Brak okresu – przyczyny i leczenie

Brak okresu – przyczyny i leczenie

Dodano: 
Cykl miesiączkowy
Cykl miesiączkowy Źródło: Shutterstock
Brak miesiączki nie zawsze oznacza ciążę. Bywa także związany z różnymi zaburzeniami hormonalnymi, które wpływają na kilkudniowe opóźnienie się miesiączki lub sprawiają, że okres nie pojawia się nawet przez kilka tygodni. Dłuższe niż kilka dni spóźnianie się miesiączki jest wskazaniem do wizyty u lekarza ginekologa. Jakie są częste przyczyny braku miesiączki? Podpowiadamy.

Brak miesiączki niepokoi kobietę, sprawiając, że instynktownie zaczyna ona myśleć o ciąży. W przypadku regularnie uprawiających seks kobiet zatrzymanie okresu spowodowane ciążą jest bardzo prawdopodobne. Warto wiedzieć, że żadna z najczęściej stosowanych metod antykoncepcji nie gwarantuje 100% ochrony przed zapłodnieniem. Wyjątek od tej reguły stanowi chirurgiczna sterylizacja kobiet i mężczyzn. Zabieg u kobiet wykonywany jest jedynie ze wskazań medycznych; mężczyzna może poddać się zabiegowi na życzenie, jednak jedynie niewielki odsetek męskiej populacji korzysta z tej możliwości. Możemy łatwo sprawdzić, czy za brakiem miesiączki stoi ciąża, wykonując test ciążowy w spodziewanym terminie miesiączki lub udając się na badania do ginekologa. Test ciążowy pozwala wstępnie potwierdzić lub wykluczyć ciążę dzięki wykrywaniu w moczu hormonu hCG, który wytwarzany jest po implantacji zapłodnionej komórki jajowej w macicy. Jeżeli zatrzymanie okresu nie jest spowodowane ciążą, to najczęstszą przyczyną braku krwawienia są zaburzenia hormonalne. W przypadku braku miesiączki oraz innych problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Cykl miesiączkowy – co warto o nim wiedzieć?

Za przebieg cyklu menstruacyjnego odpowiadają hormony. To dzięki nim organizm kobiety wchodzi w poszczególne fazy cyklu menstruacyjnego, przygotowując się na poczęcie, a jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia, to pojawia się miesiączka. Menstruacja związana jest ze złuszczaniem się wyściełającego macicę nabłonka na skutek działania hormonów. Menstruacja to naturalny proces, który powtarza się każdego miesiąca od momentu osiągnięcia dojrzałości płciowej w okresie dojrzewania do momentu, gdy kobieta przejdzie menopauzę.

Dziewczynki zaczynają miesiączkować pomiędzy 11. a 14. rokiem życia, jednak zdarza się, że na skutek różnych czynników pierwsza miesiączka pojawia się wcześniej lub później. Brak miesiączki u dziewczynki, która ukończyła 15. rok życia, jest wskazaniem do konsultacji ginekologicznej. Ostatnia miesiączka pojawia się około 50. roku życia, jednak u niektórych kobiet menopauza diagnozowana jest nawet po 30. roku życia, wówczas kobieta przechodzi przedwczesną menopauzę. Zdarza się również, że ostatnie krwawienie pojawia się po 57. roku życia. Wraz z upływem lat coraz częściej pojawiają się cykle bezowulacyjne, w których nie dochodzi do uwolnienia komórki jajowej, co jest jedną z oznak wkroczenia w okres okołomenopauzalny.

Moment wystąpienia pierwszej i ostatniej miesiączki jest w pewnym stopniu warunkowany przez nasze geny, dlatego blisko spokrewnione ze sobą kobiety zaczynają i przestają miesiączkować w podobnym czasie, o ile nie cierpią na zaburzenia miesiączkowania, które związane są z nieprawidłowym stężeniem hormonów w organizmie lub innymi schorzeniami.

Ile trwa cykl menstruacyjny?

Prawidłowy cykl miesiączkowy trwa od 21 do 35 dni. W jego połowie dochodzi do owulacji – okres płodności kobiety w cyklu menstruacyjnym trwa około 5-7 dni, jednak okres bardzo wysokiej płodności trwa zaledwie 2-3 dni. Naturalnie miesiączka zatrzymuje się na czas ciąży oraz w połogu. Okres po porodzie pojawia się w przypadku karmienia dziecka jedynie mlekiem modyfikowanym po około 6-8 tygodniach. Karmienie naturalne na żądanie może wydłużyć czas „odpoczynku” od miesiączki nawet do ponad 20 tygodni.

W cyklu menstruacyjnym zachodzą w organizmie kobiety różne zmiany, które przekładają się na ogólne samopoczucie. Zaburzenia miesiączkowania mogą wystąpić na każdym etapie życia, prowadząc do zatrzymania okresu, wydłużenia lub skrócenia się odstępów pomiędzy krwawieniami, a także zmian w intensywności krwawienia menstruacyjnego. Zaburzenia hormonalne oraz inne zmiany w organizmie kobiety mogą powodować np. obfite krwawienia i bardzo skąpe miesiączki. Na skutek zaburzeń hormonalnych mogą występować także krwawienia pomiędzy miesiączkami lub upławy o brązowym kolorze przed i po okresie, które często wskazują na spowodowaną zaburzeniami w wydzielaniu progesteronu niewydolność ciałka żółtego. Wiele kobiet ma nieregularne cykle menstruacyjne, które mogą wskazywać na różne zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu. Nieregularne miesiączkowanie zawsze powinno zostać skonsultowane z lekarzem!

Pierwotny brak miesiączki i wtórny brak miesiączki

Wyróżniamy pierwotny brak miesiączki i wtórny brak miesiączki. W przypadku pierwotnego braku miesiączki nie dochodzi do wystąpienia pierwszego krwawienia u dziewczynki, która wkroczyła w okres dojrzewania i powinna zacząć miesiączkować. Niepokojący jest brak miesiączki po ukończeniu 14. roku życia. Z wtórnym brakiem miesiączki mamy do czynienia, gdy okres nie pojawia się przed pół roku u kobiety w wieku rozrodczym, która wcześniej miesiączkowała.

Najczęstsze przyczyny braku miesiączki

Jak już zostało wspomniane, do najczęstszych przyczyn braku miesiączki, oprócz ciąży, zaliczamy zaburzenia hormonalne oraz schorzenia w obrębie kobiecego układu rozrodczego. Do zatrzymania miesiączki często prowadzą m.in.:

  • zespół policystycznych jajników (PCOS) – zespół policystycznych jajników objawia się m.in. nadmiernym owłosieniem na ciele, łysieniem typu męskiego, problemami z zajściem w ciążę, które powoduje brak owulacji, a także rogowaceniem ciemnym;
  • schorzenia tarczycy – niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto mogą spowodować zarówno zaburzenia miesiączkowania, jak i doprowadzić do całkowitego braku miesiączki;
  • utrata masy ciała – restrykcyjne diety, które prowadzą do znacznych niedoborów żywieniowych, mogą doprowadzić do zatrzymania miesiączki, co jest jednym z objawów wyniszczenia organizmu,
  • nadmierne napięcie nerwowe – przewlekły stres, stany lękowe i inne zaburzenia o podłożu psychicznym wpływają na funkcjonowanie przysadki mózgowej, podwzgórza i jajników, prowadząc do zaburzeń miesiączkowania;
  • odstawienie pigułek antykoncepcyjnych – długotrwałe przyjmowanie leków hormonalnych dość często prowadzi do zatrzymania okresu i pojawienia się innych zaburzeń cyklu menstruacyjnego.

Pozostałe przyczyny braku miesiączki

Przyczyną braku miesiączki mogą być nie tylko zmiany w gospodarce hormonalnej oraz inne nieprawidłowości związane z funkcjonowaniem kobiecego organizmu, ale także m.in.:

  • nagła zmiana trybu życia,
  • bardzo intensywny wysiłek fizyczny,
  • przyjmowanie niektórych leków,
  • zmiany stref czasowych,
  • zmiany rytmu dobowego.

W zależności od indywidualnych uwarunkowań organizmu brak okresu może być spowodowany wieloma różnymi czynnikami.

Jeżeli okres nie pojawia się w terminie, w którym zwykle występuje miesiączka, to koniecznie trzeba wykonać badania diagnostyczne, które pozwolą wykryć przyczynę zaburzenia miesiączkowania.

Diagnostyka przyczyny braku okresu

Brak okresu oraz pojawienie się innych objawów np. bólu podbrzusza, upławów, bólu krzyża, ogólnego złego samopoczucia fizycznego i psychicznego jest wskazaniem do wizyty u lekarza. Podstawą diagnostyki jest badanie ginekologiczne, które pozwala wykluczyć ciążę. Jeżeli brak okresu nie jest spowodowany ciążą, to lekarz zleca wykonanie badania krwi i moczu oraz badań hormonalnych, które pozwalają wykryć m.in. nieprawidłowe stężenie hormonów tarczycy. Na etapie diagnostyki przyczyn braku okresu wykonywane jest także badanie USG przezpochwowe lub badanie USG przez powłoki brzuszne.

Brak chorobowych przyczyn zatrzymania miesiączki może wskazywać na psychiczne podłoże dolegliwości oraz wiązać się z trybem życia kobiety. Zdarza się, że przyczyną braku okresu jest intensywny tryb życia, który uniemożliwia odpoczynek oraz prowadzi do pojawienia się zaburzeń o podłożu psychicznym np. zaburzeń lękowych i depresji.

Brak okresu i poprzedzające go niepokojące objawy cyklu miesiączkowego np. nagłe pojawienie się silnego bólu menstruacyjnego, skąpe lub nasilone krwawienia, ból pleców, plamienia pomiędzy miesiączkami, a także upławy wymagają wykonania dodatkowych badań

Leczenie braku miesiączki

Na podstawie m.in. wyników badań hormonalnych oraz wyników innych badań lekarz stwierdza przyczynę braku miesiączki, jeżeli ma ona podłoże chorobowe. Warto jeszcze na etapie diagnostyki poinformować lekarza nie tylko o dolegliwościach związanych z układem rozrodczym, ale także np. występujących stanach lękowych, obniżeniu nastroju oraz leczonych schorzeniach.

Leczenie braku miesiączki uzależnione jest od przyczyny problemu i uwzględnia m.in. leczenie farmakologiczne, zmianę trybu życia, stosowanie odpowiedniej diety, gdy indeks masy ciała wskazuje na niedowagę, a wyniki krwi świadczą o niedożywieniu. Zdarza się, że brak okresu spowodowany jest nieprawidłowościami w obrębie macicy, których usunięcie wymaga wykonania zabiegu chirurgicznego.

Brak okresu jest zwykle związany z zaburzeniami endokrynologicznymi, dlatego leczenie farmakologiczne to jedna z częściej stosowanych terapii. Wykrycie zaburzeń hormonalnych, które wpływają na cykl menstruacyjny, powinno skłonić do konsultacji z doświadczonym ginekologiem-endokrynologiem, który zajmie się doborem odpowiednio dobranych do indywidualnych potrzeb kobiety leków.

Podsumowanie

Brak okresu zawsze jest wskazaniem do wizyty u lekarza ginekologa, który wykona niezbędne badania w celu wykrycia przyczyny zaburzeń. Warto wiedzieć, że w pierwszej kolejności po sprawdzeniu, czy kobieta nie jest w ciąży, jest wykonanie badań hormonalnych, które pozwolą wykryć ewentualne zaburzenia endokrynologiczne, które są najczęstszą przyczyną braku miesiączki oraz występowania innych nieprawidłowości w cyklu menstruacyjnym.

Czytaj też:
Brązowe upławy – o czym świadczą i czy wymagają konsultacji z ginekologiem