Rak jajnika to jeden z nowotworów kobiecych. Powstaje z komórek organizmu, które ulegają nieprawidłowym podziałom, co ma związek z działaniem różnych czynników. W przypadku raka jajnika mamy do czynienia z kilkoma czynnikami ryzyka, które mogą sprawić, że choroba rozwinie się u kobiety na różnym etapie jej życia. Niekiedy nowotwór rozwija się na skutek przypadkowej mutacji w obrębie komórek organizmu. W przypadku raka jajnika mamy do czynienia zarówno z nowotworami złośliwymi, jak i łagodnymi zmianami w obrębie jajników, które rzadko przeobrażają się w nowotwór złośliwy jajnika, jednak mogą nawracać po zakończeniu leczenia.
Rak jajnika to jedna z chorób, które można wykryć we wczesnym stadium rozwoju podczas rutynowych badań profilaktycznych. Każda kobieta powinna systematycznie wykonywać badania ginekologiczne, które pozwalają także wykryć raka szyjki macicy oraz nienowotworowe zmiany w obrębie narządów układu rozrodczego. W przypadku nowotworów kobiecych mamy często do czynienia z dość długim przebiegiem bezobjawowym, co jest dodatkowym zagrożeniem. W momencie pojawienia się uciążliwych objawów rak często jest w zaawansowanym stadium rozwoju, co wpływa na rokowania pacjentek.
Złośliwe nowotwory jajnika mogą naciekać okoliczne tkanki, zajmując narządy sąsiednie oraz dając odległe przerzuty, dlatego niezbędne jest, aby przynajmniej raz w roku wykonać kontrolne badanie ginekologiczne, które uwzględnia badanie USG brzucha i badanie USG przezpochwowe. Dbając o stan naszego zdrowia, zyskujemy dodatkową szansę na całkowite wyleczenie, bo wczesne rozpoznanie choroby, znacząco zmniejsza ryzyko zgonu u kobiety. Tyczy się to każdego rodzaju nowotworu, nie tylko nowotworów kobiecych, do których oprócz raka jajnika, zaliczamy także raka szyjki macicy i raka piersi. W naszym kraju nowotwory kobiece są wykrywane dość późno, co ma związek z unikaniem wizyt u ginekologa, jednak ze względu na ogólnopolską kampanię społeczną, zauważalne jest zwiększenie odsetka wczesnych diagnoz, co przekłada się na odsetek zgonów. Niestety, nadal wiele pacjentek trafia do lekarza zbyt późno, co utrudnia lub uniemożliwia skuteczne leczenie.
W przypadku zaawansowanego stadium raka jajnika, który daje liczne przerzuty odległe, może być możliwe jedynie leczenie paliatywne, które ma na celu łagodzenie cierpienia, bo inne leczenie nie przynosi efektów.
Jak powstaje rak jajnika?
Rak jajnika najczęściej jest nowotworem pierwotnym, który rozwija się z komórek budujących ten narząd układu rozrodczego kobiety. Do powstania zmutowanej komórki prowadzi oddziaływanie różnych czynników. Jedna komórka nowotworowa daje początek szybko rozwijającej się chorobie. Guz jajnika może rozwijać się w ekspresowym tempie, jednak wiele zależy m.in. od charakteru zmiany. Łagodne nowotwory jajnika w stadiach wczesnych i złośliwe nowotwory jajnika w stadiach wczesnych mogą wywoływać podobne objawy. Choroba zwykle rozpoczyna się bezobjawowo, a objawy ze strony układu rozrodczego, pojawiają się wraz ze wzrostem guza, który zaczyna uciskać okoliczne tkanki lub naciekać, co jest typowe dla nowotworów złośliwych. Wiele kobiet w stanach zaawansowanych raka jajnika odczuwa bóle brzucha, a także bóle pleców, które często brane są za objawy innych schorzeń.
Ważne! Rak jajnika jest nowotworem, który może występować rodzinnie. Duży wpływ na rozwój tej choroby mają czynniki genetyczne. Z tego względu podczas wizyty u ginekologa powinien być przeprowadzony lekarski wywiad rodzinny, który pozwala na wykonanie badań w kierunku często występujących chorób o podłożu genetycznym.
W obrębie jajników często tworzą się różnego rodzaju zmiany m.in. torbiele, których ujawnienie podczas badań, jest wskazaniem do dalszej diagnostyki. Jest ona niezbędna m.in. w sytuacji, gdy ginekolog nie ma pewności, z jaką zmianą w jajniku lub na jego powierzchni ma do czynienia. Co ważne – torbiel nie jest rakiem! Ta łagodna zmiana może jednak powodować komplikacje, dlatego wymaga leczenia.
Jeżeli zachodzi, chociażby cień podejrzenia, że u kobiety może rozwijać się nowotwór, to postępowanie medyczne uwzględnia podjęcie działań, które mają na celu dokładną ocenę rodzaju zmiany, która poddawana jest usunięciu, a jej wycinek wysyłany jest do badania histopatologicznego. Złe rozpoznanie zmiany w obrębie jajnika wiąże się z poważnymi konsekwencjami, dlatego wszystkie torbiele, których wielkość jest wskazaniem do operacji, muszą zostać wycięte.
Rak jajnika a brzuch i ból brzucha (objawy raka jajnika)
Nowotwór jajnika może dość późno zacząć dawać objawy, które skłaniają do wizyty u lekarza. Pojawiają się one wraz ze wzrostem guza oraz powstawaniem przerzutów do innych narządów miednicy mniejszej, a także przerzutów odległych.
Rak jajnika może wywoływać objawy ze strony układu moczowo-płciowego, objawy ze strony układu pokarmowego, a także objawy ze strony kręgosłupa lędźwiowego. Najczęściej do wizyty u lekarza skłaniają kobiety dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, które nie są kojarzone z układem rozrodczym, a także dolegliwości ze strony układu moczowego. Typowe objawy ginekologiczne np. obfite krwawienia menstruacyjne lub plamienia i krwawienia po menopauzie bywają często bagatelizowane.
Objawy, które mogą wskazywać na raka jajnika, to m.in.:
- ból w jamie brzusznej,
- ucisk, ciągnięcie i rozpieranie w jamie brzusznej,
- uporczywe i często nawracające objawy gastryczne – wzdęcia, nudności, wymioty, zaparcia i biegunki,
- nawracające objawy niestrawności o różnym nasileniu,
- zwiększanie się obwodu brzucha,
- częste oddawanie moczu,
- uczucie przelewania w jamie brzusznej,
- wrażenie obecności ciała obcego w podbrzuszu,
- uczucie pełności.
Do objawów choroby zaliczamy również brak łaknienia, przewlekłe zmęczenie, ból w okolicy krzyża i ból miednicy, który promieniuje do nóg.
Co zwiększa ryzyko wystąpienia raka jajnika?
Czynniki ryzyka rozwoju raka jajnika to przede wszystkim czynniki genetyczne, które znacząco zwiększają ryzyko rozwoju tego nowotworu. W przypadku kobiet, których babcie, mamy lub siostry zachorowały na raka jajnika, niezbędne jest systematyczne wykonywanie badań profilaktycznych, które pozwalają wykryć zmiany o podłożu nowotworowym w stadiach wczesnych.
Inne czynniki ryzyka rozwoju raka jajnika to m.in.:
- wiek – rak jajnika częściej rozwija się u kobiet w okresie okołomenopauzalnym,
- stosowanie leków hormonalnych np. hormonalnej terapii zastępczej.
Co więcej, rak jajnika częściej rozwija się u kobiet, które nie były w ciąży.
Rozpoznanie raka jajnika
Rozpoznanie raka jajnika wymaga wykonania różnych badań diagnostycznych. Jeżeli kobieta zgłasza ginekologowi występowanie objawów wskazujących na raka jajnika, to wykonywane jest badanie ginekologiczne i badanie USG. Jedynie niewielki odsetek kobiet, które zgłaszają objawy wskazujące na raka jajnika, cierpi na tę chorobę, dlatego nie należy unikać badań z powodu strachu. Raka można leczyć, ale musi on zostać wykryty, czemu służą niezbędne badania profilaktyczne! Strach nie jest dobrym doradcą, ale w wielu przypadkach sprawia, że na skuteczne leczenie, jest za późno. Guz jajnika to nowotwór, który stanowi poważne zagrożenie, bo szybko zaczyna naciekać okoliczne tkanki i dawać odległe przerzuty, co utrudnia leczenie.
Diagnostyka raka jajnika uwzględnia nie tylko badanie ginekologiczne i badanie USG, które pozwalają wykryć także inne przyczyny występujących u kobiety objawów, ale także biopsję wykrytej zmiany i badania laboratoryjne m.in. morfologię krwi obwodowej z rozmazem i badanie moczu. Rozpoznanie zmiany nowotworowej wymusza wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych, dzięki którym można wykryć bliskie i odległe przerzuty np. tomografii komputerowej i kolonoskopii. Komórki nowotworowe w przypadku raka jajnika mogą znajdować się m.in. w obrębie jelita grubego i płuc.
Leczenie raka jajnika
W leczeniu raka jajnika stosowane są różne metody terapeutyczne, które dobierane są m.in. pod względem stopnia zaawansowania choroby. Zaliczamy do nich:
- leczenie chirurgiczne,
- radioterapię miejscową,
- chemioterapię systemową i dootrzewnową.
Podsumowując, rak jajnika dotyczy przede wszystkim kobiet w wieku okołomenopauzalnym, jednak może rozwinąć się także na wcześniejszych etapach życia. Ryzyko rozwoju raka jajnika zwiększa m.in. występowanie tego nowotworu u blisko spokrewnionych kobiet z rodziny i stosowanie hormonalnej terapii zastępczej. Statystyki dotyczące raka jajnika z roku na rok się zmieniają – możemy zauważyć spadek liczby późno stawianych diagnoz oraz obniżanie się odsetka zgonów, jednak nadal nawet połowa chorych kobiet trafia do lekarza zbyt późno. Rak jajnika jest uleczalny, ale na powodzenie terapii wpływa stopień jego zaawansowania, dlatego należy pamiętać o systematycznych badaniach ginekologicznych, które pozwalają wykryć różne choroby na początkowym stadium ich rozwoju.
Czytaj też:
Brak miesiączki – przyczyny i leczenie