Móżdżek to jedna z bardzo ważnych części mózgowia. Jest on położony w tyłomózgowiu, odpowiadając m.in. za zdolności motoryczne oraz równowagę. Dzięki móżdżkowi możliwa jest również koordynacja wszystkich ruchów, dlatego jej nagłe zaburzenia zawsze są wskazaniem do wykonania badań obrazowych, które pozwalają wykryć guzy mózgu.
Guzy móżdżku
Zmiany nowotworowe w obrębie móżdżku stanowią około 40% wszystkich nowotworów OUN u osób dorosłych. Nieco inaczej jest w przypadku dzieci – u małych pacjentów nowotwory móżdżku stanowią aż 70% wszystkich nowotworów OUN.
Nowotwory mózgu to duża grupa zmian, które wywodzą się z różnego rodzaju komórek ośrodkowego układu nerwowego. W obrębie móżdżku mogą utworzyć się zarówno nowotwory złośliwe o agresywnym przebiegu, jak i nowotwory łagodne. U dzieci i osób dorosłych w mózgu mogą utworzyć się guzy pierwotne, które wywodzą się z komórek budujących tę strukturę mózgowia oraz guzy przerzutowe, które związane są z rozprzestrzenianiem się komórek nowotworu z innych narządów lub układów. Guzy móżdżku mogą być przerzutem np. z płuc lub nerek. Najczęściej u osób dorosłych są diagnozowane po ukończeniu 60. roku życia. Szczyt zachorowań na guza móżdżku u dzieci przypada na wiek przedszkolny i wczesnoszkolny – najczęściej guzy móżdżku są diagnozowane u dzieci w wieku od 3 do 10 lat.
Wszystkie nowotwory mózgu wywołują neurologiczne objawy guza mózgu. Wraz ze wzrostem wtórnej lub pierwotnej masy guza pojawiają się typowe objawy zaburzeń, które związane są z powstawaniem ucisku na okoliczne struktury i podwyższeniem ciśnienia wewnątrzczaszkowego.
Guzy móżdżku to dość duża grupa chorób nowotworowych, które charakteryzują się dość zróżnicowanym przebiegiem. Warto poznać ich przyczyny oraz dowiedzieć się więcej na temat objawów, które powinny skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza neurologa.
Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego: Dlaczego pojawia się guz mózgu?
Guzy móżdżku to nowotwory OUN. Czynniki powodujące ich powstawanie nie zostały dokładnie poznane. Istotną rolę w rozwoju guzów móżdżku odgrywają czynniki genetyczne, do których zaliczamy mutacje w obrębie niektórych genów. Co więcej, ryzyko rozwoju guzów móżdżku i innych nowotworów ośrodkowego układu nerwowego wzrasta w przypadku występowania niektórych wad wrodzonych.
Guzy móżdżku mogą również rozwijać się na skutek działania toksycznych czynników środowiskowych. U osób, które przeszły leczenie antynowotworowe często są to nowotwory wtórne, które pojawiają się po radioterapii.
Ryzyko rozwoju guza móżdżku oraz innych nowotworów ośrodkowego układu nerwowego zwiększa zakażenie wirusem HIV, a także immunosupresja po przeszczepie narządów. Choć do końca nie wiadomo, jakie są dokładne przyczyny guzów móżdżku, to nowoczesna medycyna zapewnia wiele możliwości leczenia, które jest dostosowywane do indywidualnych potrzeb każdego pacjenta oraz rodzaju zmiany nowotworowej i jej charakteru. Nie w każdym przypadku konieczne jest chirurgiczne usunięcie guza móżdżku. W przypadku nowotworów łagodnych, które nie powodują nacieków, często stosowane jest leczenie objawowe połączone z systematycznym kontrolowaniem procesu wzrostu guza.
Jakie nowotwory najczęściej rozwijają się w obrębie móżdżku?
W ośrodkowym układzie nerwowym m.in. w móżdżku mogą rozwinąć się różne guzy. Często diagnozowane nowotwory ośrodkowego układu nerwowego to m.in.:
- naczyniaki,
- glejaki (np. glejak wielopostaciowy),
- gwiaździaki,
- rdzeniaki,
- wyściółczaki,
- zaliczane do grupy pierwotnych guzów mózgu guzy neuroektodermalne.
Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego wywodzą się z różnych komórek, co ma wpływ na ich charakter, a także rokowania pacjentów. W przypadku nowotworów złośliwych rokowania pacjentów zależne są m.in. od lokalizacji ogniska choroby, a także tego, jak duża jest zmiana nowotworowa, jak głęboko nacieka i czy jest związana z przerzutami do innych organów. Nowotwory łagodne rokują pomyślnie i nie zawsze wymagają radykalnego leczenia, co pozwala uniknąć ryzykownego zabiegu neurochirurgicznego.
Zdarza się, że nienowotworowe zmiany w móżdżku mogą dawać obraz guza móżdżku. Na etapie diagnostyki różnicowej trzeba wykluczyć ropnie móżdżku, a także różnego rodzaju torbiele. W celu zdiagnozowania rodzaju zmiany w obrębie mózgu wykonywane są specjalistyczne badania.
Objawy guza mózgu
Wszystkie nowotwory mózgu wywołują charakterystyczne dla uszkodzenia danej struktury mózgowia neurologiczne objawy nowotworu mózgu. Guzy móżdżku można podejrzewać, gdy występują zaburzenia koordynacji ruchowej (zaburzenia równowagi), zaburzenia widzenia, problemy z wymierzeniem odległości. Objawy guzów móżdżku to także objawy typowe dla innych nowotworów, które powstają w mózgu. Na skutek wzrostu ciśnienia śródczaszkowego pojawiają się bóle głowy, zawroty głowy, nudności i wymioty po wstaniu z łóżka, napady padaczkowe, zaburzenia czucia, zaburzenia mowy, osłabienie sprawności umysłowej, a także zaburzenia pamięci.
Objawy sugerujące guzy mózgu często pojawiają się nad ranem i mijają w ciągu dnia. Namnażanie się komórek nowotworowych powoduje, że zaczynają stopniowo się nasilać. Na skutek patologicznych zmian w strukturze mózgowia mogą pojawić się również inne, mniej specyficzne objawy nowotworów OUN, czyli m.in. nagła zmiana zachowania. Objawy guza mózgu mogą być też ogólne, czyli np. osłabienie i senność. Podejrzenie guza móżdżku na podstawie występujących u pacjenta objawów musi zostać potwierdzone specjalistycznymi badaniami obrazowymi.
Diagnostyka guza móżdżku
Guzy móżdżku oraz inne nowotwory OUN diagnozowane są na podstawie wyników specjalistycznych badań. U pacjentów z objawami nowotworów mózgu wykonywane są badania obrazowe, w tym m.in. tomografia komputerowa głowy oraz rezonans magnetyczny głowy. Są to badania nieinwazyjne, które nie powodują u pacjenta żadnego dyskomfortu, a dają dużo informacji m.in. o wielkości i lokalizacji guza mózgu.
W niektórych przypadkach badania obrazowe nie wystarczają i konieczne jest również wykonanie badań inwazyjnych, czyli punkcji lędźwiowej, która pozwala wykryć obecność komórek nowotworu w płynie mózgowo-rdzeniowym. Do badań inwazyjnych zaliczamy również pobranie wycinka zmiany do badania histopatologicznego. Dzięki badaniu histopatologicznemu lekarz może dowiedzieć się, z jakim nowotworem ma do czynienia, co ułatwia dobór właściwego leczenia.
Leczenie nowotworu mózgu
Potwierdzenie guza mózgu wymusza dobór najlepszej dla danego pacjenta metody leczenia. Guzy mózgu najczęściej leczone są chirurgicznie, choć nie wszystkie zmiany nowotworowe wymagają usunięcia. Leczenie zależne jest od stopnia złośliwości, a także położenia guza mózgu. W przypadku nowotworów łagodnych po wykryciu obecności guza móżdżku, o ile indywidualny stan pacjenta na to pozwala, bywa stosowane leczenie objawowe. Jego efekty są monitorowane w celu oceny tempa wzrostu zmiany nowotworowej. U pacjentów, którzy wymagają systematycznego monitorowania guza, również wykonywana jest tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny.
Zdarza się, że wymagający usunięcia guz nie może być operowany ze względu na duże ryzyko związane np. z uszkodzeniem okolicznych tkanek. Wówczas leczenie może uwzględniać stosowanie chemio i radioterapii w celu zmniejszenia guza. Trzeba jednak wiedzieć, że radio i chemioterapia niosą za sobą ryzyko wystąpienia ogólnoustrojowych powikłań.
Najlepiej rokują guzy móżdżku, które mogą zostać usunięte w całości. Leczenie nowotworów ośrodkowego układu nerwowego zawsze wymaga dokładnej oceny stanu zdrowia pacjenta, a także określenia ryzyka związanego z zastosowaniem konkretnej metody leczenia. Dzięki nowoczesnej aparaturze medycznej możliwe jest nie tylko wykrycie zmian w mózgu, ale także ich precyzyjne usunięcie. Zabieg neurochirurgiczny może wiązać się z różnymi powikłaniami, jednak w wielu przypadkach, ryzyko ich wystąpienia jest mniejsze niż ryzyko związane z rezygnacją z leczenia. Rezygnacja z operacji bywa związana np. z bardzo złym stanem pacjenta, który może zostać zakwalifikowany jedynie do leczenia paliatywnego.
Czytaj też:
Jak rozpoznać nerwiaka? Czy zawsze ma podłoże nowotworowe?Czytaj też:
Nie lekceważ tych 5 objawów! Za chwile możesz mieć zawał