Terapia poznawczo-behawioralna: skuteczna metoda leczenia depresji i zaburzeń lękowych

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) to jedna z metod psychoterapii, którą wykorzystuje się do leczenia zaburzeń psychicznych. Uważana jest za najskuteczniejszą metodę, która działa w przypadku depresji i chorób o podłożu lękowym.

Czym jest terapia poznawczo-behawioralna?

Terapię poznawczo-behawioralną w latach 60. XX wieku wymyślił amerykański psychiatra Aaron Beck do leczenia depresji. Okazało się jednak, że można ją wykorzystać również do leczenia innych zaburzeń depresyjnych i że przynosi ona niespodziewane efekty.

Na czym polega terapia CBT?

Podstawowe założenie terapii polega na tym, że człowiek tworzy pewne wzorce reakcji za pomocą swoich myśli, emocji i działań. Wszystkie te czynniki oddziałują na siebie, tworząc pewien schemat postępowania. W trakcie swojej drogi życiowej człowiek powtarza zakodowane w sobie zachowania, nawet nie zdając sobie z tego sprawy. To może prowadzić do wielu problemów, m.in. z relacjami międzyludzkimi.

Terapia poznawczo-behawioralna pozwala pacjentom uświadomić sobie te zachowania i wzorce, a później stopniowo eliminować je ze swojego życia. Nie jest to łatwe, bo człowiekowi ciężko wyjść poza swoją strefę komfortu, w której czuje się bezpiecznie. Nawet jeśli jego zachowania są niewłaściwe lub ranią inne osoby.

Przebieg terapii poznawczo-behawioralnej

Terapia ta wyróżnia się tym, że nie sięga do przeszłości. Problemy rozpatruje się na bieżąco, nie szukając ich podłoża w dzieciństwie czy przykrych doświadczeniach.

Wizyty w gabinecie terapeutycznym odbywają się raz albo dwa razy w tygodniu i trwają zazwyczaj godzinę. Terapeuta wysłuchuje kłopotów pacjenta i próbuje pomóc mu znaleźć rozwiązanie danych sytuacji. Zadaje mu wiele pytań, stosując tzw. dialog sokratejski, który ma zmusić pacjenta do myślenia i do samodzielnego odnalezienia rozwiązania problemu.

Pacjent i terapeuta zastanawiają się też, jaki bodziec wywołał dane zachowanie klienta, co on wtedy czuł, jakie nim targały emocje oraz jakie te czynniki wywołały działanie. Odszukanie tych trzech składowych (myśli, emocji, działań) pomaga rozwiązać problem, z którym pacjent przyszedł do terapeuty.

Dzięki takiemu podejściu terapeuta może bardzo szybko pomóc swojemu klientowi. Problem – analiza – rozwiązanie, problem – analiza – rozwiązanie – proces terapii jest przyspieszony, a sama terapia trwa dużo krócej niż inne. od 6 tygodni do 6 miesięcy. Warto zestawić te dane z innymi rodzajami psychoterapii, które mogą trwać lata.

Cechy terapii CBT

• analizuje myśli, emocje i działanie pacjenta
• skupia się na tym, co tu i teraz
• zakłada, że sposób myślenia klienta świadczy o jego przeżyciach
• szuka bodźców, które wywołują powtarzalne schematy reakcji
• nie rozpatruje przeszłości
• nie odwołuje się do przeżyć z odległych czasów
• nie rozpatruje przyczyn zjawisk w dzieciństwie czy wychowaniu
• zakłada część behawioralną, która ma nauczyć pacjenta nowych reakcji

Kto może skorzystać z terapii CBT?

Terapia CBT zalecana jest w przypadku leczenia:

• zaburzeń lękowych
• depresji
• depresji poporodowej
  
• nerwic
• fobii
• anoreksji
• bulimii
• schizofrenii
  
• stresu pourazowego

Skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej

Terapia ta oceniana jest przez specjalistów jako najskuteczniejsza forma leczenia zaburzeń. Jest też najlepiej przebadana, trwa stosunkowo krótko i pozwala uzyskać szybkie efekty – z tego powodu często jest zalecana pacjentom.

Warto jednak pamiętać o tym, że za efekty odpowiada nie terapeuta ani metoda sama w sobie, ale współpraca pacjenta z terapeutą. Powinien on wypracować z nim dobry kontakt i zaufać mu w procesie terapeutycznym, a następnie wypracowane na terapii rozwiązania wdrożyć w codziennym życiu. Wtedy CBT rzeczywiście pomoże mu rozwiązać problemy.