Stan podgorączkowy a stres. Czy stres może wywołać gorączkę?

Dr Takakazu Oka, absolwentka Uniwersytetu Medycznego Kyushu, specjalizuje się w medycynie psychosomatycznej i leczy pacjentów z gorączką psychogenną. W swoim artykule przeglądowym „Gorączka psychogenna: wpływ stresu psychicznego na temperaturę ciała w populacji klinicznej”, opublikowanym w czasopiśmie „ Temperature”, dr Oka przedstawia swoje najnowsze wyniki badań i doświadczeń klinicznych dotyczących choroby.

Stan podgorączkowy – przyczyny

Stan podgorączkowy to temperatura ciała pomiędzy 36,7 a 38 stopni Celsjusza. Może pojawić się na skutek infekcji wirusowej lub bakteryjnej, przeziębienia, choroby przewlekłej, zakażenia pasożytem, a nawet... stresu.

Stanu podgorączkowego nie należy zbijać. Oznacza on, że organizm aktywował komórki odpornościowe i walczy z infekcją. Dopiero gdy temperatura ciała przekroczy 38 stopni Celsjusza i zamieni się w gorączkę, należy sięgnąć po leki przeciwgorączkowe lub naturalne sposoby na zbicie gorączki.

Stan podgorączkowy u niemowlaka

Warto tu napisać kilka słów o stanie podgorączkowym u niemowlaka. U małych dzieci jest inna termoregulacja ciała niż u osób dorosłych. To sprawia, że łatwiej mogą ulec przegrzaniu, a wzrost temperatury ciała może nastąpić nawet wtedy gdy dziecko zostanie zbyt grubo ubrane lub zbyt grubo opatulone do spania.

Temperatura ciała małych dzieci może być nieco wyższa niż dorosłych. Stan podgorączkowy występuje gdy temperatura przekroczy 37,1 stopnia Celsjusza. Do 38 stopni Celsjusza nie powinno się jej zbijać – chyba że dziecko źle reaguje na gorączki lub ma tendencje do szybkiego wzrostu temperatury. Rodzice powinni zachować czujność i reagować, gdy temperatura zacznie szybko rosnąć. W takim przypadku lepsze i bezpieczniejsze może okazać się wcześniejsze podanie leku przeciwgorączkowego, który zbije temperaturę.

Jeśli jednak dziecko nie wykazuje żadnych objawów choroby, chętnie je, nie jest płaczliwe ani marudne, nie należy zbijać temperatury. Warto jedynie zadbać o to, by maluch się nie przegrzewał, nie opatulać go zbyt mocno i nie nakrywać grubą kołdrą.

Stan podgorączkowy u dziecka

U starszych dzieci stan podgorączkowy może być reakcją na ząbkowanie, infekcję wirusową czy grzybiczą. Może wystąpić również po szczepieniu. Podobnie jak w przypadku niemowląt, należy obserwować dziecko i monitorować, czy oprócz stanu podgorączkowego nie występują dodatkowe objawy infekcji, takie jak wysypka, wymioty, katar czy kaszel. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy zawsze udać się z dzieckiem do pediatry.

Stan podgorączkowy – kiedy konieczne jest leczenie?

Łagodny wzrost temperatury sprawia, że organizm walczy z infekcją lub wirusem. Nie należy tego zwalczać, by nie osłabiać systemu odpornościowego. Jeśli jednak temperatura ciała nie maleje tylko wzrasta, warto sięgnąć po leki przeciwgorączkowe takie jak ibuprofen czy paracetamol.

Tym, co powinno niepokoić, jest przewlekły stan podgorączkowy. Może on oznaczać różne procesy chorobowe toczące się w organizmie, a także poważne choroby, np. nowotworowe. Przewlekły stan podgorączkowy wymaga pilnej konsultacji z lekarzem i wykonania podstawowych badań laboratoryjnych.

Gorączka ze stresu

„Chociaż ten stan jest znany w literaturze, tylko kilku lekarzy na świecie bada go i leczy pacjentów z gorączką psychogenną” – mówi profesor Andrej Romanovsky ze szpitala i centrum medycznego St. Joseph's w Arizonie.

Według dr Oka nie przeprowadzono jeszcze badań epidemiologicznych dotyczących gorączki psychogennej. Dlatego liczba dotkniętych pacjentów nie jest znana. Jednak dr Oka twierdzi, że ten stan jest stosunkowo powszechny – na podstawie dostępnych raportów przypadków i własnej praktyki klinicznej. Widział dużą liczbę pacjentów, szczególnie wśród japońskich studentów z powodu stresu akademickiego. Dr Oka wyjaśnia, że ze względu na to, że wielu lekarzy nie do końca rozumie, w jaki sposób stres może wpływać na temperaturę ciała, u pacjentów z gorączką psychogenną diagnozuje się przyczynę nieznaną ze względu na objawy niepełnosprawności.

Co dzieje się w ciele pod wpływem stresu?

Na skutek stresu organizm uwalnia duże dawki kortyzolu, adrenaliny i tyroksyny, hormonów, które wydzielają się w skrajnych lub trudnych dla nas sytuacjach. Taki wyrzut hormonów stresu może doprowadzić do rozszerzenia źrenic, przyspieszenia oddechu, przyspieszonego bicia serca. Tracimy równowagę psychiczną, stajemy się zdenerwowani i rozgorączkowani.

Wyrzut adrenaliny ma sprawić, że organizm zacznie mocniej reagować na bodźce, wyostrzą się nasze zmysły i zwiększy szybkość reakcji organizmu. Jeśli jednak stres ma charakter przewlekły, a nie jednorazowy, może doprowadzić do pogorszenia kondycji zdrowotnej i wyzwolić wiele procesów chorobowych. Przewlekły stres prowadzi do problemów ze snem, zaburzeń lękowych, nerwicy, depresji. Może także wyzwolić różne choroby autoimmunologiczne.

Czym są hormony stresu?

Hormony stresu wydzielane są przez nadnercza w sytuacji wyzwalającej napięcie. Zaliczają się do nich adrenalina i noradrenalina, a także kortyzol. Ich obecność pomaga ochronić organizm przed skutkiem stresu i zmobilizować go do walki. Jeśli jednak sytuacja stresująca trwa zbyt długo, hormony stresu mogą osłabić pracę układu nerwowego, sercowo-naczyniowego, a także układu immunologicznego.

Jak długo ciało pozostaje zmobilizowane?

W sytuacji stresowej organizm mobilizuje się do walki. Stres początkowo sprawia, że wszystkie mięśnie się spinają, serce przyspiesza, a zmysły są wyostrzone. Taki stan rzeczy nie powinien jednak trwać zbyt długo, bo może przyczynić się do osłabienia organizmu. Długotrwały stres jest w stanie doprowadzić nawet do zaburzeń neurologicznych, co pokazuje, jak szkodliwy jest jego wpływ na organizm. Stres jest również jedną z przyczyn chorób sercowo-naczyniowych.

Reakcją organizmu na stres są następujące objawy:

• przyspieszenie oddechu
• kołatanie serca
  
• drżenie rąk
• drżenie głosu
• rozszerzenie źrenic
• uczucie guli w gardle
• wzrost temperatury

U niektórych osób pojawi się jedynie podwyższona temperatura oznaczająca stan podgorączkowy. U innych może wystąpić nawet gorączka psychogenna, którą wywołują silne emocje.

Stres to nasz wróg?

Nie można jednak powiedzieć, że stres jest wrogiem organizmu. Przewlekły stres rzeczywiście jest w stanie osłabić organizm i wywołać różne choroby. Jednorazowe wyrzuty adrenaliny i kortyzolu sprawiają jednak, że w sytuacji stresowej organizm mobilizuje się do walki z czynnikiem stresogennym. Może pomóc nam pozytywnie przejść przez egzamin, trudny dzień w pracy czy zmobilizować nas do działania w sytuacji wywołującej napięcie.

Warto jednak pamiętać, że nadmierny stres działa wprost przeciwnie i mocno osłabia organizm. Odbija się zwłaszcza na funkcjonowaniu układu nerwowego, pogorszeniu kondycji psychicznej, obniżeniu nastroju. Na skutek stresu mogą wystąpić problemy z nocnym wypoczynkiem, bezsenność, zaburzenia lękowe czy nerwice.

Temperatura podwyższona ze stresu?

Nadmierne wydzielanie kortyzolu i adrenaliny może stymulować układ odpornościowy do walki i doprowadzić do podwyższenia temperatury. Stan podgorączkowy pojawia się nie tylko na skutek infekcji czy przeziębienia, ale również nadmiernego napięcia nerwowego lub emocjonalnego.

Podwyższona temperatura ciała może wystąpić na skutek sytuacji stresowej, zwłaszcza mocno obciążającej organizm, np. informacji o chorobie bliskiego członka rodzina. Ale stres to nie jedyny czynnik, który może doprowadzić do wzrostu temperatury ciała. Może on nastąpić także na skutek przepracowania czy nadmiernego wysiłku fizycznego, który wyczerpał zasoby energetyczne organizmu.

Gorączka psychogenna

O gorączce psychogennej mówimy wtedy, gdy nie towarzyszą jej żadne inne objawy chorobowe. Jeśli nie ma symptomów infekcji (kaszlu, kataru, bólu mięśni czy złego samopoczucia), za to w naszym życiu ostatnio jest zbyt dużo stresu, organizm może na to zareagować na różne sposoby. Mogą wystąpić zaburzenia nerwowe, bezsenność, obniżenie nastroju. U niektórych osób może wystąpić gorączka zwana psychogenną. Temperatura ciała osiąga wtedy wartości wyższe niż 38 stopni Celsjusza.

Przyczyną takiej sytuacji jest nadmierne wydzielanie hormonów stresu, które mobilizują organizm do walki. Nie jest to typowy objaw, ale zdarza się dość często u osób, które mają kruchą kondycję psychiczną. To reakcja obronna organizmu, dzięki której organizm próbuje zwalczyć stres.

Stany podgorączkowe a chroniczny stres

Przewlekły stres jest bardzo niebezpieczny i może wywołać wiele chorób. Warto zdać sobie sprawę, że chroniczny stres osłabia organizm i układ odpornościowy, sprawiając, że stajemy się bardziej narażeni na działanie wirusów i bakterii. Problemy ze snem, które często pojawiają się w sytuacji napięć, utrudniają regenerację organizmu i dodatkowo obciążają serce oraz odporność. Na skutek tego pojawiają się inne dolegliwości, które wyraźnie oznaczają, że organizm walczy ze stresogennymi czynnikami.

Tym, na co należy zwrócić szczególną uwagę, są przewlekłe stany podgorączkowe, które mogą pojawić się przy silnym stresie. Jeśli taki stan rzeczy utrzymuje się przez dłuższy czas, należy pilnie udać się do lekarza. Każde osłabienie organizmu (a stan podgorączkowy właśnie to oznacza) powinno zostać dokładnie zbadane. Stan podgorączkowy oznacza powód wizyty u lekarza pierwszego kontaktu.

Leczenie gorączki psychogennej

Obecnie dostępnych jest kilka opcji leczenia, ale ogólnie są one podobne do leczenia innych chorób związanych ze stresem i nie są specyficzne dla gorączki psychogennej. Jednak dr Oka jest przekonany, że przełom w leczeniu nastąpi w najbliższej przyszłości, ponieważ prowadzone są dalsze badania.

Zamiast używać tradycyjnego terminu „gorączka psychogenna”, dr Oka proponuje nazwać ten stan „funkcjonalną hipertermią”. Użycie słowa „funkcjonalny” zapobiegłoby stygmatyzacji tych pacjentów, a w warunkach klinicznych łączy zarówno patologię związaną ze stresem, jak i upośledzone funkcjonowanie autonomicznego układu nerwowego, co jest ważne w leczeniu tego schorzenia.

Czytaj też:
Miałeś już jeden zawał serca? Uważaj, stres może spowodować drugi