Badanie przeprowadzone przez naukowców z Purdue University i Indiana University School of Medicine wykazało, że mózg rekonfiguruje się między wykonaniem wymagającego umysłowo zadania a odpoczynkiem. Ale w mózgu osoby z rodzinną historią zaburzenia spożywania alkoholu ta rekonfiguracja nie ma miejsca.
Chociaż brakujący element nie wydaje się wpływać na to, jak dobrze osoba wykonuje zadanie psychicznie wymagające, może być to związane z funkcjami mózgu na większą skalę, które powodują zachowania związane z uzależnieniem. Zwłaszcza badani bez tego procesu wykazywali większą niecierpliwość w oczekiwaniu na nagrody – zachowanie związane z uzależnieniem.
Czytaj też:
Czy można pomóc bliskiej osobie wyjść z nałogu?
Mózg jak komputer
Pracami kierował Enrico Amico, pracownik naukowy w EPFL w Lozannie w Szwajcarii. To, jak mózg rekonfiguruje stan aktywny i spoczynkowy, przypomina sposób, w jaki komputer zamyka program po jego zakończeniu.
„W momencie zamknięcia programu komputer musi usunąć go z pamięci, zreorganizować pamięć podręczną i wyczyścić niektóre pliki tymczasowe. Pomaga to komputerowi w przygotowaniu się do następnego zadania” – powiedziała Joaquín Goñi, asystent profesora Purdue w School of Industrial Engineering i Weldon School of Biomedical Engineering. „W podobny sposób odkryliśmy, że ten proces rekonfiguracji w ludzkim mózgu wiąże się z zakończeniem zadania i przygotowaniem się na następne”. Grupa badawcza Goñi, CONNplexity Lab, przyjmuje obliczeniowe podejście do neuronauki i kognitywistyki.
Wcześniejsze badania wykazały, że historia alkoholizmu w rodzinie wpływa na anatomię i fizjologię mózgu danej osoby, ale większość badań przyglądała się temu efektowi jedynie w osobnych aktywnych i spokojnych stanach spoczynku, a nie w przejściu między nimi.
„Wiele z tego, co robią mózgi, to przełączanie się między różnymi zadaniami i stanami. Podejrzewaliśmy, że proces ten może być nieco mniej zaawansowany u osób z rodzinną historią alkoholizmu” – powiedział David Kareken, profesor neurologii w Indiana University School of Medicine i dyrektor Indiana Alcohol Research Center.
Choroba alkoholowa ma wpływ
W badaniu zdefiniowano „rodzinną historię alkoholizmu” jako osobę z rodzicem, który miał wystarczająco dużo objawów, aby stanowiły zaburzenie spożywania alkoholu. Około połowa z 54 uczestników badania miała tę historię.
Naukowcy z Indiana University mierzyli aktywność mózgu badanych za pomocą skanera MRI, gdy wykonywali wymagające umysłowo zadanie na komputerze. Zadanie wymagało od nich nieprzewidywalnego powstrzymania się przed naciśnięciem lewego lub prawego klawisza. Po zakończeniu zadania badani odpoczywali, obserwując stały punkt na ekranie.
Oddzielne zadanie poza skanerem MRI mierzyło, w jaki sposób uczestnicy reagowali na nagrody, zadając pytania, na przykład, czy chcieliby teraz 20 USD lub 200 USD za rok.
Pozyskane z obserwacji dane ujawniły, że wzorce połączeń mózgowych zostały ponownie skonfigurowane w ciągu pierwszych trzech minut po zakończeniu zadania. W czwartej minucie odpoczynku efekt całkowicie zniknął. I to nie jest cichy proces: rekonfiguracja obejmuje wiele części mózgu jednocześnie.
„Te regiony mózgu rozmawiają ze sobą i są bardzo mocno zaangażowane w to zadanie, mimo że do tego momentu zadanie jest już ukończone. Wygląda prawie jak echo tego, co się działo” – powiedział Kareken.
Osoby, u których nie zauważono tego przejścia, miały również czynniki ryzyka, które naukowcy uważali za zgodne z rozwojem alkoholizmu. Obejmują one bycie mężczyzną, większą liczbę objawów depresji i niecierpliwość w stosunku do nagrody. Historia alkoholizmu w rodzinie wyróżniała się jednak jako najbardziej istotna statystycznie różnica w rekonfiguracji mózgu.
Czytaj też:
Dlaczego żony alkoholików nie potrafią od nich odejść? Wyjaśnia Robert Rutkowski