Hipertermia to jedno z zagrożeń, które czyhają na nas latem, kiedy korzystamy z relaksu na świeżym powietrzu. Hipertermia, inaczej przegrzanie organizmu, jest diagnozowana coraz częściej, zwłaszcza w okresie wakacji, gdy panują upały. Choć w Polsce panuje klimat umiarkowany, to widoczne są zmiany dotyczące średniej temperatury powietrza w okresie letnim. W efekcie, w dość krótkim czasie, może dojść do przegrzania organizmu, zwłaszcza u niemowląt, małych dzieci i seniorów, na skutek bezpośredniego działania na organizm promieniowania słonecznego oraz wysokiej temperatury.
Komu zagraża hipertermia?
Hipertermia zagraża każdemu z nas, jeżeli zapomnimy o niezbędnych zasadach bezpieczeństwa podczas np. wypoczynku nad wodą. Przebywając w pełnym słońcu, dość szybko możemy odczuć objawy przegrzania organizmu, do których zaliczamy np. nasilające się uczucie gorąca, nadmierne pocenie, a także osłabienie i senność. Brak reakcji w odpowiednim czasie lub szok termiczny, do którego może doprowadzić nagłe schłodzenie powierzchni skóry, to częste przyczyny hospitalizacji.
Ważne! Niemowlęta, małe dzieci i seniorzy oraz choroby ciężarne znajdują się w grupie szczególnego ryzyka wystąpienia hipertermii! To samo tyczy się osób chorujących na serce i inne choroby przewlekłe. Warto o tym pamiętać, bo hipertermia może doprowadzić do śmierci.
Specyficznym rodzajem hipertermii jest hipertermia onkologiczna, która polega na zastosowaniu energii cieplnej w leczeniu nowotworów złośliwych.
Najczęstsze przyczyny hipertermii
Jak już zostało wspomniane, najczęstszą przyczyną hipertermii jest wysoka temperatura otoczenia. Do hipertermii może doprowadzić także m.in. infekcja przebiegająca z bardzo wysoką i oporną na działanie leków przeciwgorączkowych temperaturą, jak również guz chromochłonny. W przypadku gorączki, która szybko wzrasta, konieczne jest skorzystanie z porady lekarza.
Kiedy mamy do czynienia z hipertermią?
Hipertermia diagnozowana jest, gdy temperatura wewnątrz naszego ciała przekroczy 41 stopni Celsjusza. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia, który wymaga natychmiastowej, specjalistycznej pomocy lekarskiej. Do hipertermii może dojść na skutek przegrzania organizmu podczas wypoczynku i aktywności na słońcu, gdy temperatura otoczenia przekracza 30 stopni Celsjusza, podczas przebywania w rozgrzanych, słabo wentylowanych pomieszczeniach oraz pojazdach, a także na skutek uszkodzenia ośrodka termoregulacji naszego organizmu. U małych dzieci dość często pojawia się bardzo wysoka gorączka, która także może doprowadzić do hipertermii. Pierwszym objawem przegrzania organizmu są w tym przypadku drgawki gorączkowe.
Jednym z częstych czynników, które prowadzą do hipertermii, jest upał, który panuje na zewnątrz w godzinach okołopołudniowych. Często zapominamy, że afrykańskie upały znacząco osłabiają organizm, co jest dodatkowym zagrożeniem dla naszego zdrowia. Co ważne – hipertermii można uniknąć, stosując się do podstawowych zasad korzystania z pięknej pogody oraz aktywności na świeżym powietrzu w sezonie letnim.
Hipertermia powoduje nagły wzrost temperatury ciała powyżej wartości granicznych, z którymi ludzki organizm jest w stanie sobie poradzić, dzięki działaniu procesów termoregulacji. Na skutek wzrostu temperatury ciała w organizmie zachodzą poważne zmiany, które mogą skutkować narastającymi zaburzeniami w jego funkcjonowaniu, prowadząc do śmierci.
Ważne! Hipertermia zagraża m.in. niemowlętom i małym dzieciom, które pozostają w zamkniętych pojazdach. W nagrzewającym się samochodzie temperatura może wzrosnąć do nawet 60 stopni Celsjusza, powodując zgon dziecka. Nie potrzeba wiele czasu, aby doszło do tragedii – wystarczy kilkanaście minut w rozgrzanym pojeździe, aby było za późno na ratunek. Niestety, zagrażające zdrowiu i życiu niemowląt i dzieci nieszczęśliwe wypadki systematycznie się powtarzają, dlatego bezwzględnie trzeba reagować, widząc dziecko pozostawione samo z rozgrzanym samochodzie!
Skutki podwyższonej temperatury ciała
Na skutek przebywania w zbyt wysokiej temperaturze w ludzkim organizmie zaczynają zachodzić procesy denaturacji białek, co powoduje nieodwracalne zmiany w ich strukturze. Kiedy temperatura ciała niebezpiecznie wzrasta, dochodzi także do znacznego przyśpieszenia reakcji metabolicznych i zmian w metabolizmie komórek. Jedynie do pewnego momentu przegrzanie organizmu jest redukowane przez naturalne mechanizmy termoregulacji, których przebieg zależny jest m.in. od ogólnego stanu zdrowia i wieku.
Hipertermia zagraża w pierwszej kolejności niemowlętom, małym dzieciom i seniorom. Drugą grupę szczególnie zagrożoną hipertermią stanowią osoby pracujące fizycznie w wysokiej temperaturze i uprawiające sport, kiedy temperatura powietrza przekracza 30 stopni Celsjusza oraz osoby przyjmujące różne leki, osoby z zaburzeniami w wydzielaniu potu i osoby przewlekle chore, których narządy wewnętrzne i układy organizmu nie działają w prawidłowy sposób.
Hipertermia wywołuje krytyczne zmiany w organizmie, dlatego już przy pierwszych objawach przegrzania jest niezbędna specjalistyczna pomoc medyczna.
U człowieka właściwa temperatura ciała to około 36,6 stopnia Celsjusza, chociaż w normie mieści się także nieznacznie obniżona i delikatnie podwyższona temperatura, która może oscylować w okolicy 37 stopni Celsjusza, co ma związek np. z aktywnością oraz procesami fizjologicznymi, które powodują wzrost temperatury ciała. Z podwyższoną temperaturą ciała na skutek np. infekcji, mamy do czynienia, gdy wewnętrzna temperatura ciała przekracza 37 stopni Celsjusza. Należy zaznaczyć, że rozbieżności pomiędzy temperaturą wewnątrz organizmu i na powierzchni skóry mogą być dość duże, co ma związek z oddziaływaniem na powierzchnię skóry promieniowania słonecznego i innych źródeł ciepła. Z tego względu pomiarów temperatury ciała należy dokonywać np. w odbycie lub wewnątrz ucha.
Czytaj też:
Włosy latem też się pocą. Kiedy jednak to nadpotliwość skóry głowy?
Rodzaje hipertermii
Wzrost temperatury ciała na skutek wysokiej temperatury otoczenia lub bezpośredniego działania na organizm promieniowania słonecznego, może spowodować różne rodzaje hipertermii. Wśród rodzajów hipertermii wyróżniamy np. hipertermię środowiskową. Jest ona związana z przebywaniem w wysokiej temperaturze otoczenia i występuje w kilku postaciach. To m.in.:
- przegrzanie umiarkowane – występuje, gdy przez dłuższy czas przebywamy w otoczeniu, którego temperatura przekracza 30 stopni Celsjusza,
- przegrzanie wyczerpujące – występuje, gdy temperatura głęboka organizmu przekracza dopuszczalne normy, a układ termoregulacji nie radzi sobie z jej obniżaniem za pomocą mechanizmów termoregulacji,
- udar cieplny – zagrożenie dla zdrowia i życia, prowadzące do zaburzeń w funkcjonowaniu białek enzymatycznych oraz niewydolności wielonarządowej.
Hipertermia może doprowadzić do śmierci na skutek zatrzymania krążenia oraz niewydolności oddechowej.
Objawy hipertermii
Objawy hipertermii są wskazaniem do natychmiastowego wezwania pogotowia ratunkowego. Zaliczamy do nich m.in.:
- uczucie gorąca,
- ból i zawroty głowy,
- osłabienie,
- omdlenia,
- zaburzenia świadomości,
- zaburzenia widzenia,
- nudności,
- wymioty,
- nienaturalną senność,
- zaburzenia oddychania,
- przyśpieszenie akcji serca.
Zasady postępowania podczas hipertermii – pierwsza pomoc
Wystąpienie hipertermii wiąże się z koniecznością udzielenia pierwszej pomocy osobie, której głęboka temperatura ciała niebezpiecznie wzrosła. Zanim przyjedzie karetka, powinniśmy:
- sprawdzić stan ogólny osoby poszkodowanej,
- przenieść lub przeprowadzić osobę poszkodowaną w chłodniejsze miejsce,
- zapewniać stały dostęp świeżego powietrza,
- stopniowo obniżać temperaturę ciała za pomocą chłodnych okładów, przykładanych na czoło, kark, pachy, nadgarstki, pachwiny i kostki.
Jeżeli osoba, która doznała hipertermii, jest przytomna, to możemy podawać jej do picia niewielkie ilości chłodnej wody.
Leczenie hipertermii
Leczenie hipertermii odbywa się w warunkach szpitalnych i jest dostosowane do ogólnego stanu zdrowia. Standardowe procedury uwzględniają m.in. dożylne podawanie chłodnych płynów oraz nawadnianie organizmu i uzupełnianie poziomu elektrolitów.
Podsumowując, hipertermia to stan zagrażający zdrowiu i życiu, który związany jest z przegrzaniem organizmu na skutek działania czynników wewnętrznych np. wzrostu gorączki spowodowanej infekcją oraz czynników środowiskowych, do których zaliczamy wysoką temperaturę otoczenia. Hipertermia w szczególności zagraża niemowlętom i małym dzieciom, których ośrodek termoregulacji nie działa jeszcze w pełni efektywny sposób, osobom przewlekle chorym, kobietom ciężarnym, seniorom oraz osobom, które pracują fizycznie lub uprawiają sport, gdy temperatura otoczenia wzrasta powyżej 30 stopni Celsjusza.
Czytaj też:
Jak ćwiczyć, kiedy na zewnątrz jest naprawdę gorąco?