Nieprzyjemne dolegliwości, które są odczuwane w okolicy odbytu, mogą znacząco utrudnić normalne funkcjonowanie. Świąd odbytu i pieczenie, które występują przewlekle, mogą doprowadzić do poważnych problemów o podłożu emocjonalnym i znacząco wpływają na samoocenę oraz funkcjonowanie w społeczeństwie. Krępujące dolegliwości powinny zostać jak najszybciej skonsultowane z lekarzem, bo wcześnie rozpoczęte leczenie, przynosi najlepsze efekty oraz pozwala uwolnić się od uciążliwego świądu.
W przypadku pieczenia odbytu wielu pacjentów odczuwa bardzo silne dolegliwości, które często nasilają się podczas siedzenia, co może utrudniać wykonywanie pracy. Ból i swędzenie w okolicy odbytu mogą również uniemożliwiać odpoczynek, prowadząc do częstego wybudzania się w nocy i stając się przyczyną zaburzeń snu.
Ważne jest znalezienie przyczyny problemu, bo wówczas możliwe jest rozpoczęcie odpowiednio dobranego leczenia, które nie ogranicza się do działania miejscowego.
Przyczyny świądu odbytu. Poznaj częste choroby odbytu
Świąd odbytu może wskazywać na różne schorzenia i dotyczy każdej grupy wiekowej. Na skutek drapania okolicy odbytu, dochodzi do uszkodzeń w obrębie błony śluzowej, które mogą powodować pieczenie i ból odbytu. Nieprzyjemne dolegliwości często nasilają się po oddaniu stolca.
Pieczenie odbytu jest dolegliwością, która wymaga odpowiedniego postępowania. Oprócz stosowania środków łagodzących świąd okolicy odbytu i ból odbytu, niezbędne jest znalezienie czynnika, który je wywołuje. Przyczyny swędzenia odbytu są dość zróżnicowane. Tę uciążliwą dolegliwość może powodować np.:
- zakażenie pasożytnicze,
- choroba przenoszona drogą płciową,
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego i inne choroby zapalne jelit,
- przetoka odbytu,
- zapalenie odbytnicy,
- szczelina odbytu,
- ropień odbytu,
- hemoroidy (guzki krwawnicze, żylaki odbytu),
- zespół jelita drażliwego,
- nadkażenie bakteryjne,
- choroby ogólnoustrojowe.
Choć swędzenie odbytu może mieć związek z różnymi schorzeniami odbytu oraz jelit, które wymagają specjalistycznego leczenia, to w większości przypadków powoduje je brak higieny oraz nadwrażliwość lub alergia na obecne w detergentach związki.
Świąd odbytu może również powodować siedzący tryb życia, który sprzyja rozwojowi hemoroidów i nieodpowiednia dieta. Co ciekawe – u dzieci, młodzieży i osób dorosłych delikatna śluzówka odbytu bardzo często ulega podrażnieniu na skutek stosowania chusteczek nawilżanych i nawilżanego papieru toaletowego o niewłaściwym pH, a także stosowania papieru toaletowego barwionego i aromatyzowanego.
Swędzenie odbytu u dzieci i młodzieży
Nieprzyjemne uczucie swędzenia okolicy odbytu i ból odbytu odczuwają małe dzieci, u których doszło do zakażenia pasożytniczego. Na przykład uporczywe swędzenie odbytu, które nasila się w nocy, wywołuje zakażenie owsikami.
U starszych dzieci i nastolatków swędzenie odbytu może wywołać niewłaściwa higiena, a także niedokładne osuszanie okolicy intymnej po umyciu ciała, co sprzyja rozwojowi zakażeń grzybiczych i może spowodować, że rozwiną się infekcje bakteryjne. Swędzenie odbytu jest częstą dolegliwością u alergików oraz dzieci z bardzo wrażliwą skórą, które noszą bieliznę i odzież ze sztucznych włókien.
W przypadku młodzieży swędzenie okolicy odbytu i jego ból może mieć związek z infekcją bakteryjną lub grzybiczą. W okresie dorastania pojawia się zwiększone wydzielanie potu, które w połączeniu z brakiem odpowiedniej higieny intymnej i noszeniem np. obcisłych spodni, może doprowadzić do rozwoju infekcji okolicy odbytu, a także zewnętrznych narządów płciowych.
Swędzenie odbytu u osób dorosłych
Osoby dorosłe również często cierpią z powodu zakażeń pasożytniczych, infekcji bakteryjnych i grzybiczych okolicy odbytu, a także podrażnień, które związane są z brakiem prawidłowej higieny. U osób dorosłych równie często, jak u dzieci dochodzi do wystąpienia reakcji alergicznej, która może być spowodowana stosowaniem nieodpowiednich kosmetyków, proszków i płynów do prania, a także płynów do zmiękczania tkanin. Częstą przyczyną swędzenia odbytu u dorosłych jest także noszenie obcisłej bielizny i odzieży ze sztucznych włókien.
Dolegliwości odczuwane w okolicy odbytu mogą mieć również związek ze stosowaną dietą. Podrażnienia śluzówki odbytu mogą wywołać np. pikantne potrawy i owoce cytrusowe. Odpowiednia dieta to jeden ze sposobów łagodzenia dolegliwości, które wywołują np. zapalenie odbytnicy i guzki krwawnicze.
Pieczeniem odbytu i swędzeniem w jego okolicach u osób dorosłych często objawiają się zakażenia przenoszone drogą płciową, hemoroidy i poważniejsze schorzenia np. choroby jelit i zaburzenia krążenia krwi w okolicy odbytu. Pieczenie, swędzenie i ból odbytu to objawy towarzyszące w przebiegu wielu chorób. Zalicza się do nich m.in.:
- Szczelina odbytu – prowadzi do powstawania owrzodzeń w dolnej części kanału odbytu. Na skutek odsłonięcia wrażliwych tkanek szczelina odbytu wywołuje bardzo nieprzyjemne dolegliwości podczas oddawania stolca.
- Choroba zapalna jelit – stany zapalne w obrębie jelit oraz schorzenia, które powodują częste oddawanie stolca, mogą doprowadzić do podrażnienia okolicy odbytu, która jest podatna na różnego rodzaju zakażenia.
- Hemoroidy – guzki krwawnicze, nazywane również żylakami odbytu, powodują świąd, pieczenie, krwawienie z odbytu, a także – w zaawansowanej postaci choroby – wypadanie odbytu i nietrzymanie stolca. U osób cierpiących na hemoroidy zwiększa się ryzyko rozwoju choroby skóry okolicy odbytu o podłożu bakteryjnym i grzybiczym.
- Choroby weneryczne – pieczenie, świąd odbytu, a także zmiany skórne w postaci grudek i brodawek, mogą być objawem np. zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego HPV.
- Choroby nowotworowe – np. rak odbytu i rak jelita grubego, a także nowotwory układu chłonnego.
Inne schorzenia, które mogą być przyczyną świądu odbytu to np.
cukrzyca, choroby wątroby i zaburzenia hormonalne.
Czytaj też:
Pierwsze objawy raka jelita grubego. Poznaj je, by szybko wykryć ten częsty nowotwór złośliwy
Jak złagodzić świąd odbytu?
W uciążliwych dolegliwościach przynieść ulgę mogą nie tylko preparaty, które stosowane są podczas leczenia farmakologicznego schorzeń powodujących wystąpienie swędzenia, pieczenia i bólu odbytu, ale także domowe sposoby.
Domowe sposoby na świąd odbytu to m.in.:
- ziołowe nasiadówki – do ich przygotowania stosowana jest np. kora dębu, rumianek, szałwia i kora kasztanowca,
- przemywanie skóry letnimi naparami ziołowymi,
- kąpiele z dodatkiem ziół.
Bardzo ważne jest przestrzeganie zasad higieny. Osoby, u których rozwinęły się schorzenia odbytu, powinny dbać o utrzymanie jego okolicy w odpowiedniej czystości, podmywając się po każdym wypróżnieniu ciepłą wodą oraz specjalistycznym preparatem do higieny intymnej o odpowiednim pH. Bardzo częste oczyszczanie okolicy odbytu nie jest zalecane, bo może doprowadzić do zaburzenia naturalnej flory bakteryjnej.
Sygnały alarmowe wysyłane przez odbyt
Jeżeli odczuwamy świąd odbytu, pieczenie i ból oraz zauważamy krwawienie z tej części ciała, to należy udać się do lekarza. Inne sygnały alarmowe, które bezwzględnie wymagają konsultacji z lekarzem to m.in. wypadanie odbytu, zmiany skórne w okolicy odbytu oraz inne objawy np. utrata masy ciała, osłabienie, ból brzucha, biegunki, zaparcia oraz wzdęcia.
Swędzenie odbytu – kiedy udać się do lekarza?
Konsultacja lekarska jest zalecana zawsze, gdy pacjent odczuwa jakiekolwiek dolegliwości zdrowotne, jednak świąd odbytu jest często przyczyną skrępowania, co powoduje, że pacjenci długo odkładają konsultację lekarską na później. Warto pamiętać, że świąd odbytu może być pierwszym objawem np. cukrzycy, a także innych schorzeń przewlekłych, dlatego nie należy go bagatelizować.
Leczenie pieczenia i świądu odbytu
Leczenie pieczenia odbytu i świądu odbytu uwzględnia przede wszystkim usunięcie przyczyny dolegliwości. Wspomagająco stosowane są preparaty w postaci maści, żeli, kremów, a także zioła o działaniu dobranym do przyczyny problemu np. preparaty przeciwgrzybicze, przeciwzapalne i antybakteryjne.
Czytaj też:
Rak jelita grubego dotyka coraz częściej młodych ludzi. Nie lekceważ tych objawów
Źródła:
- K.Hadasik, G. Hadasik, L. Brzezińska-Wcisło: „Świąd odbytu – etiologia i metody terapii”. Przegląd Dermatologiczny 2011, 98, 362–368
- M.Gałęcka, A. M. Basińska, A. Bartnicka: „Świąd odbytu – przyczyny i diagnostyka wspomagająca leczenie”. Nowa Medycyna 2017; 24(4): 150-157