Zapalenie mięśnia sercowego: objawy, przyczyny, leczenie

Zapalenie mięśnia sercowego powoduje dość nieswoiste objawy. Choroba może rozwijać się przez dłuższy czas, prowadząc do stopniowego wyniszczania serca i upośledzania jego funkcjonowania. Może prowadzić do objawów niewydolności serca, w której serce ma problemy z pompowaniem krwi tak, jak powinno. Rzadziej wywołuje zapalenie osierdzia lub kardiomiopatie (osłabienie mięśnia sercowego). W skrajnych przypadkach prowadzi do śmierci, której można uniknąć wykonując przeszczep serca.

Czym jest zapalenie mięśnia sercowego?

Zapalenie mięśnia sercowego najczęściej jest spowodowane przez infekcję dróg oddechowych o podłożu wirusowym. Przy zapaleniu mięśnia sercowego komórki mięśnia sercowego i naczynia serca objęte zostają stanem zapalnym. Może nastąpić upośledzenie kurczliwości mięśnia sercowego, a w skrajnych przypadkach dochodzi do całkowitego zniszczenia mięśnia sercowego.

Z tego względu bardzo ważne jest, by w porę rozpoznać schorzenie i podjąć leczenie, które pozwoli uratować serce. Zdarza się, że jedyną szansą na ratunek jest przeszczep serca.

Jakie funkcje pełni serce?

Serce to najważniejszy narząd w organizmie człowieka, który pompuje krew do wszystkich komórek ciała. Jeśli pracuje równomiernie, bije rytmicznie i utrzymuje prawidłowe ciśnienie krwi. Na prawidłową pracę serca wpływa wiele czynników, m.in. dieta, aktywność fizyczna, przebyte choroby, przyjmowane leki.

Do chorób serca może przyczyniać się niehigieniczny tryb życia, nieodpowiednia dieta, używki, choroby autoimmunologiczne. Niektóre schorzenia mogą wywoływać wirusy czy bakterie, które uszkadzają serce i poszczególne jego elementy. Taką chorobą właśnie jest zapalenie mięśnia sercowego, które najczęściej ma podłoże wirusowe, ale może mieć również podłoże bakteryjne.

Jak często występuje zapalenie mięśnia sercowego?

Zapalenie mięśnia sercowego to choroba, która zdarza się często. Co roku na świecie zapada na nią niemal 1,5 miliona ludzi. Co ciekawe, częściej występuje u osób młodych niż u starszych, zwłaszcza u tych, które cechują się osłabioną odpornością organizmu.

Choroba może rozwijać się różnie - u niektórych chorych pojawia się nawet kilka tygodni po infekcji, a u innych rozwija w sposób gwałtowny.

Jak rozpoznać zapalenie mięśnia sercowego?

Początkowe objawy zapalenia mięśnia sercowego mogą przypominać zwykłe przemęczenie, dlatego rozpoznanie zapalenia mięśnia sercowego nie jest proste. Wraz z postępem choroby oprócz uczucia zmęczenia pojawiają się poniższe objawy.

1. Duszności.
2. Napadowy kaszel.
3. Nietolerancja wysiłku.
4. Ból w klatce piersiowej, który nasila się w czasie aktywności, kaszlu oraz w pozycji leżącej.
5. Obrzęki kończyn dolnych.
6. Ból mięśni i stawów.
7. Nadmierna senność.
8. Ból głowy.
9. Kołatania serca

Powyższe 8 objawów występuje najczęściej w przypadku zapalenia mięśnia sercowego. Mogą towarzyszyć im również inne dolegliwości np. ból gardła, problemy z koncentracją, kołatanie serca, przyśpieszenie akcji serca, ból i drętwienie rąk, gorączka lub stan podgorączkowy, a także zawroty głowy i omdlenia, które są skutkiem nieprawidłowej pracy serca i niedotlenienia organizmu.

W skrajnych przypadkach na skutek choroby może nastąpić niewydolność serca.

Zapalenie mięśnia sercowego badania i diagnoza - co wykazuje EKG?

Zapalenie mięśnia sercowego nie jest łatwo zdiagnozować. Lekarz najczęściej zleca wykonanie morfologii, oznaczenie poziomu OB oraz CRP, a także wykonanie echokardiogramu pozwalającemu ocenić pracę serca i zaburzenia rytmu serca. EKG wykryje zapalenie osierdzia, które często pojawia się przy zapaleniu mięśnia sercowego, a także pozwoli oszacować ewentualne uszkodzenie serca.

U niektórych pacjentów wykonywana jest biopsja mięśnia sercowego. Jest to badanie inwazyjne, które polega na pobraniu wycinku serca w celu zdiagnozowania przyczyny choroby. Nie wykonuje się jej często i nie jest ona zalecana wszystkim pacjentom. Istnieje wiele przeciwskazań do wykonania biopsji, m.in. ciąża czy inne choroby współistniejące. Bezwarunkowym przeciwskazaniem jest również nadciśnienie tętnicze.

Dopiero wykonanie szeregu badań może pomóc zdiagnozować zapalenie mięśnia sercowego. Od wyników badań USG serca zależy dalsze postępowanie.

Zdarza się, że lekarz zleca wykonanie także dodatkowych badań, do których zaliczają się: rtg klatki piersiowej czy rezonans magnetyczny. To badanie wykonuje się w celu potwierdzenia zapalenia mięśnia sercowego bardzo często. Rezonans magnetyczny pozwala wykryć zarówno ostre zapalenie mięśnia sercowego, jak i ślady po przebytym w przeszłości ZMS. Badanie to diagnozuje uszkodzenia mięśnia sercowego.

Czy na EKG wyjdzie zapalenie mięśnia sercowego?

Badanie EKG pomaga ocenić pracę serca, wykryć wady zastawek serca, zapalenie mięśnia sercowego czy zawał serca. Zapis elektrycznej czynności serca pozwala nawet ocenić, czy na sercu nie występują blizny świadczące o przebytych wcześniej infekcjach czy zawałach. Wykrywa również powiększenie serca.

U chorego, u którego podejrzewa się zapalenie mięśnia sercowego, w pierwszej kolejności wykonuje się właśnie EKG serca. Jest to badanie wiarygodne i proste, które pozwala postawić jasną diagnozę.

Wysiękowe zapalenie osierdzia

W czasie diagnostyki zapalenia mięśnia sercowego, kiedy wykonywane jest badanie usg serca, może zostać zdiagnozowane wysiękowe zapalenie osierdzia. W takiej sytuacji w pozycji pochylonej u pacjenta w worku osierdziowym zbiera się płyn, który wywołuje duszności.

W leczeniu wysiękowego zapalenia osierdzia wykorzystuje się glikokortykosteroidy, czasem również leki przeciwzapalne. Wskazane jest również wprowadzenie spoczynkowego trybu życia i odciążenie mięśnia sercowego.

Zapalenie mięśnia sercowego – przebieg choroby

Zapalenie mięśnia sercowego może mieć różny przebieg. Wyróżnia się kilka rodzajów choroby, które cechuje inne nasilenie objawów:

• przewlekłe zapalenie mięśnia sercowego o niemożliwej do zdiagnozowania przyczynie, które prowadzi do niewydolności serca,
• ostre zapalenie mięśnia sercowego, które cechuje umiarkowane nasilenie objawów;
• piorunujące zapalenie mięśnia sercowego, które rozpoczyna się nagle i może prowadzić do śmierci w wyniku niewydolności krążenia.

Ile trwa zapalenie mięśnia sercowego?

Objawy choroby mogą ustąpić samoistnie po kilku lub kilkunastu dniach, jest to uzależnione od przebiegu zapalenia mięśnia sercowego. Rzadko jednak się zdarza, by choroba trwała dłużej niż kilka tygodni.

Zdarza się jednak i tak, że objawy choroby utrzymują się dłużej lub że przeistacza się ona w ostre zapalenie mięśnia sercowego.

Skąd bierze się choroba?

Wyróżnia się kilka przyczyn zapalenia mięśnia sercowego. Należą do nich:

• przewlekłe infekcje bakteryjne,
• infekcje grzybicze,
• zakażenia pasożytami,
• infekcje wirusowe,
• infekcje powodowane przez pierwotniaki,
• choroby autoimmunologiczne,
• przyjmowanie narkotyków,
• duże dawki promieniowania,
• kumulowanie się metali ciężkich w organizmie
• choroby współistniejące, m.in. mocznicowe zapalenie osierdzia czy toczeń rumieniowaty układowy

Zapalenie mięśnia sercowego może być powikłaniem po grypie oraz chorobach wieku dziecięcego np. śwince, ospie i różyczce, zwłaszcza jeżeli zachorują na nie osoby dorosłe. Warto wiedzieć, że przyczyną choroby mogą być także nieleczone schorzenia stomatologiczne np. próchnica oraz inne zakażenia bakteryjne w obrębie jamy ustnej, gardła i nosa.

Zapalenie mięśnia sercowego - objawy

Objawy zapalenia mięśnia sercowego mogą być nieswoiste. Część chorych skarży się na zmęczenie lub na duszności towarzyszące jakiejkolwiek aktywności. Mogą pojawić się zaburzenia rytmu serca czy kołatanie serca. Niektórzy chorzy odczuwają również silny ból w klatce piersiowej, a inni monitorują nagłe skoki ciśnienia.

Zdarza się, że zapaleniu mięśnia sercowego towarzyszą też inne objawy, które początkowo trudno jest powiązać z infekcją serca. Należą do nich m.in. obrzęki kostek czy bóle głowy lub bóle stawów.

Powyższe objawy mogą towarzyszyć wielu infekcjom, dlatego często diagnostyka zapalenia mięśnia sercowego jest trudna i długotrwała. Czas nie zawsze działa na korzyść pacjenta, dlatego każdy niepokojący sygnał ze strony organizmu lepiej skonsultować z lekarzem.

Co robić w razie wystąpienia objawów zapalenia mięśnia sercowego?

Objawy sercowe mogą być mylące, dlatego należy uważnie obserwować organizm. Jeśli zauważymy silny ból w klatce piersiowej, ból kłujący czy zaburzenia rytmu serca, powinniśmy zgłosić się do lekarza na badania.

Bezwzględnym wskazaniem do wizyty u lekarza są również duszności czy kołatania serca, które pojawiają się nawet w czasie odpoczynku. W takiej sytuacji należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, internisty lub lekarza rodzinnego, który skieruje nas do specjalisty

Zapalenie mięśnia sercowego – leczenie

Leczenie zapalenia mięśnia sercowego polega przede wszystkim na zdiagnozowaniu przyczyny choroby oraz eliminacji powodujących ją problemów zdrowotnych. W przypadku zapalenia mięśnia serca o podłożu bakteryjnym stosuje się antybiotyki. Zapalenie mięśnia sercowego o innym podłożu wymaga zastosowania odpowiednio dobranych do przyczyny infekcji leków.

W leczeniu zapalenia mięśnia sercowego nie stosuje się niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Mogą one nasilać zapalenie mięśnia sercowego, a także pogarszać zaburzenia krążenia wieńcowego.

Niezbędne jest także typowe leczenie objawowe, które uwzględnia rezygnację z aktywności, stosowanie odpowiedniej, zdrowej dla serca diety, unikanie czynników drażniących i osłabiających układ krążenia. W skrajnych przypadkach konieczne jest zastąpienie mięśnia sercowego pacjenta sztucznym sercem oraz poszukiwanie dawcy do przeszczepu.

Podsumowując, zapalenie mięśnia sercowego to bardzo poważne schorzenie o często „błahej” przyczynie. W wielu przypadkach rozwija się ono po „przechodzonej” grypie i w wyniku zaniedbań w higienie oraz leczeniu zębów, dziąseł, a także przyzębia. Bakteryjnym i wirusowym przyczynom zapalenia mięśnia sercowego możemy skutecznie zapobiegać, dbając o swoje zdrowie, szczepiąc się i przestrzegając zaleceń lekarza w przypadku zachorowania na grypę, a także wykonując systematyczne przeglądy stomatologiczne i lecząc zęby.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia zapalenia mięśnia sercowego?

Zapalenie mięśnia sercowego nie musi mieć ostrego przebiegu, ale nigdy nie należy go lekceważyć. Nawet jeśli lekarz zaleca wyłącznie ograniczenie aktywności fizycznej i spoczynkowy tryb życia, należy go wysłuchać i wdrożyć zalecenia, by umożliwić serce regenerację.

Zapalenie mięśnia sercowego na tle wirusowym często po kilku tygodniach nie pozostawia po sobie śladu. Oczywiście, należy zwolnić tempo życia, zmienić dietę na lekkostrawną i zdrową dla serca, a także zrezygnować z aktywności, ale po etapie rekonwalescencji chory wraca do życia.

Zdarzają się jednak sytuacje, w których ostre zapalenie osierdzia może być groźne dla pacjenta. Wymaga ona włączeniu leków na bazie kwasu acetylosalicylowego, a także sterydów. Niekiedy chorzy otrzymują również antybiotyki.

U niektórych pacjentów zapalenie serca kończy się nawet przeszczepem.

Czy z ZSM można się całkowicie wyleczyć?

Tak, zapalenie mięśnia sercowego można wyleczyć. Przez kilka miesięcy chory powinien unikać aktywności i prowadzić spokojny tryb życia. Konieczne jest wykonywanie wszystkich zaleceń lekarskich, przestrzeganie zdrowej diety, rezygnacja z uprawiania sportu. Po etapie rekonwalescencji jednak organizm wraca do siebie, a zapalenie mięśnia sercowego nie pozostawia po sobie żadnych oznak. Jest to jednak uzależnione od czynników indywidualnych, m.in. od stanu pacjenta.

Profilaktyka w zapaleniu mięśnia sercowego

Aby nie dopuścić do zapalenia mięśnia sercowego, nie należy lekceważyć infekcji ani grypy. Każda niewyleżana i przechodzona choroba może przyczynić się do rozwoju zapalenia mięśnia sercowego.

Warto również nie stosować przez dłuższy czas leków na przeziębienie czy grypę, bo one również mogą obciążać serce. Dobrym zabezpieczeniem przed powikłaniami grypy jest szczepienie. Szczepienia na grypę mogą nas uchronić przed rozwojem choroby i zabezpieczyć przed jej ewentualnymi skutkami.

Oprócz tego zaleca się przestrzeganie zasad higieny i dokładne mycie rąk, by ograniczyć ryzyko rozwoju infekcji na tle wirusowym.

Warto także dbać o dietę, w której znajdą się zdrowe tłuszcze pochodzenia roślinnego (m.in. oleje roślinne, awokado), tłuste ryby morskie bogate w kwasy Omega, orzechy, bakalie. Tego rodzaju produkty wzmacniają serce. Z warzyw i owoców sięgajmy głównie po te, które mają dużo potasu, m.in. banany czy pomidory.

Czytaj też:
Jakie skutki uboczne wywołują leki antydepresyjne?