Reakcje te, zwane ostrym stanem zapalnym, są sposobem ochrony organizmu przez wysyłanie białych krwinek w miejsce urazu, aby zapobiec dalszym uszkodzeniom, wspierać gojenie i zwalczać infekcje. Pięć objawów ostrego stanu zapalnego – zaczerwienienie, ciepło, obrzęk, ból i utrata funkcji – zwykle zanikają w miarę gojenia się rany.
Ale jest jeszcze inny rodzaj zapalenia, o którym być może niewiele słyszałeś: przewlekły stan zapalny. W przeciwieństwie do ostrego stanu zapalnego, przewlekłe zapalenie nie jest procesem leczącym, lecz destrukcyjnym – niezdrowym stanem ciągłego alarmu, który może wpływać zarówno na zdrowie fizyczne, jak i psychiczne. Względem tego stanu występuje obfitość badań naukowych, ponieważ lekarze dostrzegają jego poważne konsekwencje oraz potrzebę leczenia i zapobiegania.
Choroby związane z przewlekłym stanem zapalnym są „najważniejszą przyczyną śmierci na świecie”, odpowiadającą za ponad 50 procent zgonów na świecie. Należą do nich między innymi choroby serca, cukrzyca, wysokie ciśnienie krwi, rak i otępienie. Ale badania wykazały również, że można podjąć kroki w celu zapobiegania lub zmniejszania przewlekłego stanu zapalnego.
Czytaj też:
Sterydy mogą wyrządzić więcej szkody niż pożytku w leczeniu koronawirusa
„Jedna najlepsza rzecz”: ćwiczenia
Jedną z kluczowych zmian jest zwiększenie aktywności fizycznej. Niedawny artykuł na temat ćwiczeń i przewlekłych stanów zapalnych w czasopiśmie Journal of Applied Physiology podał, że grupa 75-letnich mężczyzn, którzy byli przez całe życie aktywni fizycznie, miała profil zapalny znacznie bliższy profilom 25-letnich ćwiczących niż ich zdrowym 75-letnim rówieśnikom, którzy nie ćwiczyli.
Autorzy badania z Ball State University zmierzyli poziom zapalenia we krwi i mięśniach w trzech grupach pacjentów w spoczynku i po wyczerpującym treningu siłowym. Ich wniosek? „Badanie to potwierdza ostatnie dowody na to, że trening fizyczny działa przeciwzapalnie” – stwierdzili naukowcy. „Ćwiczenia aerobowe przez całe życie wspierają ogólny profil przeciwzapalny”.
Ponadto osoby ćwiczące przez całe życie wytwarzały znacznie mniej zapalnych „sygnałów alarmowych” po treningu siłowym niż ich nieaktywni koledzy. Kiedy stres się pojawiał, poradzili sobie lepiej. Wzrost aktywności fizycznej jest najlepszą rzeczą, jaką większość ludzi może zrobić, aby zmniejszyć stan zapalny.
Czytaj też:
Dieta przeciwzapalna – uniwersalne wskazówki
Dieta jest również kluczowa
Dieta odgrywa ważną rolę w przewlekłym zapaleniu. Artykuł Nature Medicine gromadzi produkty przeciwzapalne i prozapalne na dwóch osobnych listach. Korzystne pokarmy obejmują: owoce i warzywa (obie grupy o wysokiej zawartości polifenoli przeciwzapalnych); kwasy tłuszczowe omega-3; żywność bogatą w błonnik; oraz produkty bogate w cynk i magnez. Szkodliwe produkty spożywcze obejmują: żywność przetworzoną, zwłaszcza z emulgatorami; smażone jedzenie; sól; cukier; i alkohol.
W 2018 r. zespół ekspertów ds. diety i starzenia się z całych Stanów Zjednoczonych przeprowadził systematyczny przegląd i metaanalizę podejść dotyczących leków i składników odżywczych w celu zmniejszenia przewlekłego stanu zapalnego. Ich praca opublikowana w Aging Research Reviews, koncentrowała się na środkach, które były bezpieczne, niedrogie i badane w randomizowanych kontrolowanych badaniach. Znaleźli dobre dowody na poparcie dwóch leków na receptę, blokujących receptory metforminy i angiotensyny II (stosowanych w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi); a także probiotyki i kwasy tłuszczowe omega-3. Nie znaleźli wsparcia dla witaminy D i resweratrolu.
Przewlekłe zapalenie jest długotrwałe, podstępne, niebezpieczne. I możesz nawet nie wiedzieć, że je masz.
„Na podstawie naszej recenzji probiotyki wydają się mieć najbardziej potwierdzające dowody”, powiedział starszy autor Stephen Anton, psycholog kliniczny, który pracuje w dziale starzenia się i badań geriatrycznych na Uniwersytecie Florydy.
„Początkowo było to zaskoczeniem, ale coraz więcej badań wykazuje związek między zdrowiem jelit a zdrowiem każdej komórki w ciele”, podał Anton w e-mailu. „Myślę również, że przerywany post może być świetnym podejściem”.
Otyłość jest wyraźnie związana z przewlekłym stanem zapalnym, a eksperci zajmujący się zapaleniem są szczególnie zaniepokojeni szybkim wzrostem problemów związanych z wagą u dzieci i młodzieży. To, co zaczyna się w młodym wieku, często rozciąga się na całe życie. „Epidemia otyłości u dzieci może zatem odgrywać kluczową rolę w rozwijaniu się stanu zapalnego”.
Odwrócenie fali otyłości dziecięcej nie okazało się łatwe, ale kilka prostych kroków może pomóc. Dzieci potrzebują więcej ćwiczeń niż dorośli – 60 minut dziennie. Rodzinne spacery i wędrówki to świetny pomysł, a także skromne ograniczenia czasu na ekranach, które kradną inne działania. Nie próbuj drakońskich środków dietetycznych, ale rozważ ograniczenia dotyczące kilku produktów spożywczych - na przykład napojów słodkich, pizzy i frytek.
Inne podejścia
Zastanów się nad swoim środowiskiem. Według rosnących doniesień palenie papierosów jest znaną przyczyną przewlekłego stanu zapalnego. Staraj się unikać zatłoczonych ulic w godzinach szczytu zanieczyszczenia powietrza, a także używaj jak najmniej domowych środków czyszczących, ponieważ niektóre uwalniają drażniące chemikalia.