Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD, psychoza maniakalno-depresyjna, zaburzenia maniakalno-depresyjne, zaburzenia afektywno dwubiegunowe) to jedno z zaburzeń psychicznych, które trudno jest zdiagnozować. Chorzy doświadczają nawracających stanów zaburzeń nastroju – najczęściej choroba afektywna dwubiegunowa rozpoczyna się epizodem obniżonego nastroju z objawami wskazującymi na depresję. Po okresie obniżonego nastroju i epizodów depresyjnych pojawia się okres podwyższonego nastroju – epizod mani lub epizod hipomanii. U chorych mogą występować zaburzenia lękowe, objawy innych zaburzeń psychicznych np. zaburzenia psychotyczne.
Choroba afektywna dwubiegunowa – zaburzenie psychiczne dotykające osób młodych
Choroba afektywna dwubiegunowa dotyka osób młodych. Pierwsze objawy tej choroby pojawiają się już we wczesnej dorosłości, nasilając się pomiędzy trzecią i czwartą dekadą życia. Rozpoznanie choroby afektywnej dwubiegunowej jest bardzo trudne, co sprawia, że część chorych leczona jest na inne schorzenia o podłożu psychicznym. Istotną kwestią w przypadku ChAD jest wczesne rozpoczęcie prawidłowego leczenia, które musi być prowadzone nie tylko w okresie nasilenia się objawów, ale także w okresie remisji, po którym następuje nawrót choroby.
Dlaczego pojawiają się zaburzenia afektywne dwubiegunowe? Przyczyny choroby
- Nie zostały poznane przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej. Wśród czynników sprzyjających rozwojowi tego zaburzenia psychicznego wymienia się m.in.:
- czynniki genetyczne,
- zaburzenia równowagi neuroprzekaźników mózgowych,
- niektóre choroby somatyczne,
- nadużywanie substancji psychoaktywnych,
- przewlekły stres,
- zaburzenia snu wpływające na rytm okołodobowy.
Jakie objawy daje choroba afektywna dwubiegunowa?
Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej to następujące po sobie stany obniżonego nastroju i podwyższonego nastroju. Choroba afektywna dwubiegunowa zmienia sposób postrzegania rzeczywistości, wpływa na zachowanie osoby chorej, a także jej funkcjonowanie w każdej sferze życia.
W przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej występują epizody, które utrudniają normalne funkcjonowanie. Należą do nich:
- epizody depresji,
- epizody mani lub hipomanii,
- epizody mieszane.
Objawy wskazujące na epizod depresji to m.in.:
- obniżona samoocena,
- brak zadowolenia z życia,
- przygnębienie i smutek,
- poczucie winy,
- poczucie beznadziejności,
- nadmierna senność,
- zaburzenia odżywiania, w tym np. nadmierny apetyt.
Jak czytamy w serwisie pacjent.gov.pl:
Podczas epizodów depresyjnych często występują również problemy związane z ciałem (bóle, np. pleców, głowy czy brzucha), ale są to objawy psychosomatyczne. Możesz mieć myśli o zranieniu siebie lub o zakończeniu swojego życia. W ciężkiej depresji ryzyko prób samobójczych i samobójstwa jest bardzo wysokie.
Do objawów mani w chorobie afektywnej dwubiegunowej zaliczamy m.in.:
- nagły przypływ energii życiowej,
- zawyżona samoocena,
- nadpobudliwość,
- zaburzenia koncentracji,
- zwiększona rozmowność,
- brak zahamowań i ryzykowne zachowania,
- zaburzenia snu (np. zmniejszona potrzeba snu),
- brak apetytu,
- zwiększone libido.
Objawy hipomanii to nasilone objawy mani – charakterystyczne w tym przypadku jest m.in. występowanie zwiększonej aktywności seksualnej. Chorzy mają również nasilone zaburzenia snu i zaburzenia odżywiania, mogą być drażliwi, podejmują nieprzemyślane decyzje.
Ze względu na zróżnicowane objawy choroby dwubiegunowej wyróżnia się kilka podtypów tego schorzenia. Mogą również występować zaburzenia spektrum choroby afektywnej dwubiegunowej – w tym przypadku mamy do czynienia z objawami, które odbiegają od klinicznego obrazu głównych podtypów choroby afektywnej dwubiegunowej.
Jakie podtypy ma choroba afektywna dwubiegunowa?
- ChAD typ I – dominują epizody depresyjne, które rozdzielone są co najmniej jednym epizodem manii,
- ChAD typ II – częste epizody depresyjne, które rozdzielone są jednym lub kilkoma epizodami hipomanii,
- ChAD typ III – nawracające epizody depresji, stany maniakalne i/lub hipomaniakalne, które pojawiają się pod wpływem działania leków przeciwdepresyjnych,
- ChAD typu III i półmania lub hipomania – następstwa nadużywania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych.
Wyróżniamy też inne podtypy choroby afektywnej dwubiegunowej. Są to m.in. choroba afektywna sezonowa, spektrum choroby afektywnej dwubiegunowej, mania jednobiegunowa.
Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej
Choroba afektywna dwubiegunowa wymaga specjalistycznej terapii. Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej ma na celu poprawę jakości życia chorego poprzez zmniejszenie objawów choroby lub uzyskanie całkowitej remisji, a także zapobieganie nawrotom choroby.
W leczeniu zaburzenia afektywnego dwubiegunowego stosowana jest m.in. farmakoterapia oraz psychoterapia. Regularne przyjmowanie przepisanych przez specjalistę leków ma wpływ na powodzenie leczenia. Farmakoterapia stosowana jest nie tylko w okresie występowania objawów, ale także w okresie remisji. Osoba chora, u której występują zagrażające jej zdrowiu i życiu lub innym osobom objawy np. zaburzenia psychotyczne, kwalifikuje się na szpitalne leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej na oddziale szpitala psychiatrycznego.
Nieleczona choroba afektywna dwubiegunowa może mieć bardzo złe skutki. Prowadzi często do nałogu (nadużywania narkotyków i alkoholu), problemów prawnych lub finansowych, samobójstwa lub próby samobójczej, pogorszenia relacji społecznych oraz wyników w szkole i pracy.
Czytaj też:
Jak zdiagnozować depresję i co po diagnozie? Psychiatra: W 90 proc. zaleca się przyjmowanie lekuCzytaj też:
Zastrzyk pomoże chorym na schizofrenię i chorobę dwubiegunową. Zatwierdzono lek
Źródła:
- Opracowanie zbiorowe, Choroba afektywna dwubiegunowa. Wyzwania diagnostyczne, Wydawnictwo Termedia, 2013
- Monica Ramirez Basco, Zaburzenie afektywne dwubiegunowe. Jak opanować wahania nastroju. Podręcznik pacjenta, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017
- Janusz Rybakowski, Koncepcja spektrum choroby afektywnej dwubiegunowej, Psychiatria 2008, tom 5, nr 3