Włókniaki – rodzaje, przyczyny powstawania i leczenie

Włókniaki (fibroma) to zmiany skórne, które powstają poprzez rozrost tkanki łącznej. Występują głównie na szyi, pod pachami, w pachwinach i w fałdach skórnych. Włókniaki mogą także powstać na powiekach oczu i wówczas stają się wyjątkowo uciążliwe. Zmiany te występują u kobiet oraz u mężczyzn i nie ustępują samoistnie. Chcąc pozbyć się stanowiących problem estetyczny włókniaków, najlepiej udać się do dermatologa, który doradzi najlepszą metodę usunięcia zmian skórnych.

Co warto wiedzieć na temat włókniaków?

Włókniaki to zmiany skórne, które pojawiają się u znacznego odsetka populacji ogólnej. Zwykle pierwsze włókniaki pojawiają się u młodych dorosłych, a ryzyko powstawania tych zmian zwiększa się wraz z każdym kolejnym rokiem życia. W niektórych przypadkach włókniaki są zmianami o charakterze wrodzonym; mogą występować rodzinnie.

Wszystkie włókniaki są zmianami nowotworowymi, które mają charakter łagodny. Nie naciekają sąsiednich tkanek i nie powodują przerzutów, dlatego nie są powodem do dużego niepokoju. Zdarza się jednak, że mnogie włókniaki mogą wskazywać na pewne nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu, które sprzyjają niewłaściwym podziałom komórkowym w obrębie tkanki łącznej. Liczne włókniaki mogą wskazywać na m.in.:

• nadciśnienie tętnicze,
  
• wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów,
• insulinooporność oraz cukrzycę.

U kogo się pojawiają?

Włókniaki często pojawiają się u osób, które cierpią z powodu zespołu metabolicznego, na który oprócz powyższych schorzeń, składa się także otyłość typu brzusznego. Na powstawanie włókniaków mają także wpływ zaburzenia w wydzielaniu hormonów płciowych, do których zaliczamy estrogeny i androgeny.

Włókniaki skórne zwykle nie przeszkadzają w codziennym życiu, jednak ze względu na swoją lokalizację – na szyi, pod pachami, w pachwinach i fałdach skórnych – mogą ulegać podrażnieniu. W szczególności tyczy się to włókniaków powstających w okolicy owłosionej skóry, którą golimy lub depilujemy. Uciążliwe bywają również włókniaki na szyi, bo dość często ulegają one uszkodzeniom, gdy nosimy biżuterię. Zmiany te, jeżeli nie zostaną podrażnione, nie powodują dolegliwości bólowych.

Włókniaki mogą czasami osiągać bardzo duże rozmiary, jednak najczęściej nie przekraczają kilku milimetrów.

Przyczyny powstawania włókniaków

Bezpośrednią przyczyną powstawania włókniaków są niewłaściwe podziały komórek tkanki łącznej. Do nieprawidłowych podziałów na poziomie komórkowym może doprowadzić działanie kilku czynników. Włókniaki najczęściej powstają w miejscach, w których dochodzi do drażnienia skóry np. zbyt ciasną odzieżą. Mogą również powstać w miejscu, w którym doszło do uszkodzenia naskórka, podrażnienia na skutek otarcia, a także ugryzienia owada. Te zmiany skórne mają także związek z działaniem czynników genetycznych i chorobami ogólnoustrojowymi. Bardzo często włókniaki tworzą się na skutek zaburzeń w gospodarce hormonalnej organizmu, a także są jednym z objawów chorób przewlekłych.

Czynniki ryzyka rozwoju włókniaków to m.in.:

• wiek średni i podeszły;
• stosowanie niewłaściwie skomponowanej diety, która prowadzi do nadwagi i otyłości;
• zaburzenia hormonalne w okresie dojrzewania, ciąży, menopauzy i andropauzy;
• schorzenia endokrynologiczne;
• wrodzone i nabyte zaburzenia odporności organizmu;
• choroby ogólnoustrojowe;
• występowanie włókniaków u członków bliskiej rodziny;
• przewlekły stan zapalny skóry.
  

Osoby, u których pojawiają się włókniaki na skórze, powinny odwiedzić lekarza dermatologa, aby poddać zmiany skórne dokładnej ocenie. Włókniaki nie są zmianami nowotworowymi, które mogą przeobrazić się w raka skóry, jednak niektóre poważne choroby mogą powodować pojawienie się na skórze podobnych w wyglądzie zmian. Z tego względu wszystkie znamiona skórne, brodawki i inne zmiany na skórze są wskazaniem do wykonania badania dermatologicznego. Jest ono niezbędne, gdy w obrębie włókniaka lub innej zmiany skórnej pojawia się zaczerwienienie, obrzęk lub uporczywy świąd. Niepokojącym objawem jest także sączenie się ze zmiany skórnej krwistej, surowiczej lub ropnej wydzieliny.

Rodzaje włókniaków

Włókniaki na skórze dzielimy na dwie grupy, czyli włókniaki miękkie i włókniaki twarde. Różnią się one pod względem wyglądu. Czasami włókniaki mogą utworzyć się także w obrębie narządów wewnętrznych.

Włókniaki miękkie

Włókniaki miękkie to najczęściej występujące włókniaki o charakterze wrodzonym. Te uszypułowane znamiona skórne wystają ponad jej powierzchnię. Mogą mieć różną wielkość oraz barwę. Najczęściej nie przekraczają kilku milimetrów i są koloru cielistego lub jasnobrązowego. Włókniaki miękkie nie powodują dyskomfortu i dolegliwości bólowych podczas dotykania. Mogą boleć, gdy ulegną uszkodzeniu, np. zostaną zadrapane lub zadarte. Uszkodzenie włókniaka może doprowadzić do rozwoju stanu zapalnego. Czasami zdarza się samoistne odpadnięcie włókniaka np. na skutek jego uszkodzenia.

Włókniaki miękkie najczęściej tworzą się w obrębie skóry, która jest narażona na uszkodzenia i podrażnienia np. na szyi, na plecach, pod pachami, pod biustem, w pachwinach i na kończynach dolnych. Włókniaki miękkie nie przeobrażają się w nowotwór złośliwy, jednak może się zdarzyć, że mylnie „zdiagnozujemy” zmiany skórne, biorąc za włókniaki miękkie np. brodawki łojotokowe, które mogą być jednym z objawów toczącego się w organizmie procesu nowotworowego.

Włókniaki miękkie to zmiany skórne, które możemy szybko usunąć w gabinecie dermatologicznym. Domowe sposoby na włókniaki nie są polecane przez specjalistów, bo mogą doprowadzić m.in. do rozwoju stanu zapalnego.

Włókniaki twarde

Włókniaki twarde nie są uszypułowane. To twarde zgrubienia na skórze o barwie brunatnej lub brązowej, których powierzchnia jest chropowata. Mogą powstać na kończynach dolnych, brzuchu, plecach oraz w innych miejscach na ciele i są często związane z wcześniejszym urazem lub zranieniem. Rzadko występują w większych skupiskach – mnogie włókniaki twarde mogą wskazywać na zaburzenia odporności, które związane są z przebiegiem różnych schorzeń. W przypadku włókniaków twardych samodzielne rozpoznanie rodzaju zmiany skórnej jest szczególnie trudne, bo możemy je pomylić ze zmianami, które nie mają charakteru łagodnego.

Usuwanie włókniaków

Zarówno włókniaki miękkie, jak i włókniaki twarde można dość łatwo usunąć. Najczęściej stosowane metody usuwania włókniaków to:

• usunięcie chirurgiczne w znieczuleniu miejscowym,
• wymrażanie ciekłym azotem,
• elektrokoagulacja włókniaka.

Inne metody usuwania włókniaków to m.in. laseroterapia – podczas zabiegu najczęściej wykorzystywany jest laser frakcyjny CO2.

Domowe sposoby na włókniaki

Istnieje kilka domowych sposobów na włókniaki, których stosowania nie zalecają dermatolodzy. Dość popularnym jest np. przewiązywanie włókniaka miękkiego nitką lub włosem, co prowadzi do jego zaschnięcia i odpadnięcia. Na włókniaki często polecany jest także ocet, którym smaruje się zmiany na skórze. W aptekach dostępne są specjalne zestawy do usuwania włókniaków i brodawek za pomocą ciekłego azotu. Ze względu na ryzyko związane z pomyleniem włókniaka z innymi zmianami skórnymi, nie należy usuwać włókniaków domowymi sposobami.

Ważne! Stosowanie domowych metod usuwania włókniaków np. ich podwiązywanie, nie jest zalecane przez dermatologów. Jeżeli włókniaki przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu, to najlepiej skorzystać z pomocy eksperta, aby zaoszczędzić sobie stresu i niepotrzebnych problemów. Samodzielne usuwanie włókniaków może doprowadzić m.in. do stanu zapalnego skóry.

Choć włókniaki to zmiany o charakterze nowotworowym, to nie stanowią żadnego zagrożenia dla zdrowia, jednak mogą powodować dyskomfort. Duże włókniaki, które są podrażniane np. przez odzież lub biżuterię, mogą krwawić, swędzieć lub wywoływać dolegliwości bólowe. W niektórych przypadkach włókniaki mogą być jednym z objawów chorób ogólnoustrojowych – ich obecność na skórze może wskazywać na zaburzenia metaboliczne, insulinooporność, zaburzenia hormonalne, a także zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV).

Podsumowanie

Włókniaki zaliczane są do łagodnych zmian nowotworowych, które wywodzą się z tkanki łącznej. Nie zagrażają naszemu zdrowiu i życiu oraz stanowią przede wszystkim problem natury estetycznej. W niektórych przypadkach włókniaki mogą być przyczyną odczuwania dyskomfortu, który związany jest z ich drażnieniem odzieżą oraz uszkodzeniami, które powodują ból, świąd i pieczenie, a także mogą doprowadzić do rozwoju stanu zapalnego skóry. Wyróżniamy dwa podstawowe typy włókniaków, czyli włókniaki miękkie i włókniaki twarde. Ryzyko powstawania tych zmian na skórze zwiększa się wraz z wiekiem.

U kobiet włókniaki często pojawiają się w okresie dojrzewania, ciąży i menopauzy, co ma związek z wahaniami poziomu estrogenów. W przypadku mężczyzn na powstawanie włókniaków mogą wpływać zaburzenia w wydzielaniu androgenów. Ze względów estetycznych warto zdecydować się na usunięcie włókniaków. Większość włókniaków można usunąć metodami, które są całkowicie nieinwazyjne. Warto pamiętać, że duża liczba włókniaków może wskazywać na schorzenia ogólnoustrojowe – włókniaki to jeden z objawów np. zespołu metabolicznego.

Czytaj też:
Jak rozpoznać nerwiaka? Czy zawsze ma podłoże nowotworowe?