Babka płesznik (pchlica, płesznic, pchle nasienie, babka śródziemnomorska) to roślina, która od dawna słynie z pozytywnego wpływu na funkcjonowanie organizmu człowieka. Surowcem leczniczym i produktem zielarskim są nasiona babki płesznik i ziele babki płesznik. W Polsce nie spotkamy wielu upraw babki płesznik, bo większą popularnością cieszy się siemię lniane, które w bardzo podobny sposób wpływa na organizm.
Babka płesznik, babka jajowata, babka piaskowa – co łączy te rośliny?
Babka płesznik to jedna z wielu roślin z rodziny babkowatych, do której zalicza się również babka jajowata i babka piaskowa. Babka jajowata i babka piaskowa także są wykorzystywane jako surowiec zielarski i leczniczy. Nasiona babki jajowatej i nasiona babki piaskowej są równie bogatym źródłem błonnika pokarmowego oraz wykazują podobny wpływ na organizm jak nasiona babki płesznik. Nasiona babki jajowatej można stosować zamiennie z nasionami babki płesznik i babki piaskowej jako m.in. środek wspomagający leczenie chronicznych zaparć nawykowych.
Babka płesznik i cenny skład jej nasion i ziela
Babka płesznik nazywana jest babką śródziemnomorską, ponieważ naturalnie występuje w zachodnim rejonie Basenu Morza Śródziemnego. Ta roślina jednoroczna wytwarza dwukomorowe owoce, z których pozyskiwane są nasiona. W składzie nasion babki płesznik znajdują się m.in.:
- olej tłusty, który zawiera niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe,
- sterole roślinne,
- błonnik pokarmowy,
- triterpeny.
Co ważne – cennym surowcem zielarskim jest także ziele babki płesznik, które jest źródłem m.in. karotenoidów i flawonoidów, związków goryczkowych, glikozydów, śluzów oraz akubiny i garbników.
Właściwości babki płesznik
Babka płesznik to wyjątkowa roślina – jej nasiona i ziele wytwarzają śluz. Związki śluzowe wykazują wielokierunkowe działanie na organizm, m.in. chronią delikatną śluzówkę przewodu pokarmowego i żołądka, działając osłonowo.
Tradycyjnie babka płesznik stosowana jest w leczeniu schorzeń układu oddechowego oraz nawykowych zaparć. W medycynie naturalnej stosowana jest jako środek wykrztuśny i przeciwkaszlowy m.in. przy zapaleniu oskrzeli i innych infekcjach dolnych dróg oddechowych. Niegdyś babka płesznik była również stosowana m.in. w leczeniu czerwonki.
Potwierdzono badaniami, że babka płesznik pomaga obniżyć podwyższony poziom cukru i poziom cholesterolu, ogranicza wchłanianie tłuszczu z pokarmów, a także wykazuje działanie lecznicze w przypadku nawykowych zaparć stolca, przyśpieszając oczyszczanie organizmu z toksyn i mas kałowych. Co więcej, babka płesznik ułatwia oddawanie stolca np. po zabiegach chirurgicznych w obrębie odbytu i odbytnicy oraz pomaga uniknąć dolegliwości bólowych przy defekacji w przebiegu choroby hemoroidalnej i szczeliny odbytu.
Babka płesznik działa również moczopędnie i przeciwzapalnie, poprawia pracę układu odpornościowego oraz odżywia organizm. Coraz więcej mówi się i pisze o antynowotworowym działaniu babki płesznik, które związane jest m.in. z wysoką zawartością błonnika pokarmowego. Brak jest jednak wystarczającej ilości badań, których wyniki pozwoliłyby potwierdzić antynowotworowe działanie tej rośliny.
Babka płesznik wykazuje również dobroczynny wpływ na skórę – z zastosowaniem okładów z babki płesznik można wspomagać leczenie różnych podrażnień skóry oraz łagodzić dolegliwości związane z ukąszeniami owadów. Babka płesznik wspomaga również leczenie dermatoz m.in. łuszczycy i egzemy.
Obecnie babka płesznik znajduje przede wszystkim zastosowanie jako środek regulujący pracę jelit i zapobiegający zaparciom oraz wspomagający odchudzanie – wysoka zawartość błonnika sprawia, że babka płesznik zmniejsza uczucie głodu, zapewnia długie uczucie sytości, przyśpiesza metabolizm oraz reguluje pracę jelit. W 100 g babki płesznik jest aż 68 g błonnika, czyli ponad dwa razy więcej niż w tej samej ilości siemienia lnianego, które dostarcza 27,3 g błonnika.
Babka płesznik w leczeniu chorób układu pokarmowego
Babka płesznik stosowana jest w leczeniu nawykowych zaparć, jednak nie powinna być stosowana w przypadku zaparć z nieznanej przyczyny. Doskonale sprawdza się m.in. w leczeniu hemoroidów oraz łagodzi dolegliwości wywoływane przez zespół jelita drażliwego (IBS). Babka płesznik powinna być stosowana po konsultacji z lekarzem.
Przeciwwskazania do stosowania babki płesznik
Przeciwwskazaniem do stosowania babki płesznik jest m.in. niedrożność jelit, ból brzucha o nieznanej przyczynie, a także choroby układu pokarmowego m.in. refluks żołądkowo-przełykowy i zgaga. Co więcej, nie należy stosować babki płesznik przy silnych biegunkach.
Gdzie zastosowanie ma babka płesznik?
Babkę płesznik można spożywać samodzielnie oraz jako dodatek do m.in.:
- domowego pieczywa,
- sałatek,
- owocowych i mlecznych koktajli,
- owocowych i warzywnych soków oraz musów,
- jogurtów,
- muesli.
Można również spożywać babkę płesznik w postaci naparów. W sklepach ze zdrową żywnością dostępne są całe i mielone nasiona babki płesznik. Babka płesznik dostępna jest także w formie kapsułek.
Ważne! Stosując babkę płesznik, trzeba pić minimum 2 litry wody na dobę. Nie należy stosować babki płesznik z innymi preparatami, w których znajduje się błonnik pokarmowy. Maksymalna dawka dobowa babki płesznik dla osoby dorosłej to 8 łyżeczek nasion w 2-3 mniejszych dawkach. U dzieci powyżej 12. roku życia stosowana jest dawka czterokrotnie mniejsza. Zastosowanie babki płesznik u dzieci trzeba zawsze skonsultować z lekarzem!
Babka płesznik a przyjmowane leki
Babka płesznik może ograniczać wchłanianie substancji czynnych z leków. Nie należy stosować jej razem z lekami bez konsultacji lekarskiej. Nie należy przyjmować leków tuż przed lub tuż po spożyciu babki płesznik – leki i suplementy diety powinny być stosowane po 3-4 godzinach od spożycia babki płesznik, o ile lekarz nie zaleci rezygnacji z jej stosowania.
Czytaj też:
Ta różnica w budowie kobiety i mężczyzny zaskakuje. Na co wpływa długość jelita cienkiego?Czytaj też:
Ta bakteria powoduje raka żołądka. Sprawdź, czy ją masz
Źródło: Król D.: Babka płesznik (Plantago psyllium L.) – wartościowa roślina lecznicza. Postępy Fitoterapii 2009, nr 4, s. 256–259