Krążąca w naszych żyłach krew zasila komórki w tlen oraz substancje odżywcze, a także transportuje hormony. Jest tkanką płynną, której ruch siecią naczyń krwionośnych odbywa się dzięki pracy mięśnia sercowego. Mięsień sercowy jest pompą, która ma wielkość pięści dorosłego człowieka i kształtem przypomina stożek. Zaczyna bić na początkowym etapie życia płodowego i pracuje nieprzerwanie do momentu śmierci. Można przywrócić pracę mięśnia sercowego, jednak brak dopływu krwi do mózgu i innych narządów, który trwa dłużej niż kilka minut, powoduje nieodwracalne zmiany w organizmie. Krew jest źródłem życia – jej znaczna utrata prowadzi do śmierci z powodu wykrwawienia. Komórki krwi powstają w układzie krwiotwórczym.
Rodzimy się z określoną grupą krwi, którą dziedziczymy po rodzicach. Serce nieustannie kurczy się i rozkurcza, tłocząc krew siecią rozmieszczonych w całym organizmie naczyń krwionośnych. Często zapominamy, że układ krążenia narażony jest na rozwój różnych schorzeń, które związane są m.in. z naszym trybem życia.
Układ krwionośny – informacje podstawowe
Podstawową wiedzę na temat układu krążenia zdobywamy jeszcze podczas szkolnej edukacji. Na lekcjach biologii uczymy się, jak działa serce oraz w jaki sposób odbywa się krążenie krwi w organizmie człowieka. Warto przypomnieć sobie podstawowe informacje, które dotyczą układu krwionośnego, bo pozwoli nam to zadbać o zdrowie oraz uniknąć częstych chorób np. choroby wieńcowej. Większość chorób układu krążenia to choroby nabyte, które mają bezpośredni związek z naszym trybem życia. Do ich rozwoju przyczyniają się m.in. stosowanie niewłaściwie skomponowanej diety, co prowadzi do nadwagi i otyłości, palenie tytoniu, picie alkoholu, a także prowadzenie siedzącego trybu życia. Na zdrowie serca wpływa również stres, który może przyczynić się np. do wystąpienia zawału serca.
Jak zbudowane jest serce?
Serce zbudowane jest z dwóch przedsionków – w budowie mięśnia sercowego wyróżniamy przedsionek lewy i przedsionek prawy, a także dwóch komór serca – komory lewej i komory prawej. Serce zbudowane jest z komórek mięśnia sercowego, które tworzy tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana. Poszczególne jamy serca są od siebie oddzielone przegrodami. Do przedsionków serca prowadzą żyły, a z komór wychodzą tętnice, dzięki którym krew może krążyć w żyłach pod odpowiednim ciśnieniem. Ciśnienie krwi jest jednym z ważnych czynników, które warunkują zdrowie naszego organizmu – jeżeli jest prawidłowe, to krew z serca tłoczona jest z odpowiednią siłą do wszystkich narządów ciała.
Obieg krwi w organizmie jest obiegiem zamkniętym, który odbywa się tylko w jedną stronę, co jest możliwe dzięki pracy otwierających się jednostronnie zastawek. Znajdują się one pomiędzy przedsionkami i komorami serca oraz pomiędzy komorami i wyprowadzającymi krew z komór naczyniami. Serce kurczy się średnio 60-80 razy na minutę, a praca mięśnia sercowego związana jest m.in. z naszym wiekiem i stanem fizjologicznym. Liczba uderzeń serca w ciągu minuty jest największa u noworodków.
Krew krąży po całym organizmie, zaopatrując narządy w tlen oraz substancje odżywcze i inne związki, które wydzielają gruczoły dokrewne. Jej transport odbywa się za pomocą tętnic, żył i naczyń włosowatych. Krew jest jedyną tkanką płynną w organizmie człowieka i składa się z:
-
erytrocytów, czyli czerwonych krwinek,
- leukocytów, czyli białych krwinek,
- płytek krwi,
- osocza.
Na skutek braku dopływu krwi do organów wewnętrznych, dochodzi do ich niedotlenienia oraz obumierania komórek.
Krążenie krwi
Krążenie krwi odbywa się za pomocą naczyń krwionośnych, które tworzą dwa krwiobiegi, czyli krwiobieg mały i krwiobieg duży. Krążenie krwi możliwe jest dzięki nieustannej pracy mięśnia sercowego, który jest pompą ssąco-tłoczącą. Zaburzenia krążenia krwi w organizmie oraz zaburzenia w pracy serca prowadzą do zagrożenia zdrowia i życia. Choroby układu krążenia i mięśnia sercowego możemy podzielić na dwie grupy:
- wrodzone choroby układu krążenia i mięśnia sercowego,
- nabyte choroby układu krążenia i mięśnia sercowego.
Choroby układu krążenia zaliczane są do grupy chorób cywilizacyjnych, co ma związek z ich podłożem – najczęściej rozwijają się na skutek naszych zaniedbań żywieniowych, a także niezdrowego trybu życia.
Choroby układu krążenia to dość duża grupa schorzeń, których objawy często są bagatelizowane. Warto je poznać, aby jak najszybciej rozpocząć leczenie oraz zmienić tryb życia, co pozwoli znacząco poprawić stan serca i układu krążenia. Pewne zmiany w układzie krążenia możemy cofnąć, zyskując nie tylko lepsze zdrowie i samopoczucie, ale także kilka dodatkowych lat życia.
Częste choroby układu krążenia
Choroby układu krwionośnego rozwijają się nie tylko u seniorów, choć jeszcze kilka dekad temu narażone były na ich rozwój przede wszystkim osoby starsze. Obecnie choroby układu krążenia diagnozowane są u coraz młodszych osób, wśród których znaczny odsetek stanowią młodzi dorośli. Ma to związek ze zmianami sposobu odżywiania oraz zmianą trybu życia. Dieta bogata w produkty wysoko przetworzone, a także brak ruchu powodują, że choroby układu krążenia stały się chorobami cywilizacyjnymi. Na rozwój chorób układu krążenia mają wpływ inne choroby cywilizacyjne m.in. nadwaga, otyłość, cukrzyca oraz przewlekły stres. Najczęściej diagnozowane choroby układu krążenia to:
- nadciśnienie tętnicze,
- choroba niedokrwienna serca – choroba wieńcowa,
- zawał serca,
- niewydolność serca,
- niewydolność zastawek żylnych,
- zaburzenia rytmu pracy serca,
- niedokrwienie dolnej części tułowia – choroba niedokrwienna kończyn dolnych,
- żylna choroba zakrzepowo-zatorowa.
Ryzyko rozwoju powyższych chorób możemy znacząco zmniejszyć, prowadząc zdrowy tryb życia.
Jak objawiają się choroby układu krążenia?
Objawy chorób układu krążenia bywają bagatelizowane. Przypisujemy je m.in. zmęczeniu i przepracowaniu, co skutkuje późniejszymi problemami z leczeniem, bo pacjenci trafiają do lekarza dopiero wówczas, gdy schorzenie jest w zaawansowanym stadium lub zaczyna zagrażać życiu. Tak jest np. w przypadku zawału serca, którego wczesnych objawów często nie dostrzegamy. Co ważne – choroby układu sercowo-naczyniowego zwiększają ryzyko wystąpienia np. udaru mózgu i są najczęstszą przyczyną zgonów. Dbając o serce i układ krążenia, możemy uniknąć groźnych powikłań oraz problemów z układem sercowo-naczyniowym, które powodują ograniczenie sprawności osoby chorej oraz utrudniają normalne funkcjonowanie.
Na problemy z sercem i układem krążenia, wskazują m.in.:
- zawroty głowy, które pojawiają się podczas wysiłku fizycznego,
- silny ból w klatce piersiowej,
- zaburzenia rytmu serca – kołatanie serca,
- znaczne osłabienie,
- duszności,
- żylaki kończyn dolnych oraz towarzyszące im obrzęki,
- męczliwość,
- duszności,
- kaszel pojawiający się przy wysiłku,
- ból głowy,
- omdlenia.
Z chorobami układu krążenia kojarzymy przede wszystkim ból w klatce piersiowej, czyli ból wieńcowy, jednak o chorobach serca i układu krążenia świadczą także objawy ze strony układu oddechowego oraz ogólne osłabienie i mniejsza wydolność fizyczna. Na nadciśnienie tętnicze, które znacząco zwiększa ryzyko zawału oraz udaru mózgu, wskazują np. ból głowy z tyłu oraz szumy uszne, zawroty głowy i zaczerwienienie twarzy.
Powyższe objawy mogą wskazywać, że zagraża nam zawał, a także rozwija się choroba wieńcowa lub niewydolność serca. Badania zdrowia układu krążenia powinno się wykonywać systematycznie, jeżeli zaobserwujemy objawy ze strony serca i układu krążenia.
Profilaktyka chorób serca
Nadciśnienie tętnicze, zawał serca, choroba wieńcowa, niewydolność serca, udar mózgu to choroby, których możemy uniknąć, stosując odpowiednio skomponowaną dietę i rezygnując z używek. Nie mniej ważna jest aktywność fizyczna – nawet umiarkowana, ale codzienna aktywność fizyczna np. spacer, znacząco zmniejsza ciśnienie krwi oraz ryzyko związane zchorobami układu krążenia.
W profilaktyce chorób serca często stosowany jest kwas acetylosalicylowy, który przyjmowany w niewielkich dawkach, zmniejsza ryzyko związane z wystąpieniem zawału serca, a także przeciwdziała tworzeniu się zatorów i zakrzepów. Warto pamiętać, że zdrowe serce jest nam niezbędne do życia. Wyniszczenie mięśnia sercowego, które związane jest z jego niewydolnością, uniemożliwia normalne funkcjonowanie. W takim przypadku jedynym ratunkiem dla chorego jest przeszczep serca. Dbając o serce i układ krążenia, możemy także uniknąć dyskomfortu, który związany jest z m.in. rozwojem żylaków kończyn dolnych – są one związane przede wszystkim z siedzącym trybem życia, a także nadwagą i otyłością.
Czytaj też:
Choroby serca – kilka podstawowych faktów, które musisz znać