Infekcje zatok, choć są powszechne, potrafią spędzić sen z powiek i znacznie utrudnić normalne funkcjonowanie. Na ogół czujemy ucisk i rozpieranie w obrębie nosa i w okolicy czoła. W trakcie pochylania się ból staje się jeszcze intensywniejszy. Bywa dosłownie „nie do zniesienia”. W tym stanie samo wydmuchiwanie nosa może niewiele dawać, ponieważ zatkanie ujścia zatok do jamy nosowej jest skutecznie zablokowane.
Zatoki – charakterystyka i funkcje
Zatoki są połączone z jamą nosową. Dzięki temu do ich wnętrza może dostawać się powietrze, które zapobiega stanom zapalnym, nadprodukcji drobnoustrojów chorobotwórczych. Przypomina to wentylowanie. Dzięki temu połączeniu z zatok może też wydostawać się produkowana wydzielina.
Posiadamy cztery pary zatok:
-
zatoki szczękowe – znajdujące się tuż za policzkami,
-
zatoki czołowe,
-
zatoki sitowe,
-
zatokę klinową (dwie ostatnie znajdujące się wewnątrz czaszki, za jamą nosową).
Czytaj też:
Hirsutyzm – problem estetyczny czy objaw choroby?
Zapalenie zatok – przyczyny
Zdrowe zatoki są wypełnione powietrzem. Kiedy dojdzie do zapalenia tkanek wyścielających zatoki, występuje intensywny ból. Dodatkowo pojawia się obrzęk, który sprzyja zaleganiu gęstej wydzieliny w zatokach i utrudnia jej skuteczne i szybkie wydalenie. Gromadząca się wydzielina może szybko stać się siedliskiem namnażających się bakterii.
Zapalenie zatok może mieć podłoże alergiczne, grzybicze, wirusowe i bakteryjne, a leczenie jest uzależnione od przyczyny. Zapaleniu zatok sprzyja ekspozycja na czynniki drażniące (np. dym idetergenty), nieleczona alergia, a nawet skrzywienie przegrody nosowej. Zapalenie zatok może być także spowodowane chorobami korzeni zębów. Ostre zapalenie zatok najczęściej jest spowodowane przez przeziębienie, które jest infekcją wirusową. W niektórych przypadkach rozwija się infekcja bakteryjna.
Niezależnie od przyczyny może być trudne odróżnienie zapalenia zatok od innych stanów, takich jak grypa, przeziębienie lub alergia.
Objawy zapalenia zatok
-
Jeśli czujesz bolesny ucisk wokół nosa, jest to prawdopodobnie oznaka zapalenia zatok. To ciśnienie jest wynikiem płynu uwięzionego w jamach zatoki. W stanie zdrowia zatoki powinny być wypełnione tylko powietrzem. Uwięziony płyn może prowadzić do intensywnego ucisku i bólu. Co więcej, ból może promieniować także na policzki czy zęby, a nawet powodować ból oczu. Nasila się w trakcie aktywności, a przede wszystkim w trakcie pochylania się. Chory może też uskarżać się na ogólny ból głowy. Bóle głowy są wynikiem wypełnionych kanałów zatok, które są przeciążone i powodują ucisk wszystkich zatok – w tym w górnej części głowy.
-
Uwagę powinien też zwrócić nieustannie zatkany nos. Ulgi nie przynosi wówczas nawet wydmuchanie nosa. Wydzielina z nosa może stać się żółta lub zielona. Wydzielina może także spływać po tylnej ścianie gardła, powodując kaszel i odkrztuszanie.
-
Warto wiedzieć, że infekcje zatok mogą spowodować utratę zmysłu węchu.
-
W przebiegu zapalenia zatok często występuje również gorączka.
Większość osób z ostrym zapaleniem zatok nie potrzebuje wizyty u lekarza. Należy jednak udać się na konsultację, jeśli:
-
występuje uporczywa gorączka,
-
objawy nie mijają w ciągu kilku dni, a wręcz pogarszają się,
-
zapalenie zatok regularnie i często powraca.
Większość przypadków ostrego zapalenia zatok, spowodowanych infekcją wirusową, rozwiązuje się samodzielnie. Dowiedz się, kiedy odwiedzić laryngologa.
Czytaj też:
Alergia zdemaskowana – rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie
Domowe sposoby na zatoki
Jedną z podstawowych zasad leczenia zatok jest picie dużej ilości wody. To bardzo ważne, ponieważ odpowiednie nawodnienie ułatwia organizmowi rozrzedzanie wydzieliny i wydalanie jej. Pozwoli to na większą wilgotność w zatokach, umożliwiając w ten sposób łatwiejszy przepływ śluzu, usuwając blokadę, która powoduje silny ból. Ulgę mogą przynieść także ciepłe okłady.
Domowe metody walki z zapaleniem zatok obejmują także inhalacje. Wystarczy zagotować wodę w garnku i dodać do niej np. olejki eteryczne, sól lub zioła – rozmaryn, tymianek. Podczas inhalacji warto nakryć głowę ręcznikiem. Metoda ta nie jest jednak polecana np. osobom z nadciśnieniem. Jeżeli w trakcie inhalacji poczujemy się źle, powinniśmy przerwać zabieg.
Podobnie będą też działały gorące, parne kąpiele. Lepiej z nich jednak zrezygnować, jeśli zmagamy się także z gorączką.
W udrożnieniu zatok może też pomóc spożywanie pikantnych potraw. Wiele z nich powoduje naturalne rozluźnienie jamy nosowej i wyciek wydzieliny. Co więcej, ostre papryczki zawierają w sobie kapsaicynę, która jest doskonałym składnikiem przeciwbólowym.
W przypadku ciężkich, przewlekłych lub nawracających infekcji zatok warto rozważyć zakup nawilżacza powietrza.
W aptece dostępne są także ziołowe środki na zatoki, zawierające m.in.: korzeń goryczki, ziele szczawiu i ziele werbeny.
Leczenie zapalenia zatok
Początkowo wystarczą domowe metody leczenia zatok. W aptece można też kupić specjalne preparaty do domowego płukania zatok. Jeśli jednak metody te nie przynoszą ulgi, należy wybrać się do lekarza, który na podstawie wywiadu, badania laboratoryjnego i badania fizykalnego stawia diagnozę. Lekarz może także zlecić endoskopię, badania obrazowe i posiew.
Chorzy mogą sięgnąć też po leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, a także krople do nosa, obkurczające naczynia. Trzeba jednak pamiętać, że preparaty do nosa (poza np. wodą morską) mogą znacznie wysuszać błony śluzowe, dlatego nie należy stosować ich zbyt długo (najlepiej przeczytać ulotkę).
Leczenie zapalenia zatok, gdy objawy nie mijają, powinno być determinowane przyczyną stanu zapalnego. A więc, jeśli jest to alergia, konieczne są leki hamujące objawy alergii, jeśli grzybica – leki przeciwgrzybicze, a jeśli bakterie – antybiotyki.
W przypadku przewlekłego i nawracającego zapalenia zatok konieczne może być leczenie operacyjne.
Powikłania
Trwałe zapalenie zatok może prowadzić do poważnych infekcji i innych powikłań. Zapalenie zatok, które trwa ponad 12 tygodni pomimo leczenia, nazywa się przewlekłym zapaleniem zatok. Do najczęstszych powikłań ostrego zapalenia zatok zalicza się:
-
przewlekłe zapalenie zatok,
-
zapalenie opon mózgowych,
-
utrata węchu (choćby częściowa),
-
problemy ze wzrokiem.
Jak zmniejszyć ryzyko zapalenia zatok?
-
Unikaj infekcji dróg oddechowych i zawsze dbaj o pełne wyleczenie.
-
Postępuj zgodnie z zaleceniami alergologa, jeśli masz stwierdzona alergię.
-
Unikaj dymu papierosowego i zanieczyszczonego powietrza.
-
Używaj nawilżacza powietrza i kontroluj, czy jest czysty.
Czytaj też:
Zatkany nos – objawy, przyczyny