Rak sutka (inaczej rak piersi lub rak gruczołu piersiowego) dotyczy znacznego odsetka kobiet. Jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym, który zaliczany jest do grupy tzw. nowotworów kobiecych. Inne nowotwory kobiece to rak jajnika oraz rak trzonu macicy. Rak piersi nie musi być wyrokiem – im wcześniej zostanie wykryta choroba, tym większe są szanse na całkowite wyleczenie. Występowanie raka piersi w rodzinie znacząco zwiększa ryzyko zachorowania i jest wskazaniem do wykonania badań genetycznych. Z rakiem sutka zmagają się kobiety w różnym wieku, jednak rak piersi najczęściej atakuje kobiety w okresie okołomenopauzalnym i po menopauzie.
Nowotwór sutka – co warto wiedzieć o tej chorobie?
Rak sutka rozwija się na skutek nieprawidłowych podziałów komórek, z których powstaje guz. Zwykle jest on zlokalizowany w przewodach mlekowych lub gruczołach mlekowych tzw. zrazikach. Choć rak sutka dotyczy przede wszystkim kobiet, to może również zostać zdiagnozowany u mężczyzn. W tym przypadku jest związany z przerzutami z np. wątroby, trzustki, prostaty lub płuc.
Nazwa „rak sutka” wskazuje na obecność zmian w obrębie brodawki sutkowej, jednak mamy w tym przypadku do czynienia z nowotworem, który rozwija się wewnątrz piersi.
Rak piersi – jak wykryć chorobę we wczesnym stadium?
Rak sutka jest chorobą, która bardzo dobrze rokuje, gdy zostanie wykryta we wczesnym stadium – na tym etapie kobieta nie odczuwa niepokojących dolegliwości, dlatego w profilaktyce raka piersi ogromną rolę odgrywają systematyczne badania. Zaliczamy do nich zarówno samobadanie piersi, które należy wykonywać każdego miesiąca od momentu ukończenia 20. roku życia, jak i badanie USG piersi oraz mammografię.
Samobadania piersi najlepiej uczyć się pod okiem ginekologa, który poinstruuje, w jaki sposób i kiedy najlepiej je wykonywać. Rak piersi jest chorobą, która powoduje stopniowo powiększające się zmiany w obrębie piersi – od momentu rozpoczęcia się choroby do momentu wykrycia guza nowotworowego może minąć nawet kilka lat. Jeżeli kobieta nie dba o swój stan zdrowia i nie wykonuje badań profilaktycznych, to nowotwór sutka wykrywany jest w zaawansowanym stadium choroby, co znacząco zmniejsza rokowania.
Ważne! Zmiany w piersiach początkowo nie mają bezpośredniej styczności z naczyniami krwionośnymi, dlatego ich wczesne wykrycie jest jednym ze sposobów na uniknięcie bliskich i odległych przerzutów. Na początku choroby zwykle diagnozowany jest przedinwazyjny rak piersi, który jest zmianą łagodną, jednak może on przerodzić się w naciekającą formę nowotworu. Na początkowym stadium choroby patologicznie zmienione komórki znajdują się jedynie w pierwotnym miejscu ich powstania, najczęściej w przewodzie mlekowym, nie zagrażając innym tkankom. Niektóre badania dowodzą, że guz piersi może wzrastać nawet 8 lat, zanim osiągnie wielkość 1 cm. Guz w obrębie komórek zrazikowych zwykle nie przeobraża się w nowotwór złośliwy, jednak wykrycie neoplazji zrazikowej jest wskazaniem do częstych kontroli tej zmiany.
Dlaczego powstaje rak piersi? Przyczyny rozwoju raka sutka
Rak piersi jest chorobą, która rozwija się na skutek działania różnych czynników. Częściej diagnozowany jest w krajach rozwiniętych. Wśród mieszkanek Europy rak piersi diagnozowany jest co 2 minuty; co 6 minut jedna kobieta umiera z powodu raka piersi. Dane te są bardzo niepokojące i powinny skłonić do pamiętania o badaniach profilaktycznych, które nie są bolesne i nie powodują innego dyskomfortu.
Do najczęstszych przyczyn rozwoju raka sutka zaliczamy m.in.:
- wiek powyżej 50. roku życia,
- obciążenia genetyczne,
- nadużywanie alkoholu,
- palenie papierosów,
- nadwagę i otyłość,
- zaburzenia hormonalne,
- promieniowanie jonizujące.
Istotną rolę w przypadku raka sutka odgrywają czynniki genetyczne, które nawet trzykrotnie zwiększają ryzyko zachorowania na raka, jeżeli u blisko spokrewnionych kobiet rak został rozpoznany przed menopauzą. Co ważne, rak piersi może być także skutkiem przerzutów np. z narządów rodnych kobiety. Przerzuty do piersi powoduje zarówno rak jajnika, jak i rak trzonu macicy oraz inne nowotwory np. rak płuc i rak jelita grubego. Rak piersi może być nowotworem pierwotnym lub przerzutem, dlatego jego wykrycie wymaga wykonania różnych badań, które pozwalają na wnikliwą ocenę ogólnego stanu zdrowia organizmu.
Co zwiększa ryzyko zachorowania na raka piersi?
Wyróżniamy także inne czynniki, które znacząco zwiększają ryzyko raka piersi. Jednym z nich jest brak potomstwa lub późne macierzyństwo. Ryzyko wzrasta także u kobiet, które nie karmiły piersią lub karmiły bardzo krótko. Takie wnioski wysnuli naukowcy na podstawie prowadzonych przez wiele lat badań, jednak niedawno pojawiły się zgoła odmienne informacje. Zgodnie z wynikami nowych badań ryzyko zachorowania na raka piersi po porodzie jest mniejsze jedynie u kobiet, które rodziły wcześnie, czyli przed ukończeniem 25. roku życia. Na to, czy rozwinie się rak piersi, wpływa nie tylko wiek kobiety, liczba przebytych ciąż oraz czas karmienia piersią, ale przede wszystkim geny. Jeżeli nałoży się na siebie kilka potencjalnie zwiększających ryzyko zachorowania na nowotwór czynników, to do rozwoju zmian nowotworowych może dojść nawet u bardzo młodych kobiet.
Coraz częściej raki piersi diagnozowane są u młodych kobiet ciężarnych lub tuż po porodzie, co może mieć wpływ na wyniki badań oraz wysunięte na ich podstawie wnioski i łączenie rozwoju guza z ciążą lub porodem. Istnieje także grupa czynników, które zmniejszają ryzyko wystąpienia raka piersi. To m.in. prowadzenie zdrowego trybu życia, dbanie o utrzymanie odpowiedniej masy ciała, a także rezygnacja z używek.
Ryzyko zachorowania na raka piersi można określić, wykonując badania genetyczne. Badaniom powinny poddać się przede wszystkim kobiety, w których bliskiej rodzinie był diagnozowany rak piersi.
Objawy raka piersi
Objawy raka piersi nie pojawiają się na samym początku choroby. Jak już zostało wspomniane, może minąć kilka lat, zanim kobieta zacznie odczuwać dolegliwości skłaniające do wykonania badań diagnostycznych. Do najczęstszych objawów raka piersi zaliczamy m.in.:
- zmianę wielkości jednej piersi,
- zmianę kształtu piersi,
- obrzęk piersi,
- obrzęk pod pachą,
- ból gruczołu piersiowego,
- zaczerwienienie gruczołu piersiowego,
- owrzodzenie brodawki sutkowej,
- wysypkę w obrębie brodawki sutkowej,
- wyciek surowiczej, ropnej lub podbarwionej krwią wydzieliny z brodawki sutkowej.
Na skutek postępującej choroby gruczoł piersiowy może stać się także bardziej wrażliwy na dotyk oraz może pojawić się asymetria piersi. Czasami występuje swędzenie, mrowienie lub kłucie w piersi, jednak nie są to typowe objawy raka piersi. Co więcej, w przypadku raka sutka może dojść do powstania zagłębienia w piersi oraz wciągnięcia brodawki sutkowej.
Na raka piersi wskazują również objawy ogólne, do których zaliczamy np. utrzymujący się stan podgorączkowy, częste infekcje, osłabienie i złe samopoczucie. Niepokojącym objawem jest również powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.
Rak piersi przez dłuższy czas może rozwijać się bezobjawowo, dlatego niezmiernie ważne są badania profilaktyczne, które pozwalają wykryć zmiany nowotworowe we wczesnym stadium zaawansowania choroby. Systematycznie wykonywana mammografia pozwala uniknąć poważnego zagrożenia dla zdrowia i życia, zwiększając szansę na całkowite wyleczenie oraz uniknięcie radykalnej lub częściowej mastektomii – zabieg jest wykonywany, gdy rak piersi zostanie zdiagnozowany w zaawansowanym stadium.
Rak sutka w Polsce wykrywany jest zdecydowanie za późno, co ma związek przede wszystkim z zaniedbywaniem badan profilaktycznych oraz zapominaniem o systematycznym samobadaniu piersi, które powinny wykonywać nie tylko dojrzałe kobiety. Mitem jest to, że rak piersi rozwija się wyłącznie u kobiet w średnim lub podeszłym wieku. Rak sutka coraz częściej wykrywany jest u kobiet, które nie ukończyły 30. roku życia. Z rakiem piersi często zmagają się blisko spokrewnione ze sobą kobiety, co jest związane z mutacją w obrębie genu BRCA1 lub BRCA2.
Obecnie badanie genetyczne jest zalecane jako jeden z elementów profilaktyki raka piersi u kobiet, których mamy, babcie lub siostry zachorowały na ten rodzaj nowotworu. Około 25% przypadków raka sutka u blisko spokrewnionych kobiet rozwija się na skutek mutacji genetycznej. Mutacja genu zwiększa ryzyko raka piersi o ponad 60%, dlatego kobiety, u których została ona wykryta, coraz częściej decydują się na profilaktyczną mastektomię.
Ważne! Każda dolegliwość ze strony gruczołu piersiowego powinna zostać jak najszybciej skonsultowana z lekarzem. Większość zmian, które kobieta wyczuwa, wykonując samobadanie piersi to zmiany łagodne, dlatego nie należy unikać wizyty u lekarza, bojąc się usłyszeć diagnozę. Objawy raka sutka zawsze wymagają konsultacji lekarskiej oraz odpowiedniej diagnostyki!
Diagnostyka raka piersi
W diagnostyce raka sutka stosowane jest tradycyjne badanie piersi i węzłów chłonnych oraz wykonuje się badania obrazowe, dzięki którym można potwierdzić lub wykluczyć wstępnie postawioną diagnozę. Najczęściej na etapie diagnostyki wykonywane jest badanie ultrasonograficzne, czyli USG piersi, a także mammografia i rezonans magnetyczny. Badania te pozwalają nie tylko na wykrycie miejsca rozwoju guza, ale także na określenie stopnia zaawansowania choroby.
Na etapie diagnostyki raka sutka wykonywane są także inne badania, które mają na celu wykrycie ewentualnych przerzutów. To m.in. RTG klatki piersiowej oraz tomografia komputerowa. W tym przypadku wykonuje się tomografię komputerową jamy brzusznej oraz tomografię komputerową klatki piersiowej. Niezwykle ważne jest także wykonanie biopsji wykrytego guza, bo pozwala ona zaplanować leczenie dostosowane do rodzaju nowotworu. Na etapie diagnostyki wykonywana jest również biopsja okolicznych węzłów chłonnych w celu sprawdzenia, czy zostały one zaatakowane przez raka.
Leczenie raka sutka
Rak piersi jest nowotworem, który wymaga doboru odpowiedniej terapii. Dostępne metody leczenia to m.in. zabieg chirurgiczny, radioterapia, chemioterapia, leczenie hormonalne. W ciężkich przypadkach, gdy choroba jest bardzo zaawansowana i brak jest możliwości skutecznego leczenia, jedynym wyjściem jest leczenie paliatywne, które ma na celu zmniejszenie cierpienia pacjentki.
Leczenie chirurgiczne pozwala na usunięcie guza oraz otaczających go tkanek. Jeżeli rak piersi jest w zaawansowanym stadium, to często dochodzi do amputacji całej piersi – mastektomia stosowana jest również profilaktycznie u kobiet, u których występuje znaczne ryzyko rozwoju raka piersi. Leczenie oszczędzające pierś stosowane jest na początkowym etapie choroby, uwzględniając zarówno usunięcie zmiany, jak i rozpoczęcie terapii antynowotworowej. Wybór metody leczenia raka piersi uzależniony jest od działania kilku czynników, do których zaliczamy typ histologiczny raka piersi oraz stopień zaawansowania nowotworu.
Podsumowanie
Rak piersi to najczęstszy nowotwór złośliwy, który prowadzi do przedwczesnej śmierci kobiet. Aby uniknąć związanego z nim zagrożenia, trzeba pamiętać o profilaktyce, dzięki której zmiany w piersi mogą zostać wcześnie wykryte, co zwiększa szansę na całkowite wyleczenie. Na raka piersi mogą wskazywać różne objawy ze strony gruczołu piersiowego np. ból, pieczenie i zaczerwienie skóry oraz owrzodzenie brodawki sutkowej, dlatego pojawienie się tych objawów, jest wskazaniem do natychmiastowej wizyty u lekarza.