Atak paniki nazywany jest również napadem lęku, napadem lękowym, a czasem również atakiem nerwicy lub atakiem nerwicowym. Należy jednak podkreślić, że te dwa ostatnie określenia, zawierające w jednym z członów termin „nerwica, nerwicowy” uważa się obecnie za stygmatyzujące i wskazane jest unikanie ich używania.
Czym jest atak paniki?
Atak paniki to intensywna reakcja na stresor. Może nim być określona sytuacja, problem w pracy czy fobia (np. strach przed pająkami). Do napadu lękowego dochodzi nagle i z reguły nieoczekiwanie, gdy pobudzony zostaje układ współczulny autonomicznego układu nerwowego i dochodzi do szybkiego wzrostu poziomu adrenaliny w organizmie. Wchodzimy w tryb walki lub ucieczki. Atak dawniej nazywany nerwicowym wiąże się z gwałtownym przypływem niepokoju, któremu towarzyszą silne objawy fizyczne i psychiczne. Zdarza się, że po kilku minutach wszystko wraca do normy. Czasem jednak napad lękowy utrzymuje się dłużej.
Atak paniki może objawiać się różnie, w zależności od osoby. Różne czynniki mogą go też wywołać. Poznaj kilka najczęstszych objawów, towarzyszących atakom paniki.
Jak wyglądają objawy ataku paniki?
Atak paniki a kołatanie serca i blada skóra
W trakcie napadu lęku tętno i siła bicia serca wzrastają, by dostarczyć więcej tlenu do mięśni. Dodatkowo krew może odpływać z obszarów, w których akurat nie jest potrzebna (np. palce, skóra), dlatego niektórzy w trakcie ataku paniki robią się bladzi. Ten mechanizm ma nam ułatwić walkę lub ucieczkę. Dzieje się poza naszą świadomością i nie mamy na niego większego wpływu.
Atak paniki a zawroty głowy i dezorientacja
Niektórzy ludzie w trakcie napadu lęku czują, jakby ich nogi i ręce były z waty. Może również pojawić się wrażenie mrowienia lub drętwienia kończyn. Do objawów paniki zalicza się też zawroty głowy i dezorientację. Dzieje się tak z powodu niedotlenienia mózgu, spowodowanego nierównomiernym oddychaniem, zadyszką. Niewłaściwy oddech może również prowadzić do uczucia ciasnoty i dyskomfortu w klatce piersiowej, dlatego wiele osób doświadczających ataku paniki uważa, że ma zawał serca. Zdarza się też, że ciało spina się lub drży.
Atak paniki a zwiększona potliwość
W trakcie napadu lęku może dojść do zwiększonego produkcji potu. Niektórzy czują, jakby oblewał ich zimny pot, innym robi się bardzo gorąco. Czasem pojawia się też ucisk w żołądku i mdłości, a nawet biegunka.
Atak paniki a silny strach
Podczas ataku dawniej zwanego nerwicowym pojawia się też silny strach lub wręcz uczucie przerażenia. Lęk wywołany jest przez stresor, ale napędzają go również objawy fizyczne, towarzyszące panice.
Jak sobie radzić z atakiem paniki?
Zazwyczaj atak paniki trwa tylko kilka minut, ale te chwile dla osoby, która go doświadcza, mogą być jak wieczność. Aby skrócić ten czas, najważniejszą rzeczą, jaką można zrobić, to nie walczyć. Należy wziąć kilka głębokich, uspokajających oddechów i powiedzieć sobie, że ten stan za chwilę minie. To pozwoli przetrwać trudny moment, opanować pracę serca i rozluźnić napięte mięśnie. Niektórym ludziom pomaga powtarzanie konkretnej mantry – słów, które dają poczucie bezpieczeństwa i działają kojąco.
W przypadku napadu lękowego warto także zastosować technikę 5-4-3-2-1, polegającą na próbie skupieniu się na przedmiotach w pomieszczeniu, w którym się przebywa i na natężonej pracy zmysłów. Można samemu sobie dać zadanie zidentyfikowania pięciu rzeczy znajdujących się w pokoju, czterech obiektów, których trzeba dotknąć, trzech dźwięków do usłyszenia, rozróżnienia dwóch różnych zapachów i jednego smaku.
W przypadku napadu lękowego pomocna może się okazać i matematyka, np. próby policzenia od 10 do 1 czy powtórzenie sobie tabliczki mnożenia po to, by skupić się na czymś innym niż niemal wszechogarniający lęk.
Nierzadko zdarza się tak, że dana osoba doświadcza ataku paniki tylko raz w życiu. Może być jednak inaczej – jeśli napady lęku pojawiają się systematycznie, warto popracować nad umiejętnością radzenia sobie ze stresem i niepokojem. Trzeba też przede wszystkim poznać wroga – określić, w jakich sytuacjach dochodzi do ataków paniki. W takich przypadkach konieczna może być pomoc psychoterapeuty lub psychiatry. Szczególnie efektywna w przypadku napadów lękowych jest terapia poznawczo-behawioralna, indywidualna lub grupowa.
Pomocna będzie również, dokonana w miarę możliwości, zmiana trybu życia. Zapewnienie sobie większej ilości snu w ciągu doby, aktywność fizyczna, ograniczenie wystawiania się na czynniki powodujące stres.
Psychiatra, w zależności od twojego stanu, może więc zalecić udanie się na psychoterapię, zmianę stylu życia i –co ważne – przepisać konkretne leki.
Leki na atak paniki
Lekarz może zalecić stosowania jednego z poniższych rodzajów leków przy napadach lękowych:
1. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) – wśród tych leków znajdują się m. in. fluoksetyna, paroksetyna, sertralina. Tego rodzaju farmaceutyki zazwyczaj stosuje się jako leki pierwszego rzutu, mające na celu zapobieganie występowaniu napadów lęku. Powodują również mniejsze skutki uboczne niż wiele innych leków.
2. Benzodiazepiny – wśród nich alprazolam, klonazepam, lorazepam, mające łagodne działanie uspokajające. Tego rodzaju leki można podawać w ostrej fazie napadu lękowego.
3. Beta-blokery – wśród nich karwedilol, propranolol, tymolol. Mogą zmniejszyć objawy ataku paniki takie jak zawroty głowy, nadpotliwość, przyspieszone bicie serca.
4. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego norepinefryny (SNRI) – wśród nich chlorowodorek wenlafaksyny, który może zapobiec wystąpieniu kolejnych ataków.
Czytaj też:
Jak pomóc komuś, kto ma atak paniki?