Wysoki poziom estrogenu – przyczyny, objawy i skutki nadmiaru estrogenów

Estrogen jest głównym żeńskim hormonem płciowym, który odpowiada za regulację cyklu miesiączkowego, ale i za rozwój cech płciowych: wzrost mięśnia macicy, rozrost jajowodów oraz redystrybucję tkanki tłuszczowej. Prawidłowe stężenie estrogenów sprawia, że kobieta regularnie miesiączkuje, jest płodna i może zajść w ciążę. Szkodliwy dla kobiet może być zarówno nadmiar estrogenów, jak i ich niedobór. Przyczyniają się one do zmian w cyklu menstruacyjnym.

Istnieją trzy rodzaje estrogenu: estradiol, estriol i estron. Estradiol jest zaliczany do głównych żeńskich hormonów płciowych. Estriol i estron to niewielkie kobiece hormony płciowe. Estriol jest prawie niewykrywalny u kobiet, które nie są w ciąży.

Kobiety mają zazwyczaj wyższy poziom estrogenu, podczas gdy mężczyźni mają więcej testosteronu, który jest głównym męskim hormonem płciowym. U kobiet estrogeny odgrywają rolę w cyklu menstruacyjnym i układzie rozrodczym. U mężczyzn istotna jest funkcja seksualna. Dlatego też panowie również mogą odczuwać nieprzyjemne skutki niedoboru lub nadmiaru tego hormonu płciowego. Podobnie jak kobiety, które zmagają się z wysokim poziomem testosteronu.

Czym są estrogeny?

Estrogeny to hormony steroidowe (inaczej steroidy płciowe), które wpływają na prawidłowe funkcjonowanie narządów płciowych. Do estrogenów zaliczamy estradiol, estriol i estron. Głównym estrogenem jest estradiol produkowany w jajnikach, którego najwyższe stężenie obserwuje się w organizmie w okresie okołoowulacyjnym. W czasie ciąży głównym estrogenem jest estriol, który syntetyzuje łożysko.

Poziom estrogenów najniższe wartości osiąga u kobiet w okresie menopauzy. W czasie klimakterium ich stężenie systematycznie i regularnie spada, co wywołuje szereg różnego rodzaju objawów ze strony organizmu, m.in. uderzenia gorąca, problemy ze snem, drażliwość. U kobiet, które przeszły już menopauzę, obserwuje się za to wysokie stężenie estronu, wyższe niż estradiolu.

Estrogeny: jakie pełnią funkcje? Rola estrogenu w organizmie

Estrogeny przede wszystkim regulują cykl miesiączkowy u kobiet. Oprócz tego wpływają na właściwe libido, a także na rozwój narządów płciowych i dwurzędowych i trzeciorzędowych cech płciowych u kobiet oraz regulację popędu płciowego.

Estrogeny wpływają również na funkcjonowanie gospodarki kostno-stawowej i na prawidłową syntezę kości. Niedobór estrogenów może zwiększać ryzyko utraty masy kostnej i przyczyniać się do rozwoju osteoporozy u kobiet w okresie menopauzy. Są to zmiany fizjologiczne i nie da się im zapobiec, ale warto zwiększyć udział w diecie produktów bogatych w fitoestrogeny które mogą zmniejszyć nieprzyjemne objawy obniżenia poziomu estrogenów w organizmie.

Estrogeny - kiedy wykonujemy badanie?

U kobiet, u których cykl miesiączkowy przebiega prawidłowo i nie ma problemów z zajściem w ciążę, zazwyczaj nie ma powodu, by wykonać badanie poziomu estrogenów. Dopiero gdy cykl się rozregulowuje czy występują zaburzenia hormonalne lub pojawiają się objawy sygnalizujące, że w organizmie kobiety dzieje się coś nieprawidłowego, pojawiają się wskazania do wykonania badań.

I tak, są nimi:

• zaburzenia miesiączkowania
• cykle bezowulacyjne
• problemy z zajściem w ciążę
• zespół policystycznych jajników
• hipogonadyzm
• zanik libido
• ocena łożyska w ciąży
• choroby jajników
• podejrzenie nowotworu
• menopauza
  
• ginekomastia u chłopców
• mlekotok

Oprócz samego stężenia estrogenów, warto wykonać także badanie SHGB, czyli badanie z globuliną wiążącą steroidy płciowe. Należy ona do grupy białek transportujących hormony płciowe, m.in. estrogeny.

Na czym polega badanie estrogenu?

Badanie estrogenu polega na oznaczeniu ich poziomu w surowicy krwi. Pobierana jest ona najczęściej z żyły łokciowej, a wyniki dostępne są jeszcze tego samego lub kolejnego dnia. Poziom estrogenów można oznaczyć także z 24-godzinnej próbki moczu.

Estrogen – normy, interpretacja wyników

Normy estrogenów są uzależnione od fazy cyklu miesiączkowego, a także od wieku. Poziom estrogenów w prawidłowym cyklu menstruacyjnym powinien kształtować się następująco:

• faza pęcherzykowa – 84 do 970 pg/ml,
• owulacja – ok. 13 do 330 pg/ml,
• faza lutealna – ok. 73 do 200 pg/ml.

U kobiet po menopauzie poziom estrogenów może być gwałtownie spadać. U kobiet w ciąży z kolei poziom estrogenów może być różny w zależności od wieku ciąży.

Wysoki poziom estrogenu – objawy

Objawy wysokiego poziomu estrogenu będą się różnić zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

U kobiet estrogen pomaga w inicjacji rozwoju seksualnego. Wraz z innym żeńskim hormonem płciowym, znanym jako progesteron, reguluje on również cykl menstruacyjny kobiety i wpływa na cały układ rozrodczy kobiety. W przypadku kobiet wysoki poziom estrogenu może prowadzić do nadmiernego odkładania się tkanki tłuszczowej, szczególnie w okolicach bioder i talii. Innym, charakterystycznym objawem będą problemy z miesiączkowaniem. Niepokoić powinny:

• nieregularne okresy,
• lekkie plamienie,
  
• ciężkie krwawienie,
• ostrzejsze objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego.

Zaniepokoić powinny również wzdęcia, zimne dłonie i stopy, problemy ze snem, chroniczne zmęczenie, nadwrażliwe piersi czy niskie libido.

Z kolei u mężczyzn może wystąpić bezpłodność, powiększenie piersi (tzw. ginekomastia), znaczny spadek libido i problemy z erekcją.

Objawów tych nie wolno ignorować. Wymagają konsultacji z lekarzem i przeprowadzenia badań. Kobiety powinny udać się w pierwszej kolejności do ginekologa. Mężczyźni mogą poprosić o skierowanie na badania swojego lekarza rodzinnego lub udać się bezpośrednio do endokrynologa. Wysoki poziom estrogenu może mieć poważne konsekwencje. Np. może dojść do znacznego spadku innych ważnych hormonów, jak testosteron czy progesteron. Mogą pojawić się choroby tarczycy, choroby serca, depresja.

Skutki zaburzonego poziomu estrogenów

Jeśli stężenie estradiolu nie jest prawidłowe, organizm dość łatwo o tym informuje. Mogą wystąpić następujące objawy:

• zwiększenie masy ciała
• przyrost masy ciała
• niski poziom libido
• wahania nastroju
• zmiany błony śluzowej macicy

Szczególnie warto zwrócić uwagę na to ostatnie. Błona śluzowa macicy jest wrażliwa na działanie hormonów płciowych, a nieodpowiedni poziom estrogenów może wpływać na zmiany w budowie endometrium. U kobiet cierpiących na endometriozę poziom estrogenów może być wyższy, ponieważ każda zmiana endometrialna produkuje dodatkowe estrogeny, które nasilają rozrost ognisk endometriozy.

Wysoki poziom estrogenów a kamica dróg żółciowych

Wysoki poziom estrogenów może doprowadzić także do kamicy dróg żółciowych. Hormony płciowe takie jak estrogeny zagęszczają żółć, dlatego trudniej jest ją usunąć. W efekcie w organizmie mogą powstawać złogi, co powoduje problemy z zastojem żółci.

Wysoki poziom estrogenu – przyczyny

Wysoki poziom estrogenu może rozwijać się naturalnie, stopniowo, przez dłuższy czas, ale nadmiar estrogenu może również wynikać z przyjmowania pewnych leków, np. zastępczej terapii estrogenowej, która jest popularną metodą zwalczania objawów menopauzy. Mogą też być spowodowane przyjmowaniem hormonalnych leków antykoncepcyjnych czy niektórych antybiotyków.

Wysoki poziom estrogenu może być też spowodowany otyłością, chorobami wątroby czy guzami jajników. Na nadmiar estrogenów wpływają również niedoczynność tarczycy oraz niedoczynność przysadki. Warto wiedzieć, że wahania estrogenu mogą być rodzinne i warto dowiedzieć się, czy inni też się z nim zmagali. Skutki nadmiaru estrogenu zazwyczaj można wyeliminować, regulując gospodarkę hormonalną i redukując nadmiar estrogenów. Nie zawsze konieczne jest stosowanie hormonalnej terapii zastępczej, czasem wystarcza zmiana nawyków żywieniowych oraz zwiększenie aktywności fizycznej.

Wysoki poziom estrogenów u mężczyzn

Zbyt wysoki poziom estrogenów u mężczyzn może być powiązany z obniżeniem poziomu testosteronu. W takiej sytuacji u mężczyzn można zaobserwować powiększenie piersi, które z kolei przyczynia się do pogorszenia kondycji psychicznej.

W takiej sytuacji warto udać się do lekarza, wykonać niezbędne badania, a także zmienić dietę. Dobrze jest włączyć do niej większe ilości polifenoli, które blokują zamianę testosteronu na estrogen. Znajdziemy je w zielonej herbacie, ale też yerba mate, jagodach, orzechach czy oliwie z oliwek.

Jak pozbyć się nadmiaru estrogenu?

U kobiet, u których badania wskazały wysoki poziom estrogenów, warto zmienić dietę. Zaleca się wykluczenie z niej produktów bogatych w soję, zawierającą fitoestrogeny, które w budowie przypominają żeńskie hormony. Zamiast tego warto włączyć do jadłospisu kapustę, brukselkę czy kalafior, które mogą obniżyć estrogen. Zawierają one indole, wypłukujące z wątroby nadmiar estrogenów i redukujące ich poziom.

Oprócz tego dobrze jest także zwiększyć poziom aktywności fizycznej. Regularny ruch może obniżać poziom estrogenów w organizmie.

Estrogeny a bolesność piersi

Poziom estrogenów naturalnie spada po owulacji, w fazie lutealnej cyklu miesiączkowego. W tym czasie z kolei rośnie poziom progesteronu, co przygotowuje organizm do menstruacji. Wiele kobiet zauważa w tym okresie bolesność i tkliwość piersi (niekiedy tak silną, że nawet noszenie biustonosza wywołuje ucisk), zatrzymywanie wody w organizmie, wahania nastroju czy problemy ze snem. Są to naturalne zmiany w cyklu miesiączkowym, ale jeśli wywołują bardzo silny zespół napięcia przedmiesiączkowego PMS, warto oznaczyć stężenie estrogenów, progesteronu i prolaktyny. W przypadku niewielkich odchyleń od normy, być może uda się wyregulować je, sięgając po delikatne ziołowe suplementy zawierające np. wyciąg z niepokalanka mnisiego.

Niski poziom estrogenów

Zbyt niski poziom estrogenów może wywołać szereg negatywnych skutków. Nie tylko wpływa na stan błony śluzowej macicy, ale także może odpowiadać za niedorozwój jajników czy nieodpowiedni rozwój narządów płciowych. Mogą pojawić się także problemy z miesiączkowaniem, wahania nastrojów, bóle głowy, bezsenność, suchość skóry, zaparcia.

Obniżenie poziomu estrogenów może także przyczyniać się do pogorszenia pracy układu sercowo-naczyniowego. U kobiet po menopauzie obserwuje się związek pomiędzy podniesieniem ciśnienia krwi a obniżeniem poziomu żeńskich hormonów płciowych. W takiej sytuacji należy zgłosić się do kardiologa, który może rozpoznać nadciśnienie tętnicze.

Jak podnieść poziom estrogenów?

Jeśli badanie poziomu estrogenu wskaże, że jest on zbyt niski, możemy go podnieść, sięgając po zioła. Gospodarkę hormonalną mogą uregulować niepokalanek mnisi, lukrecja, czerwona koniczyna, mięta czy pluskwica groniasta.

Dobrze także włączyć do diety pistacje, suszone morele, daktyle, maliny, czereśnie czy truskawki.

Właściwy poziom estrogenu w ciąży

Odpowiedni poziom estrogenów jest ważny także dla prawidłowego przebiegu ciąży. Norma estrogenów u kobiet spodziewających się dziecka powinna wynosić:

• 1 trymestr 154 – 3243 pg/ml
• 2 trymestr 1561 – 21280 pg/ml
• 3 trymestr 8525 – >30000 pg/ml.

Z wysokim poziomem estrogenów w ciąży wiąże się ryzyko rozwoju autyzmu u dziecka. Jak wynika z badań amerykańskich naukowców, u kobiet, u których poziom estrogenów jest bardzo wysoki lub bardzo niski, ryzyko rozwoju autyzmu wzrasta nawet o 20 procent.

Czytaj też:
Jesteś znerwicowany i masz niską samoocenę? Przestań czerpać negatywną energię od ludzi