Domowe sposoby na biegunkę u dzieci i dorosłych

Zaczyna się od bólu brzucha, któremu towarzyszą nasilone ruchy jelit, a następnie pojawiają się luźne stolce. Biegunka, bo o niej mowa, atakuje znienacka, a jej przyczyny mogą być bardzo różnorodne. Stres, zatrucie pokarmowe, infekcje bakteryjne, infekcje wirusowe, poważna choroba układu pokarmowego, a może hormony – co najczęściej wywołuje biegunkę?

Kiedy mamy do czynienia z biegunką?

Nie każdy luźny stolec jest objawem biegunki. Rozwolnienie, któremu nie towarzyszą częste wizyty w toalecie, to dość częsty skutek np. zmiany diety, stosowania niektórych ziół i farmaceutyków, a także spożywania pokarmów, które usprawniając perystaltykę jelit, pomagają pozbyć się zalegających w nich złogów. Luźny stolec może pojawić się także na skutek spożycia alergizujących nas pokarmów.

Krótkotrwała zmiana konsystencji stolca, której nie towarzyszą ból brzucha i złe samopoczucie, może pojawić się np. po spożyciu surowych owoców pestkowych, nasion lnu, ziołowych herbat, które poprawiają metabolizm oraz fermentowanych napojów mlecznych.

Co ciekawe, rozwolnienie może pojawić się na skutek fizjologicznych zmian hormonalnych, które zachodzą przed miesiączką i owulacją. Wiele kobiet cierpi w tym czasie z powodu rozwolnienia, które jednak nie jest typową biegunką.

Z biegunką mamy do czynienia wówczas, gdy pojawia się więcej niż 3 luźne lub wodniste stolce w ciągu doby oraz odczuwamy nagłą potrzebę skorzystania z toalety. Ostra biegunka trwa do kilku dni, a jej objawy stopniowo ustępują.

Jakie są najczęstsze przyczyny biegunki?

Biegunka może być spowodowana działaniem różnych czynników zewnętrznych oraz wewnętrznych. Ostra biegunka, która pojawia się nagle, jest najczęściej związana z:

• infekcjami wirusowymi,
• infekcjami bakteryjnymi,
• zatruciem pokarmowym,
• zmianą diety lub wody (biegunka podróżnych),
• chorobami, które nie dotyczą układu pokarmowego (biegunka ostra może być pierwszym objawem np. różnych chorób zakaźnych wieku dziecięcego).

Przyczyny biegunki ostrej

Z ostrą biegunką mamy do czynienia wówczas, gdy początkowo luźne, a następnie wodniste stolce oddawane są bardzo często – więcej niż 3 razy na dobę. Konieczność skorzystania z toalety jest nagląca ze względu na brak możliwości powstrzymania się od defekacji.

Biegunce o podłożu bakteryjnym oraz wirusowym, a także biegunce, którą wywołało zatrucie pokarmowe, często towarzyszą dodatkowe objawy, do których zaliczamy:

• osłabienie,
• uczucie rozbicia,
• ból głowy,
• ból brzucha,
• intensywne ruchy jelit,
• głośne odgłosy z brzucha,
• przelewanie się w żołądku,
• nudności,
• wymioty,
• podwyższoną temperaturę ciała (gorączka lub stan podgorączkowy).

Częstą przyczyną ostrej biegunki wirusowej jest zakażenie rotawirusem, które w szczególności dotyczy małych dzieci. Rotawirusy bardzo szybko rozprzestrzeniają się m.in. drogą kropelkową, powodując chorobę u dużej grupy maluchów np. w żłobku lub przedszkolu. Biegunka spowodowana rotawirusem to tzw. grypa żołądkowa – w jej przebiegu początkowo mogą wystąpić objawy przeziębienia np. katar i kaszel.

Biegunka bakteryjna to nie tylko zatrucie pokarmowe, które pojawia się na skutek spożycia nieświeżych pokarmów. To także biegunka będąca skutkiem zakażeń m.in. układu moczowego.

Przyczyną biegunki może być również zmiana diety oraz wody. Ten rodzaj biegunki nazywany jest biegunką podróżnych i często występuje m.in. na zagranicznych wakacjach.

Przyczyny biegunki przewlekłej

Przewlekła biegunka (biegunka wydzielnicza) trwa znacznie dłużej lub okresowo nawraca ze względu na zaostrzenie się procesu chorobowego, którego jest objawem. Choroby wewnętrzne, które objawiają się przewlekłą biegunką to m.in. wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna. Przyczyną przewlekłej lub uporczywie nawracającej biegunki mogą być także nadczynność tarczycy, alergie pokarmowe, zespół jelita drażliwego (nadwrażliwość jelit) oraz zaburzenia o podłożu nerwicowym. Specyficznym rodzajem biegunki przewlekłej jest biegunka osmotyczna, która często występuje u dzieci.

Ważne: długotrwała lub nawracająca biegunka wymaga konsultacji z lekarzem!

Kiedy można stosować domowe sposoby na biegunkę?

W przypadku niemowląt i dzieci do 5. roku życia biegunka zawsze jest wskazaniem do wizyty u lekarza. To samo tyczy się seniorów, kobiet ciężarnych, kobiet w połogu oraz osób przewlekle chorych. W tych grupach chorych biegunka może doprowadzić do szybkiego odwodnienia organizmu oraz innych powikłań m.in. zagrażającego zdrowiu spadku poziomu elektrolitów.

Domowe sposoby na biegunkę mogą być bezpiecznie stosowane, jeżeli luźnym stolcom nie towarzyszy bardzo wysoka, oporna na działanie leków temperatura ciała, bardzo złe samopoczucie oraz np. omdlenia, silny ból i zawroty głowy, zaburzenia równowagi i zaburzenia świadomości.

Ważne: czarne stolce i wymioty wskazują na krwotok z układu pokarmowego, który jest bezpośrednim zagrożeniem dla zdrowia i życia. Bardzo niepokojącym objawem jest także obecność w stolcu dużej ilości śluzu, występowanie biegunki, której towarzyszą silne nudności oraz wymioty, jak również nasilający się ból brzucha.

Domowe sposoby na biegunkę stosujemy bez konsultacji z lekarzem nie dłużej niż 3 dni. Jeżeli po tym czasie dolegliwości nie ustąpią lub nasilą się, koniecznie trzeba zgłosić się do lekarza.

Domowe sposoby na biegunkę – dostępne możliwości leczenia

Na biegunkę możemy stosować różne domowe sposoby. Zaliczamy do nich lekkostrawną dietę, picie naparów ziołowych, a także spożywanie pokarmów, które regulują perystaltykę jelit oraz redukują stan zapalny. Domowym sposobem na biegunkę jest także odpowiednie nawadnianie organizmu oraz stosowanie elektrolitów i preparatów, które zawierają szczepy probiotyczne.

Domowe sposoby na biegunkę – napary

Wiele ziół wykazuje pozytywny wpływ na osłabiony biegunką organizm, a także działa łagodząco na zaatakowane przez wirusy lub bakterie jelita. Do najczęściej stosowanych ziół na biegunkę, zaliczamy m.in.:

• koszyczek rumianku (działa przeciwzapalnie, antyseptycznie i łagodzi ból brzucha),
• miętę pieprzową (działa rozkurczowo, łagodzi mdłości i pomaga pozbyć się nagromadzonych w jelitach gazów),
• babkę lancetowatą (redukuje szkodliwe toksyny oraz działa osłaniająco na śluzówkę układu pokarmowego),
• korę dębu (działa przeciwzapalnie, redukuje szkodliwe bakterie i odkaża układ pokarmowy),
• liść orzecha włoskiego (działa ściągająco, przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo i redukuje szkodliwe toksyny),
• piołun (reguluje działanie układu pokarmowego, działa odkażająco i redukuje toksyny).

W przebiegu biegunki powinniśmy pić ziołowe napary kilka razy dziennie. Skutecznie na biegunkę działa również owoc borówki czernicy, nalewka z zielonych orzechów włoskich i napar szałwii, jednak stosowanie szałwii jest zalecane jedynie dla osób dorosłych.

Ważne: napary ziołowe oraz odwary nie mogą zastąpić innych napojów, przede wszystkim wody, którą powinniśmy pić w ilości minimum 2 litrów na dobę. Przy nasilonej biegunce oraz wymiotach trzeba zwiększyć ilość przyjmowanej wody do nawet 3-4 litrów.

Aby uniknąć nudności oraz zadbać o lepsze nawodnienie organizmu podczas biegunki, płyny powinniśmy przyjmować często, ale w małej ilości. Do wody możemy dodać nieco soku ze świeżego korzenia imbiru, który łagodzi mdłości i wymioty oraz wykazuje korzystny wpływ na jelita.

W leczeniu biegunki tradycyjnie stosuje się także węgiel aktywny (węgiel leczniczy), babkę płesznik, koper włoski, pięciornik gęsi oraz preparaty wieloskładnikowe w postaci herbatek i kropli.

Co warto jeść przy biegunce?

Biegunce nie zawsze towarzyszy brak apetytu. W przebiegu ostrej i przewlekłej biegunki należy zrezygnować ze spożywania pokarmów ciężkostrawnych, tłustych i wzdymających, a także soków owocowych i napojów gazowanych. Odradza się również spożywanie mleka i fermentowanych napojów mlecznych, słodyczy i pokarmów bogatych w węglowodany proste.

W pierwszym dniu ostrej biegunki można całkowicie ograniczyć spożywanie pokarmów. Jeżeli dokucza nam głód, można zjeść kleik ryżowy lub kleik kukurydziany na wodzie. Zalecane jest również spożywanie sucharów, czerstwego pieczywa pszennego, owsianki na wodzie oraz picie naparu z siemienia lnianego. Gdy poczujemy się lepiej, możemy zjeść np. warzywny bulion z ryżem lub kaszę z duszonymi warzywami.

Dieta powinna trwać do momentu ustąpienia objawów. Gdy konsystencja stolców zacznie się normować, możemy stopniowo powracać do dawnego sposobu odżywiania, jednak zalecany jest umiar podczas spożywania pokarmów i rezygnacja z potraw, które obciążają układ pokarmowy.

Domowe sposoby na biegunkę u dzieci

Jak już zostało wspomniane, biegunka u niemowląt i małych dzieci wymaga wizyty u lekarza. Specjalista zaleci odpowiedni sposób postępowania oraz dobierze dopasowaną do wieku i stanu zdrowia dziecka metodę leczenia. Dzieciom podczas biegunki można podawać napar z rumianku, mięty pieprzowej oraz kopru włoskiego, a także dostępne w aptekach elektrolity dla najmłodszych oraz probiotyki i prebiotyki. W zależności od wieku dziecka dobiera się leki i zioła, które nie stanowią zagrożenia dla rozwijającego się organizmu.

Ważne: niemowlęta i małe dzieci bardzo szybko mogą się odwodnić na skutek biegunki. Objawy odwodnienia u niemowląt to m.in.:

• apatia,
• zapadnięte ciemiączko,
• płacz bez łez,
• mała ilość oddawanego moczu,
• senność.

U starszych dzieci odwodnienie może powodować ból głowy, senność, zawroty głowy, ogólne osłabienie, zmniejszenie ilości wydalanego moczu.

Dość charakterystycznym objawem odwodnienia u dzieci jest także utrata elastyczności skóry i brak pocenia.

Na co jeszcze zwrócić uwagę przy biegunce? Nawodnienie!

Ryzyko odwodnienia nie dotyczy jedynie niemowląt i małych dzieci, ale także osób dorosłych i seniorów. W przypadku osób starszych i schorowanych może być konieczne sztuczne nawadnianie organizmu za pomocą kroplówek.

Zasady nawadniania organizmu podczas biegunki uwzględniają przede wszystkim zwiększoną podaż płynów, zwłaszcza wody, którą należy pić małymi łykami. Zaleca się, aby co 20 minut przyjmować około pół szklanki wody. Jeżeli nawadnianie organizmu prowadzi do wymiotów, należy pić wodę jeszcze częściej, ale w zmniejszonej ilości – dzieciom i osobom starszym należy podawać wodę co kilka minut w ilości 1-2 łyżek stołowych.

Do wody warto dodać kupione w aptece elektrolity. Możemy także przygotować domowy napój izotoniczny, dodając do wody szczyptę soli oraz dostępną w aptece glukozę.

Woda jest lepiej przyswajalna przez organizm, gdy zawiera dodatki, które muszą ulec strawieniu np. odrobinę soku z cytryny lub wspomniany wcześniej sok z imbiru, sok z borówki czernicy lub zioła.

Kiedy warto udać się do lekarza?

Do lekarza powinniśmy się udać, jeżeli objawy biegunki nie mijają po 3 dniach stosowania naturalnych sposobów na rozwolnienie oraz pojawiają się dodatkowe dolegliwości np.

• silny ból brzucha, który może wskazywać na ostre zapalenie jelit, zapalenie wyrostka robaczkowego i inne stany patologiczne,
• utrzymuje się wysoka gorączka lub stan podgorączkowy,
• w stolcu lub wymiocinach pojawia się świeża krew,
• stolec lub wymiociny mają czarny kolor,
• nasila się osłabienie, senność oraz pojawia się silny ból i zawroty głowy,
• występują inne, nietypowe objawy np. częste parcie na pęcherz, ból krzyża, ból mięśni.

Jak już zostało wspomniane, domowe sposoby na biegunkę nie powinny być stosowane w przypadku niemowląt i małych dzieci bez konsultacji z lekarzem. Szczególną ostrożność trzeba także zachować, gdy biegunka pojawia się u seniorów, osób przewlekle chorych, kobiet ciężarnych i kobiet w połogu. Przewlekłe rozwolnienie zawsze jest wskazaniem do wizyty u lekarza.

Czytaj też:
Czy potrafisz rozpoznać objawy zakażenia salmonellą?