

Opracowała:
Źródło: Zdrowie WPROST.pl