Wyróżniamy minimalnie inwazyjne metody angiografii np. angio TK oraz metody inwazyjne np. koronagrafia, która nie tylko umożliwia diagnostykę, ale także leczenie wykrytej choroby. Klasyczna angiografia jest badaniem inwazyjnym, dlatego coraz częściej zastępowana jest metodą z wykorzystaniem tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego i USG.
Angiografia znajduje zastosowanie w diagnostyce patologii naczyń krwionośnych oraz tętnic. Badanie angiograficzne pozwala m.in. wykryć wrodzone wady anatomiczne naczyń krwionośnych. Nowoczesna angiografia TK i angiografia MR oraz trójwymiarowa angiografia dopplerowska zaliczane są do grupy minimalnie inwazyjnych metod diagnostycznych. W przypadku klasycznej angiografii mamy do czynienia z inwazyjną metodą diagnostyczną, która wymusza nie tylko zastosowanie kontrastu, ale także naraża pacjenta na kontakt z promieniowaniem rentgenowskim – klasyczna angiografia to badanie radiologiczne, które wykonywane jest podczas diagnostyki i zabiegów z zakresu radiologii interwencyjnej.
Dzięki angiografii TK i angiografii MR z podaniem kontrastu możliwe jest wykrycie schorzeń, których diagnostyka za pomocą innych metod jest utrudniona – nieinwazyjne badania obrazowe bez kontrastu są powszechnie stosowane, jednak nie zawsze okazują się wystarczające, aby zdiagnozować m.in. choroby naczyń krwionośnych i choroby tętnic wieńcowych. Nowoczesna medycyna dysponuje obecnie nowymi aparatami tomografii komputerowej, dzięki którym badanie może być przeprowadzone szybko i bezpiecznie, zapewniając możliwość dokładnej wizualizacji wnętrza naczyń krwionośnych.
Na czym polega angiografia?
Choroby układu naczyniowego mogą mieć różne podłoże. Wyróżniamy zarówno wrodzone schorzenia naczyniowe, jak i choroby nabyte. W jednym i w drugim przypadku niezbędna jest dokładna diagnostyka, która pozwala m.in. znaleźć miejsce uszkodzenia naczynia krwionośnego, a także monitorować postępy leczenia. Angiografia znajduje zastosowanie np. w diagnostyce zaburzeń w funkcjonowaniu tętnic szyjnych, naczyń mózgowych i mięśnia sercowego.
Dzięki badaniu angiograficznemu możliwe jest sprawdzenie drożności żył oraz wykrycie ewentualnych uszkodzeń np. pęknięć. Angiografia okazuje się wyjątkowo przydatna podczas diagnostyki schorzeń, które zaburzają przepływ krwi w naczyniach krwionośnych. Dzięki niej można zbadać m.in. prędkość przepływu krwi w naczyniach krwionośnych oraz w sercu, a także ocenić ogólną kondycję żył. Choroby naczyń krwionośnych stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia, powodując niedokrwienie narządów, dlatego metody angiografii są szczególnie przydatne m.in. na etapie diagnostyki pacjentów, u których mogą rozwijać się różne zaburzenia krążenia.
Za pomocą angiografii mogą zostać zbadane naczynia krwionośne w całym ciele. Ta metoda obrazowania znajduje zastosowanie na etapie badania m.in.:
- tętnicy szyjnej wewnętrznej,
- przepływu krwi w naczyniach wieńcowych,
- naczyń krwionośnych jamy brzusznej,
- naczyń krwionośnych mózgu.
Angiografia wykonywana jest m.in. na etapie diagnostyki choroby niedokrwiennej serca, a także na etapie poszukiwania zwężonych naczyń krwionośnych i naczyń, w których utworzyły się zatory. Dzięki angiografii mogą również zostać wykryte zespoły uciskowe naczyń, miażdżyca tętnic szyjnych, tętniaki mózgu oraz inne zmiany chorobowe, które nie są widoczne lub są słabo widoczne podczas innych badań.
Ze względu na przebieg badania klasyczna angiografia może wywoływać stres, jednak nie trzeba obawiać się jej wykonania. Choć istnieją pewne przeciwwskazania do wykonania angiografii, co ma związek m.in. z zastosowaniem promieniowania rentgenowskiego i środka cieniującego – angiografia jest badaniem radiologicznym, w czasie którego ocenia się wybrane elementy układu krwionośnego, to powikłania po zabiegu zdarzają się bardzo rzadko.
Częste wskazania do angiografii
Wskazaniem do wykonania angiografii są różne choroby, które dotyczą naczyń krwionośnych i krążenia krwi. Za pomocą angiografii wykrywane są schorzenia związane np. z krążeniem mózgowym i krążeniem płucnym, a także krążeniem w obrębie narządów wewnętrznych jamy brzusznej oraz krążeniem w kończynach dolnych.
Angiografia wykonywana jest, gdy objawy chorobowe wskazują na m.in.:
- niedokrwienie jelit,
- anomalie budowy naczyń i wady rozwojowe,
- zawał mięśnia sercowego,
- choroby neurologiczne,
- zatorowość płucną.
Angiografia jest ważnym badaniem, które wykonywane jest u pacjentów diagnozowanych w kierunku zapalenia naczyń. Wskazaniem do jej wykonania jest także zakrzepica żył głębokich. Co więcej, angiografia wykonywana jest w celu oceny unaczynienia i ukrwienia narządów wewnętrznych np. mózgu przy podejrzeniu udaru.
Badanie angiograficzne wykonywane jest w znieczuleniu miejscowym po wykluczeniu przeciwwskazań. Jeżeli brak jest możliwości wykonania angiografii, to wykonywane jest np. badanie ultrasonograficzne i badanie rezonansu magnetycznego. Nieinwazyjna angiografia wykonywana jest u pacjentów, u których np. nie można zastosować promieniowania rentgenowskiego.
Klasyczna angiografia nie jest jedynym z dostępnych rodzajów angiografii. Coraz częściej zastępowana jest nowoczesnymi metodami angiografii.
Jak przebiega angiografia?
Klasyczna angiografia wykonywana jest z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego i środka cieniującego tzw. kontrastu, który podawany jest bezpośrednio do obrazowanych naczyń. Następnie następuje wykonanie serii zdjęć rentgenowskich, które zostały wypełnione kontrastem, co pozwala na dokładne poznanie ich budowy oraz wykrycie np. uszkodzeń i zatorów. Przeciwwskazaniem do wykonania klasycznej angiografii jest m.in. uszkodzenie nerek.
Klasyczne badanie angiograficzne to nie jedyna z dostępnych możliwości. Dzięki nowoczesnej aparaturze medycznej wykonywane są także badania z wykorzystaniem tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego, których obraz wzmacnia się dzięki wstrzyknięciu kontrastu. Badania te w mniejszym stopniu ingerują w organizm pacjenta.
Podanie kontrastu odbywa się za pomocą automatycznej strzykawki. Podstawową zaletą angiografii TK i angiografii MR jest brak narażenia na promieniowanie rentgenowskie oraz możliwość zobrazowania zarówno naczyń krwionośnych, jak i np. tętnic szyjnych i kręgowych na całym ich przebiegu.
Angiografia TK i angiografia MR mogą być wykonane u większej grupy chorych, jednak nie zawsze możliwe jest uniknięcie klasycznej angiografii – badanie wykonywane jest m.in. przed niektórymi zabiegami kardiologicznymi.
Przed angiografią wykonywane są m.in. badania krwi, które pozwalają ocenić stan organizmu oraz wykryć ewentualne przeciwwskazania do podania kontrastu. Trzeba także poinformować lekarza o przyjmowanych lekach.
Przygotowanie do zabiegu uwzględnia m.in. usunięcie owłosienia w miejscu wkłucia i założenie wenflonu. Zabieg wykonywany jest na czczo.
Angiografia rozpoczynana jest wykonaniem znieczulenia w miejscu wprowadzenia cewnika, którym do badanego naczynia podawany jest kontrast. Po podaniu kontrastu miesza się on z krwią. Naczynia wypełnione podanym kontrastem umożliwiają ich dokładne zobrazowanie.
Podczas badania wykonywane są zdjęcia RTG. Obraz zapisywany jest w wersji cyfrowej. Jeżeli zachodzi taka konieczność, to podczas angiografii wykonywany jest zabieg kardiologiczny lub zabieg z zakresu radiologii interwencyjnej. Klasyczna angiografia kończy się usunięciem cewnika. Aby odpowiednio zabezpieczyć pacjenta, w miejscu wprowadzenia cewnika zakładany jest opatrunek uciskowy.
Angiografia a powikłania po badaniu
Przebieg angiografii wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań. Zaliczamy do nich m.in.:
- przebicie ściany naczynia,
- reakcję uczuleniową po podaniu środka kontrastowego, która może wywołać wstrząs anafilaktyczny,
- krwiaki,
- zakrzepy.
Po zabiegu może pojawić się również ból głowy oraz ogólne złe samopoczucie. Czasami u pacjentów występują wymioty.
Powikłania po angiografii, takie jak np. przebicie ściany badanego naczynia, nie zdarzają się jednak często. Zwykle mają związek z uczuleniem na środki kontrastowe podane w celu przeprowadzenia badania. Co ważne – podanie kontrastu obciąża nerki, dlatego jednym z przeciwwskazań do wykonania angiografii są choroby nerek.
Czytaj też:
Miażdżyca zagraża już 40-latkom. Zrób te badania, by uniknąć zawału, udaru, a nawet śmierciCzytaj też:
Badanie Dopplera – wskazania, przebieg, cena. Czy USG dopplerowskie wymaga skierowania?
Źródła:
- M. Bujak, K. Mazur, „Postępy w diagnostyce obrazowej tętnic dogłowowych”, Polski Przegląd Neurologiczny 2010, 6 (1), s. 17–21
- I. Michałowska, T. Hryniewiecki, M. I. Furmanek, „Diagnostyka obrazowa. Serce i duże naczynia”, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2014
- E. J. Topol, redakcja wydania polskiego R. J. Gil, Grzegorz Opolski, Kardiologia interwencyjna, Tom 3, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2009