Załamanie nerwowe – jakie mogą być objawy, przyczyny i jak je leczyć?

Ludzki organizm ma ograniczone możliwości, jeżeli chodzi o rodzenie sobie z codziennym napięciem oraz stresem. W niektórych sytuacjach życiowych nie jesteśmy w stanie poradzić sobie z problemami lub nagromadzonymi przez długie miesiące negatywnymi emocjami, co może spowodować załamanie nerwowe. Jakie objawy wskazują na to, że mamy do czynienia z kryzysem psychicznym?

Co to jest załamanie nerwowe?

Załamanie nerwowe to ostre zaburzenie równowagi psychicznej, które może pojawić się zarówno na skutek nadmiernego napięcia i stresu, jak i jako odpowiedź na traumatyczne zdarzenie w życiu. Jest to kryzys psychiczny, który może przytrafić się każdemu człowiekowi. Często jest odpowiedzią na traumatyczne wydarzenie (np. utratę bliskiej osoby czy utratę zdrowia), może wystąpić również na skutek nadmiernego stresu, np. w pracy czy problemów w życiu rodzinnym. Załamanie nerwowe może pojawić się na skutek wielu wydarzeń, również tych związanych z zaburzeniem bezpieczeństwa ekonomicznego czy psychicznego. Utrata pracy, problemy finansowe, utrata przyjaźni, kryzys w związku to sytuacje, które mogą wywołać załamanie nerwowe.

Przyczyny załamania nerwowego

Życie w ciągłym biegu, konieczność borykania się (często samotnego) z różnymi problemami w życiu zawodowym i prywatnym, frustracja, stres, niespełnienie, ograniczenia życiowe spowodowane np. sytuacją finansową lub rodzinną, choroba, brak wsparcia rodziny i przyjaciół oraz sytuacje traumatyczne to jedne z najczęstszych przyczyn załamania nerwowego, które może być poprzedzone występowaniem objawów mogących wskazywać na nerwicę lub depresję.

Znaki ostrzegawcze

Załamanie nerwowe rzadko kiedy występuje z dnia na dzień. Najczęściej stan psychiczny danej osoby pogarsza się regularnie, a sam chory każdego dnia czuje się coraz gorzej. Zanim nastąpi kryzys psychiczny, który może doprowadzić do sytuacji, w której chory nie będzie w stanie wstać z łóżka, pracować i wykonywać codzienne czynności, występują znaki ostrzegawcze. Wsłuchanie się w swój organizm może pomóc zapobiec pojawieniu się kryzysu psychicznego.

Zazwyczaj załamanie nerwowe poprzedzają stany lękowe. Problemy ze snem, bezsenność, nieustanne odczuwanie napięcia czy niepokoju, które nie mają bliżej określonego powodu, sprawiają, że organizm nie radzi sobie ze stresem. Napięcia kumulują się w organizmie, obciążając układ nerwowy i utrudniając regenerację układu nerwowego. Stres, który nie ma ujścia, odbija się na pracy wielu układów, m.in. odpornościowego, sercowo-naczyniowego, ale też nerwowego. To wywołuje nie tylko gorsze samopoczucie, ale też przyczynia się do wycofania z życia towarzyskiego. Osoba lękowa nie chce nawiązywać nowych kontaktów towarzyskich, wycofuje się z życia społecznego w pracy czy na uczelni, izoluje się od rówieśników. Może mieć poczucie braku sensu życia, a także poczucie bezradności, które sprawia, że nie potrafi sobie poradzić z codziennymi aktywnościami.

Jeżeli takie samopoczucie trwa dłużej, należy zgłosić się do psychologa i podjąć terapię. Tylko podjęcie leczenia w odpowiednim czasie może zapobiec pojawieniu się załamania nerwowego, z którego pacjenta jest dużo ciężej wyprowadzić niż złagodzić lęki. Terapia jest konieczna, choć nie jest łatwa. Warto to od razu zaznaczyć, że wymaga od pacjenta dużo, ale to jedyny sposób na to, by rozpoznać mechanizmy wywołujące lęk, a także nauczyć się je zwalczać.

Zanim nastąpi kryzys psychiczny…

Załamanie nerwowe to sytuacja nagła, której możemy uniknąć, reagując na sygnały wysyłane nasz organizm. Są one „wołaniem o pomoc” i mogą pojawiać się na długo przed kryzysem psychicznym. Jednym z takich objawów są napady paniki, które mogą pojawiać się w sytuacjach dla nas niekomfortowych np. przed wyjściem do pracy, w miejscach publicznych oraz kiedy zaczyna przerastać nas jakaś sytuacja, np. pogorszenie stanu zdrowia bliskich nam osób, pojawiające się kłopoty finansowe itp.

Pierwsze symptomy problemów z psychiką mogą także manifestować się w nieswoisty sposób, np. nagłym przyśpieszeniem akcji serca, poceniem się, szumami usznymi, problemami ze snem, bólem brzucha, drżeniem rąk, dusznościami, uczuciem, że za chwilę zemdlejemy, napadami płaczu, napadami złości, które są nieadekwatne do zaistniałej sytuacji itp. Wbrew pozorom rozładowanie negatywnych emocji np. poprzez płacz jest korzystne dla naszego zdrowia psychicznego, bo pozwala uniknąć nawarstwiania się problemów, co ma miejsce w przypadku osób tłumiących emocje.

Niektóre osoby na przeciążenie psychiczne oraz problemy reagują wycofaniem, rezygnacją z codziennego życia, unikaniem kontaktu z rodziną i przyjaciółmi, osłabieniem motywacji do jakiegokolwiek działania, a także postępującym zniechęceniem do życia. W tym przypadku często zauważa się skłonność do rozładowywania napięcia poprzez picie alkoholu lub sięganie po inne używki, które jedynie pogarszają stan psychiczny i mogą doprowadzić do zachowań autodestrukcyjnych. Objawem poprzedzającym załamanie nerwowe może też być negatywne myślenie, pojawianie się myśli samobójczych i unikanie konfrontacji z rzeczywistością.

Objawy załamania nerwowego

Typowe objawy załamania nerwowego to zestaw symptomów dotyczących naszego samopoczucia fizycznego i psychicznego. Jak już zostało wspomniane, kryzys psychiczny pojawia się nagle w wyniku nagromadzenia stresów oraz wyjątkowo silnego, traumatycznego lub szczególnie bolesnego dla nas przeżycia, jakim może być np. śmierć bliskiej osoby, poważna choroba, wypadek, nagła utrata pracy i brak środków do życia. Tak naprawdę do załamania nerwowego może doprowadzić bardzo wiele czynników i są one zależne od wrażliwości danej osoby, bo to nasza kondycja psychiczna decyduje o tym, czy jesteśmy narażani na wystąpienie kryzysu psychicznego.

Załamanie nerwowe może objawiać się zarówno nagłą apatią oraz wycofaniem społecznym i pozorować np. objawy depresji, jak i przybierać odwrotną postać, czyli manifestować się napadami złości, agresji, podenerwowaniem, płaczem oraz typowymi objawami neurologicznymi, które wymagają zastosowania silnych leków uspokajających. Ta postać załamania nerwowego występuje często w wyniku np. przeżycia wypadku, otrzymania wiadomości o śmierci bliskiej osoby lub innej, nagłej i wyjątkowo trudnej sytuacji życiowej.

Do innych objawów załamania nerwowego zaliczają się:

• niekontrolowane wybuchy płaczu
• nagła utrata zdrowia
• zawroty głowy
  
• spadek masy ciała
• problemy trawienne
• zachowania autodestrukcyjne
• drżenie rąk
• natręctwa myślowe
• kołatanie serca
• zaburzenia snu
• spadek motywacji
• drżenie mięśni
  
• nadmierne pocenie
• nadmierne napięcie mięśni

Czy można samodzielnie przezwyciężyć załamanie nerwowe?

Załamanie nerwowe można przezwyciężyć. Jeśli jest efektem trudnego momentu w życiu, zazwyczaj jesteśmy w stanie samodzielnie sobie z nim poradzić. Warto pamiętać, że spadek sił, apatia, bezradność mogą być sygnałem od organizmu, że czas zwolnić. Być może napięcie nerwowe i stres były tak duże, że organizm nie był w stanie sobie z nimi poradzić. Zwolnienie obrotów, wypoczynek, regeneracja i odcięcie się od aktywności mogą być konieczną przerwą, w czasie której organizm zregeneruje nadwątlone siły.

Czasem taki moment załamania psychicznego sprawia, że przewartościowujemy swoje życie. Dostrzegamy, że zbyt mocno angażowaliśmy się w sprawy, które dla naszego zdrowia czy życia nie mają takiego znaczenia; że niepotrzebnie znosiliśmy stres w pracy, którą możemy zmienić i znacząco poprawić swoje życie. Czasem moment kryzysu pomaga nam też zweryfikować, czy mamy wokół siebie naprawdę bliskie osoby, którym na nas zależy. Niekiedy jest sygnałem, że być może pewne relacje powinny ulec zakończeniu.

Jak długo może trwać załamanie nerwowe?

Załamanie nerwowe może trwać od kilku dni do kilku tygodni. Jeśli stan się przedłuża, a oprócz osłabienia kondycji psychicznej, chory cierpi na zaburzenia lękowe, problemy ze snem czy nieustannie towarzyszy mu poczucie beznadziei i bezsensu życia, należy skorzystać z pomocy psychologa lub psychiatry. Może to oznaczać rozwój zaburzeń psychicznych lub depresji, mogą pojawić się nawet myśli samobójcze.

Jak odróżnić załamanie nerwowe od depresji?

Załamanie nerwowe to nie jest depresja, ale nieleczone załamanie nerwowe może przerodzić się w depresję. Podstawowa różnica pomiędzy tymi dwoma terminami polega na tym, że depresja jest chorobą psychiczną, a kryzys nerwowy nią nie jest. Załamanie nerwowe najczęściej pojawia się jako odpowiedź na traumatyczne lub trudne wydarzenia, nadmierny stres, nierozładowane napięcia nerwowe.

Nie oznacza to jednak, że załamanie nerwowe można lekceważyć i liczyć, że samo przejdzie. Nie zawsze tak się dzieje, jest to uzależnione od konstrukcji psychicznej danej osoby. Zdarza się, że nieleczony kryzys psychiczny przeradza się w zaburzenie, zespół napięć lękowych czy depresję. Jeśli trwa zbyt długo, należy zawsze zgłosić się po pomoc do specjalisty.

Jak przetrwać załamanie nerwowe?

Aby przetrwać załamanie nerwowe, należy podjąć terapię u psychologa lub psychiatry. Jest to konieczne, bo niewiele osób jest w stanie samodzielnie poradzić sobie z kryzysem psychicznym. Podjęcie terapii i leczenia może zapobiec nasileniu się objawów i przerodzeniu ich w depresję, chorobę, która wymaga wieloletniej i długotrwałej pomocy.

Oprócz tego bardzo ważne jest wsparcie bliskich osób. Tylko empatia i poczucie zrozumienia mogą pomóc złagodzić objawy załamania nerwowego i w ten sposób wspomóc bliską osobę w wyjściu z kryzysu. Pomoc ta może objawiać się na wiele sposobów - rozmowy, pomocy w przygotowaniu codziennych posiłków, zrobieniu zakupów, ugotowaniu obiadu. Osoby przebywające w kryzysie psychicznym najczęściej mają problem z podjęciem jakichkolwiek aktywności. Ugotowanie obiadu, zrobienie sobie kanapki czy zakupów wydają im się czynnością nie do wykonania. Wyręczenie ich w tym i pomoc w przygotowaniu posiłków to może być mały krok do pokazania takiej bliskiej osobie, że jesteśmy obok i że nie zostawiamy jej w potrzebie. Takie poczucie posiadania kogoś, komu na nas zależy, jest bardzo ważne dla osób cierpiących na załamanie psychiczne.

Małe kroki nie zawsze jednak okazują się wystarczające. Czasem kryzys psychiczny jest tak duży, że chora osoba nie chce wstać z łóżka. Jest otępiała, obojętna na bodźce zewnętrzne i na to, co się dzieje obok niej. Taki stan to sygnał wymagający pilnej interwencji. Osoby w kryzysie psychicznym, które nie otrzymają w porę pomocy, mogą nawet targnąć się na swoje życie.

Nieleczone załamanie nerwowe – skutki

Nieleczony kryzys psychiczny może mieć fatalne skutki. Bardzo często przeradza się w apatię, objawiającą się obojętnością na to, co dzieje się dookoła. Apatii tej mogą towarzyszyć zaburzenia lękowe, wycofanie społeczne, wycofanie z życia towarzyskiego. To już pierwszy krok do rozwoju depresji, choroby psychicznej, która wymaga leczenia i która najczęściej pozostaje z nami do końca życia, objawiając się momentami remisji i wyciszeń.

Nieleczone załamanie nerwowe może też przerodzić się w zaburzenia lękowe, nerwicę, doprowadzić do samookaleczania się, rozwoju urojeń czy schizofrenii. W ciężkich przypadkach może także wywołać próby samobójcze i sprawić, że chory, nie widząc sensu w życiu, będzie chciał się na nie targnąć. Bardzo często wpędza chorych w różnego rodzaju nałogi, które wydają im się sposobem na rozładowanie napięć i stresów. Nadmierne picie alkoholu, spożywanie substancji odurzających, palenie papierosów nie są jednak sposobem na poradzenie sobie z kryzysem psychicznym.

Niekiedy nieleczone załamanie nerwowe wywołuje choroby psychiczne lub zaburzenia psychotyczne, które wymagają leczenia w zakładzie zamkniętym. Nie należy się tego obawiać, bo czasem jest to jedyne rozwiązanie pomagające wyjść z choroby.

Leczenie załamania nerwowego

Załamanie nerwowe czy załamanie psychiczne, jak się je inaczej nazywa, może przytrafić się każdemu. Specjaliści podkreślają, że czasem jest ono konieczne, by organizm mógł sobie poradzić z traumą i nadmiernym ciosem. Zatrzymanie się, do którego zmusza nas odmawiający posłuszeństwa organizm, jest czasem wsłuchania się w siebie i zaopiekowania sobą. W codziennej gonitwie rzadko mamy na to czas, bardzo często wydaje nam się, że świetnie sobie ze wszystkim radzimy. Nie mamy świadomości, że codzienne życie w stresie i napięciu kumuluje się w organizmie i w pewnym momencie może doprowadzić do załamania nerwowego.

Taki stan często mija samoistnie. Po kilku dniach lub tygodniach samopoczucie powinno się poprawić. Jeśli siły witalne nie wracają, a my odczuwamy poczucie beznadziei i bezsensu życia, jest to znak, że należy skorzystać z pomocy specjalisty.

Aby rozpoznać załamanie nerwowe, najlepiej jest udać się do psychologa, który oceni, czy może nam pomóc, czy też konieczne będzie podjęcie terapii u psychiatry. Kryzys rozwojowy, śmierć bliskiej osoby, choroba w rodzinie, rozpad związku, utrata pracy czy utrata zdrowia to wydarzenia, które mogą doprowadzić do rozwoju załamania nerwowego. Specjalista pomaga nam dobrać rodzaj terapii, niekiedy przepisuje leki, które przywracają równowagę psychiczną.

Centrum Wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego

W momencie, gdy pojawiają się załamanie nerwowe, trzeba koniecznie poszukać pomocy specjalisty. W sytuacji kryzysowej można skorzystać z całodobowego dyżuru telefonicznego specjalistów z Fundacji ITAKA. Pomoc można uzyskać pod numerem telefonu 800 70 2222 – połączenie jest bezpłatne.

Czytaj też:
Co dzieje się z twoim ciałem, gdy jesteś zestresowany?